Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΣΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ

Παρουσίαση

Το βιβλίο είναι ένα λιθάρι στο τέλμα της αμεριμνησίας για το κατ' εξοχήν πρακτικό πρόβλημα στην απονομή της διοικητικής δικαιοσύνης, προερχόμενο, μάλιστα, από θεωρητικό. Επιτελεί τον ρόλο του «σπορέα» μιας άλλης νοοτροπίας στην εξέταση του προβλήματος. Και χωρίς αλλαγή νοοτροπίας όλων μας, το πρόβλημα δεν θα λυθεί ποτέ. Μακάρι να αποτελέσει την αφορμή να συνειδητοποιήσει πλήρως ένα μεγάλο τμήμα νομικών - δικαστών, πανεπιστημιακών, νέων επιστημόνων και δικηγόρων - την έκταση και ένταση του προβλήματος των καθυστερήσεων, συμβάλλοντας στο ξύπνημα της ωραίας κοιμωμένης, και να αναθεωρήσει τον σχεδόν μηχανιστικό χαρακτηρισμό ως αντισυνταγματικής κάθε ρυθμίσεως που εν τούτοις τείνει στην εξυπηρέτηση του κατ' εξοχήν συνταγματικού σκοπού στην απονομή της Δικαιοσύνης: Την επιτάχυνση. (Από τον πρόλογο του Αθαν. Ράντου)

