ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΩΝ ΛΕΓΟΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Παρουσίαση

Το εθνικό επαναστατικό αφήγημα, που προσδίδει θετικό περιεχόμενο στην μετάβαση από την Οθωμανική αυτοκρατορία στο ελληνικό κράτος και σκιαγραφεί ένα εδραίο, ομοιογενές και σταθερά προσανατολισμένο προς την Ανεξαρτησία υποκείμενο της Επανάστασης, δεν αμφισβητήθηκε ποτέ στην ουσία του. Και τούτο, παρά το γεγονός ότι οι προσανατολισμοί των επαναστατών δεν είχαν εν τέλει την ευκρίνεια που διατείνονται οι ίδιοι εκ των υστέρων, ενώ το ίδιο το υποκείμενο της Επανάστασης κάθε άλλο παρά ομοιογενές υπήρξε από τις απαρχές έως το τέλος του Αγώνα. Η γενική και καθ' όλα θετική εικόνα για το Εικοσιένα και το ανεξάρτητο ελληνικό κράτος, που διαπερνά το σύνολο των Ιστορικών και των Απομνημονευμάτων του Αγώνα, δοκιμάζεται σε ένα αφήγημα που συντάχθηκε το 1836 από τον ιερομόναχο Γεράσιμο Παπαδόπουλο και τιτλοφορείται Απόδειξις ότι ο θεός διώριζε τας εξουσίας εις το ανθρώπινον γένος, και, δια τούτο ου μόνον δεν πρέπει να ποιώσιν επαναστάσεις κατά των εξουσιών οι υπήκοοι, αλλά και να έχωσι πάσαν υποταγήν.
Η ανάλυση στοχεύει στην ερμηνεία των αντιλήψεων και της δράσης του Γεράσιμου, εστιάζοντας πρωτίστως στην κρίσιμη αμφιθυμία της δικής του παρουσίας, ταυτοτικής και κοινωνικής, στο μεταίχμιο της μετάβασης από τη μακρά παράδοση της οθωμανικής πραγματικότητας στον "άγνωστο" κόσμο που ανοίγεται με την εδραίωση του εθνικού κινήματος. Επιδίωξη της προσέγγισης που αναπτύσσεται εδώ είναι να αναδειχτούν τα διακυβεύματα αλλά και τα διλήμματα που κλήθηκε να αντιμετωπίσει ένας άνθρωπος με την ιδιαιτερότητα του Γεράσιμου, ο οποίος, ενώ προερχόταν από τις βεβαιότητες του παραδοσιακού κόσμου, υποχρεώθηκε να διαχειριστεί το αβέβαιο και ανοιχτό σε εξελίξεις "φάσμα της νεοτερικότητας": την Επανάσταση και την απόσχιση από την οθωμανική τάξη, τις αλλαγές στην καθημερινότητα αλλά και τις καινοφανείς, πολιτικές πραγματικότητες, τους επαναπροσδιορισμούς των σχέσεων του ρωμαίικου γένους και του ελληνικού έθνους πλέον με τις πολιτικές και θρησκευτικές ετερότητες, τη μετάβαση στον αιώνα των εθνών. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Εργογραφία του Γεράσιμου
ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΟΥ ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ
"Τα διακηρυττόμενα παρ' αυτού εξ αυτής της νεανικής ηλικίας του"
"Ή βέβαια αιρετικός εστίν... ή να ειπώ καλύτερα είναι δαιμονισμένος"
ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ: "τα ψέματα, επιστεύοντο ως αληθινά... διότι αυτά είνε εφευρήματα του Διαβόλου"
"Η Φιλική Εταιρεία, πραγματικώς θεωρουμένη ή ερευνωμένη δεν ήτον τίποτε"
"Δεν έχετε εν δένδρον να σας κρεμάσουν"
"Οποιονδήποτε δεσμόν αν είχα, θέλω τον νομίζει, ως ουδέν"
"Ήτον δυνατόν να φυλαχθή μυστικόν εν τοιούτον φρικωδέστατον έργον;"
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ: "ώστε να τρέξη το αίμα ωσάν ποτάμια"
"Κατεπείσθη υπό άλλων φιλοπόλεμων και έδειξεν την επανάστασιν"
"Δεν εστέκοντο να πολεμήσουν, αλλ' εξήλθον, ίνα αρπάζωσι των χριστιανών τα πράγματα"
"Ζητούν έλεος και την συγχώρησιν των σφαλμάτων και την άφεσιν των χαρακίων"
"Των πολιορκητών δε αγνοούντων δε μυστικήν παραγγελίαν"
"Μη δεξάμενοι την ειρήνην, έτρεξαν εις τον πόλεμον"
"Διώρισαν τον Γεράσιμον ως όντα κατάλληλον... όστις και δαπανά τα περίσσευμα του εισοδήματος επί ματαίω"
ΕΘΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ: "αι δυνάμεις εμεσίτευσαν εις τον βασιλέα, και τους άφησεν ελευθέρους"
Καποδίστριας: "αλλ' ει δοκή υμίν, κελεύσατε, και εγώ πάλιν αναλαμβάνω τοις πένησιν"
"Τοιούτων δε χειροτονουμένων αρχιερέων και ιερέων, τις επιμελήσεται του λαού;"
"Η μερική σύνοδος τα νυν αναγκαία εστίν ενεργούνται γαρ εισέτι άπαντα"
Όθωνας: "ο θεοδώρητος Βασιλέας, ανήλικος της δυτικής εκκλησίας τρόφιμος"
"Υπεδούλωσαν εαυτούς εις τους της δυτικής εκκλησίας, της εχθρικοτάτης τη ημετέρα ανατολική"
"Την σύνοδον αντί ιεράς την εκάλουν μιαράν"
"Να συμφωνήσωμεν πολλοί, να αγωνισθώμεν να καταργήσωμεν αυτάς τας διαβολικάς νομοθεσίας"
ΠΡΟΝΟΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ: "Ούτω έγεινεν εκείνο, όπερ επρόλεγα. Αυτά [που] μήτε ο Θεός τα θέλει, μήτε είνε δυνατόν να εκτελεσθούν"
"Να φύγω από το κράτος της Ελλάδος τοσαύτην αγανάκτησιν είχεν η ψυχή μου"
"Αρκετώς αποδείξαμεν νυν δε θέλω αποδείξω"
"Έταξεν ο Θεός εξουσίας"
"Ο Θεός ήγειρεν εκ του μηδενός την ισχυράν αυτήν βασιλείαν των Οθωμανών αντί της των Ρωμαίων ημών βασιλείας"
"Ήτανε θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψει"
"Η Επανάσταση "εκ συνεργείας του Θεού ή του Διαβόλου;"
"Έγεινεν εκείνο, όπερ επρόλεγα [...] επειδή ο Θεός αφίνει τον Διάβολον"
"Οι σημερινοί χριστιανοί είνε παντελώς αγράμματοι και αδίδακτοι"
"Η Επανάσταση "εν λόγοις και εν γράμμασιν"
Παράρτημα