ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΚΑΙ ΒΟΥΛΗ

Παρουσίαση

Στην παρούσα μονογραφία ο συγγραφέας πραγματεύεται το κεντρικό θέμα του κοινοβουλευτικού δικαίου, δηλαδή το ζήτημα της αυτονομίας των κοινοβουλίων, αφενός ως προς την έκδοση των κανόνων λειτουργίας τους, δηλαδή χωρίς τη σύμπραξη άλλων πολιτειακών οργάνων, και αφετέρου ως προς τον τρόπο με τον οποίο εκφράζεται αυτή στην πράξη, δηλαδή της έκδοσης από τα κοινοβούλια πράξεων μη υποκείμενων σε δικαστικό έλεγχο.
Μέχρι σήμερα απουσίαζε η διεξοδική προσέγγιση του ζητήματος της αυτονομίας της Βουλής. Το κενό αυτό έρχεται να καλύψει η παρούσα μονογραφία, η οποία διαιρείται σε δύο μέρη και επικεντρώνεται μεν στο ελληνικό δίκαιο, περιέχει όμως πλείστες αναφορές και στο συγκριτικό δίκαιο και στην ιστορία του κοινοβουλευτικού θεσμού. Σκοπός της μελέτης είναι να εξηγήσει ιστορικά και εννοιολογικά στο πλαίσιο του ελληνικού Συντάγματος και της συνταγματικής θεωρίας την αυτονομία της Βουλής και το ανέλεγκτο των εσωτερικών θεμάτων της.
Η ανάλυση εκκινεί από το Σύνταγμα και την ερμηνεία του, στη συνέχεια εξετάζονται οι συνταγματικές και νομολογιακές εξελίξεις στις αλλοδαπές έννομες τάξεις και ο συγγραφέας καταλήγει στη διαμόρφωση μιας πρότασης για την αυτονομία και το ανέλεγκτο των interna corporisτης Βουλής στο ελληνικό δίκαιο.
Ειδικότερα, το πρώτο μέρος του έργου, υπό τον τίτλο "Κανονιστική αυτονομία της Βουλής", υποδιαιρείται σε δύο κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο ερευνώνται, κατ' αρχάς μεν, η έννοια, ο φορέας, η ιστορική λειτουργία της αυτονομίας στο πολίτευμα και η αναγωγή της στο Σύνταγμα, εν συνεχεία δε, η φύση και ο νομικός χαρακτήρας του Κανονισμού της Βουλής. Στο δεύτερο κεφάλαιο εξετάζεται η διαχείριση της αυτονομίας της Βουλής από το ελληνικό Σύνταγμα, με αναφορές στην ελληνική συνταγματική ιστορία, η διαδικασία παραγωγής του Κανονισμού και, κατά τρόπο ιδιαιτέρως αναλυτικό, η έκταση της αυτονομίας του Κοινοβουλίου όπως αποτυπώνεται σε αυτόν.
Το δεύτερο μέρος της μελέτης, υπό τον τίτλο "Δικαστικός έλεγχος των εσωτερικών θεμάτων της Βουλής", αναπτύσσεται σε δύο κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο ερευνά, κατ' αρχάς, την κρατούσα άποψη για το ανέλεγκτο, με αναφορά στην ιστορική διαδρομή του, το ζήτημα της ουσιαστικής και της τυπικής αντισυνταγματικότητας και τη θεωρία των εσωτερικών και εξωτερικών τυπικών στοιχείων κατά τον έλεγχο της τυπικής συνταγματικότητας ή αντισυνταγματικότητας. Το κεφάλαιο αυτό περατούται με αναφορά στις βάσεις του ανελέγκτου κατά το ελληνικό Σύνταγμα καθώς και στα πορίσματα του συγκριτικού δικαίου.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το δεύτερο κεφάλαιο του δεύτερου μέρους, όπου αναπτύσσεται πρόταση για μία νέα θεωρία του ανελέγκτου. Ο συγγραφέας προκειμένου να διατυπώσει μία πρόταση διευρυμένου ελέγχου των εσωτερικών θεμάτων της Βουλής από τη δικαστική λειτουργία, προβαίνει, κατ' αρχάς σε οριοθέτηση του ανελέγκτου, ενώ αναζητεί τυπολογία των "interna corporis", εξετάζοντας διάφορα κριτήρια εν προκειμένω: το τυπικό, το λειτουργικό, το αξιακό και το πραγματολογικό. Μετά από κριτική προσέγγιση των τεσσάρων αυτών κριτηρίων και παράθεση περιπτωσιολογίας, ο συγγραφέας προτείνει την υιοθέτηση σύνθετου κριτηρίου, επί του οποίου να μπορεί να οικοδομηθεί μια νέα, περιορισμένη μεν, πλην όμως δομημένη σε επίπεδο αρχών αντίληψη περί ανελέγκτου.
Το έργο πλαισιώνεται από πλούσια ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία, κατάλογο νομολογίας και πηγών, καθώς και ευρετήρια καθ' ύλην και κατά έννομη τάξη. Αποτελεί ένα πολύτιμο βοήθημα για όποιον ενδιαφέρεται να κατανοήσει την ουσία των ρυθμίσεων του κοινοβουλευτικού δικαίου.