Οι προθήκες των νομικών βιβλιοπωλείων είναι γεμάτες από νέες εκδόσεις κάθε είδους νομικών βιβλίων. Η συστηματική θεωρητική ανάπτυξη όλων των επί μέρους νομικών κλάδων, εμπλουτισμένη με παρατηρήσεις και σχόλια νομολογίας, καθώς και πλήθος μονογραφιών με θεωρητικό και νομολογιακό περιεχόμενο πιστοποιούν τον μεγάλο αριθμό ικανών, παλαιότερων και νέων, νομικών που διαθέτει η Χώρα.
Μέχρι τώρα, όλοι εμείς οι νομικοί ήμασταν ιδιαίτερα ευχαριστημένοι με την άνθηση αυτή του δόγματος της επιστήμης μας.
Το δόγμα, όμως, κάθε επιστήμης δεν είναι αυτοσκοπός ούτε μία πνευματική άσκηση επιστήμονα, θεωρητικού ή πρακτικού, του αντίστοιχου τομέα. Όλες οι επιστήμες αναπτύσσονται, μελετώνται και διδάσκονται προκειμένου να καταστούν επωφελείς στον αντίστοιχο τομέα του κοινωνικού βίου. Στη νομική επιστήμη, ειδικότερα, ο θαλπόμενος σκοπός είναι προφανής: Η εδραίωση της κοινωνικής ειρήνης και αρμονίας, που επιτυγχάνεται, μεταξύ άλλων, και με την επίλυση των διαφορών των πολιτών. Αν ο σκοπός αυτός δεν εξυπηρετείται, για κάθε ανάπτυξη που είναι απλώς θεωρητική, ισχύει το αποστολικό «...έρεις και μάχας νομικάς περϊίστασο. Εισί γαρ ανωφελείς και μάταιοι».
Για να εκπληρώνει το σκοπό της η επίλυση των διαφορών πρέπει να γίνεται, πρώτον, αμερόληπτα, δεύτερον, με αποφάσεις ικανοποιητικού επιπέδου και, τρίτον, σε σύντομο χρόνο. Τα δυο πρώτα γίνονται στην Ελλάδα με τρόπο που δεν απέχει από τα standards των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών.
Με το τρίτο, μέχρι πρόσφατα, στην Ελλάδα σχεδόν κανείς δεν καταδεχόταν να ασχοληθεί. Ίσως γιατί σημασία είχε μόνον η, θεωρούμενη ως ανώτερη σε τάξη αξιών, «ποιότητα» των αποφάσεων και όχι η ταπεινή «ποσότητα» και «ταχύτητα». Ίσως και γιατί όλοι οι νομικοί αναγνωρίζαμε ένα δικό μας μερίδιο ευθύνης στο φαινόμενο αυτό. Πολλοί, μάλιστα, και όχι πάντοτε ιδιοτελείς, προχωρούσαν ένα βήμα περισσότερο: Χαρακτήριζαν ως «αριθμολάγνους» τους λίγους εκείνους που τολμούσαν, παράλληλα με το, όντως, κατ' αρχήν, σημαντικότερο, θέμα του ποιοτικού επιπέδου απονομής της δικαιοσύνης, να θίξουν και το ζήτημα των ανεπίτρεπτων καθυστερήσεων. Άλλωστε, κατ' αυτούς, την αποκλειστική ευθύνη για το πρόβλημα είχε πάντοτε η απρόσωπη «Πολιτεία», οπότε, μαζί με την παράλληλη καταγγελία κάθε πρότασης επιταχύνσεως ως «αντισυνταγματικής», εξασφαλιζόταν η, βολική για πολλούς, ακόμη και συμφέρουσα για ορισμένους, διαιώνιση της υφιστάμενης απαράδεκτης καταστάσεως. (Από το προλογικό σημείωμα του συγγραφέα)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
Σημείωμα συγγραφέα
Συντομογραφίες
Αντί Εισαγωγής: Ο χρόνος της διοικητικής δίκης, ως πρόβλημα και ως προβληματική
Α. Μερικές σκέψεις για τη σχέση της διοικητικής δικαιοσύνης με το χρόνο
α) Δεν υφίσταται Δικαιοσύνη χωρίς ταχύτητα
β) Το διακύβευμα της ταχύτητας είναι σημαντικότερο για τη διοικητική Δικαιοσύνη
γ) Η βέλτιστη σχέση μεταξύ ταχύτητας και ποιότητας της Δικαιοσύνης αποτυπώνεται στον "εύλογο" χαρακτήρα του χρόνου απονομής της
Β. Τα αίτια των καθυστερήσεων
α) Ο πολλαπλασιασμός των διοικητικών διαφορών
β) Οι αλλαγές στη φύση των διοικητικών διαφορών και η σημασία για την επίλυσή τους σε εύλογο χρόνο
Γ. Επιτάχυνση της διοικητικής Δικαιοσύνης, μεθοδολογικά προλεγόμενα
α) Οι μέθοδοι της επιτάχυνσης
β) Επιτάχυνση, ένα πολυεπίπεδο εγχείρημα
1. Η εύλογη διάρκεια της διοικητικής δίκης ως θεμελιώδης επιταγή
Ι. Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
Α Ο χρόνος απονομής της Δικαιοσύνης, προτεραιότητα για τα όργανα του Συμβουλίου της Ευρώπης
α) Η ταχύτητα ως συνιστώσα της δίκαιης δίκης κατά το άρθρο 6§ 1 ΕΣΔΑ
β) Οι αδυναμίες στην αποκατάσταση του παραβιαζόμενου δικαιώματος και η ενεργοποίηση του άρθρου 13 ΕΣΔΑ
γ) Η παρέμβαση του Στρασβούργου στα εθνικά δικονομικά συστήματα: από την Επιτροπή Υπουργών, στις "πιλοτικές" αποφάσεις του ΕΔΔΑ
Β. Η ελληνική διοικητική Δικαιοσύνη στο μικροσκόπιο του Στρασβούργου
α) Η ανάδειξη του προβλήματος
β) Η απόφαση Αθανασίου/Ελλάδα (2010)
γ) Η επόμενη μέρα μετά την απόφαση Αθανασίου
Π. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των μελών της
Α. Στο δίκαιο της ΕΕ
Β. Στο εσωτερικό δίκαιο, κρατών-μελών τηςΕΕ
III. Ελληνικό δίκαιο
Α. Η υποκειμενική όψη της ταχύτητας: η εύλογη διάρκεια ως δικαίωμα στο ελληνικό δίκαιο
Β. Η αντικειμενική όψη της ταχύτητας: γενικό συμφέρον και επίλυση της διοικητικής διαφοράς στον κατάλληλο χρόνο, ιδίως σε περίοδο οικονομικής κρίσης
2. Τα όρια ταχύτητας της διοικητικής δίκης [...]
3. Η συστημική προσέγγιση: τα πρόσφατα μέτρα για την επιτάχυνση της διοικητικής δίκης
4. Η ατομοκεντρική προσέγγιση: εθνικές διαδικασίες για την προάσπιση του δικαιώματατος στην εύλογη διάρκεια
5. Οι χαμένες ευκαιρίες
Συμπεράσματα
Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία
Βιβλιογραφία στην Ελληνική Γλώσσα
Αποφάσεις ΕΔΔΑ κατά Ελλάδας/κατά άλλων κρατών
Ευρετήριο