Περιεχόμενα

ΜΕΡΟΣ Α'
ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο
ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ
Α. Έννοια και ιστορικοί προσδιορισμοί
1. Έννοια αυτονομίας
2. Φορέας της αυτονομίας
3. Η ιστορική λειτουργία της αυτονομίας στο πολίτευμα
4. Η αναγωγή της αυτονομίας στο Σύνταγμα
Β. Φύση και νομικός χαρακτηρισμός του Κανονισμού
1. Οι μη κανονιστικές θεωρίες
2. Η κανονιστική θεωρία
Γ. Ένταξη του Κανονισμού στην ιεραρχία των πηγών
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο
Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ
Α. Η αυτονομία στην ελληνική συνταγματική ιστορία
1. Η αυτονομία στα ελληνικά Συντάγματα
2. Αυτονομία και κανονισμοί των αντιπροσωπευτικών σωμάτων
Β. Όργανα παραγωγής του Κανονισμού
Γ. Διαδικασία παραγωγής του Κανονισμού
Δ. Περιεχόμενο του Κανονισμού
1. Ειδική ύλη του Κανονισμού
2. Γενική ύλη του Κανονισμού
α. Ο προσδιορισμός του "τρόπου λειτουργίας" της Βουλής
β. Η αμφιβολία σχετικά με την ένταξη στον "τρόπο λειτουργίας"
Ε. Έκταση αυτονομίας του Κανονισμού
1. Αποκλειστικότητα της ύλης
α. Υπέρβαση εκ του νόμου
β. Υπέρβαση εκ του Κανονισμού
i. Παραπομπή σε κοινό νόμο για την καθιέρωση κοινοβουλευτικών αρμοδιοτήτων
ii. Εξουσιοδοτήσεις προς τον Πρόεδρο ή σχηματισμούς της Βουλής
2. Περιορισμός της ύλης
α. Εξαιρέσεις του κανόνα
i. Προγράμματα οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης
ii. Δίωξη πολιτικών προσώπων
β. Περιπτωσιολογία υπερβάσεων
i. Ο έλεγχος προ της υποβολής αίτησης για την άδεια άρσης της βουλευτικής ασυλίας
ii. Η μη έκδοση προεδρικού διατάγματος για τη σύγκληση της τακτικής συνόδου
iii. Η διατύπωση γνώμης για τον ορισμό προσώπων σε θέσεις δημοσίου ενδιαφέροντος
iv. Κλήτευση εξωκοινοβουλευτικών προσώπων σε ακρόαση
v. Οι αντιρρήσεις επί συνταγματικότητας νομοσχεδίου / πρότασης νόμου από βουλευτές
ΣΤ. Όρια αυτονομίας του Κανονισμού
ΜΕΡΟΣ Β'
ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο
Η ΘΕΣΜΙΚH ΔΙAΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΝEΛΕΓΚΤΟΥ ΣΤΟ ΙΣΧYΟΝ ΣYΝΤΑΓΜΑ
Α. Η κρατούσα άποψη για το ανέλεγκτο
1. Η ιστορική διαδρομή
2. Η ουσιαστική και τυπική αντισυνταγματικότητα
3. Η θεωρία των εσωτερικών και εξωτερικών τυπικών στοιχείων
Β. H ratio του ανέλεγκτου
1. Η βεβαίωση του Προέδρου της Δημοκρατίας
2. Η αυτονομία της Βουλής
3. Ο νομοθέτης ως φύλακας του συντάγματος
4. Το ζήτημα της ανασφάλειας του δικαίου
5. Η επιβάρυνση της Βουλής και της δικαιοσύνης
Γ. Οι βάσεις του ανέλεγκτου στο ελληνικό Σύνταγμα
1. Ο έλεγχος συνταγματικότητας "κατά το περιεχόμενο"
2. 'Αρση αμφισβήτησης "ουσιαστικής" συνταγματικότητας
3. Η οριστικώς αποφαινόμενη Βουλή
4. Ο "εξαιρετικός" έλεγχος εσωτερικών θεμάτων
Δ. Παρένθεση: Τα διδάγματα του συγκριτικού δικαίου
E. Η ανάγκη για επαναθεώρηση της έκτασης του δικαστικού ελέγχου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο
ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΝΕΑ ΘΕΩΡΙΑ ΑΝΕΛΕΓΚΤΟΥ
A. Τυπολογία των interna corporis
1. Τυπικό κριτήριο
2. Λειτουργικό κριτήριο
3. Αξιακό κριτήριο
4. Πραγματολογικό κριτήριο
5. Σύνθετο κριτήριο - Η άποψη της μελέτης
B. Θετική υπαγωγή και περιπτωσιολογία
1. Ζητήματα για τα οποία το Σύνταγμα φέρει επιτακτική διατύπωση
2. Ζητήματα αρμοδιότητας εκ του Συντάγματος
α. Αρμοδιότητα μεταξύ Κανονισμού και κοινού νόμου
β. Αρμοδιότητα σχηματισμών της Βουλής
γ. Αρμοδιότητα Ελεγκτικού Συνεδρίου επί συνταξιοδοτικών νομοσχεδίων
δ. Κατά χρόνο άσκηση της αρμοδιότητας του σύνθετου νομοθετικού οργάνου
3. Πλημμέλειες που προκύπτουν από το κείμενο του νόμου
α. Ειδικότητα νόμων που ρυθμίζουν συγκεκριμένα θέματα
β. Συνοχή των νόμων
Γ. Αρνητική υπαγωγή και περιπτωσιολογία
1. Ζητήματα συγκρότησης και σύνθεσης του νομοθετικού σώματος
2. Ζητήματα που αφορούν τις προϋποθέσεις εισαγωγής νομοσχεδίου και πρότασης νόμου
3. Ζητήματα διαδικασίας συζήτησης και ψήφισης