ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ (ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)

Παρουσίαση

Η ανά χείρας 2η έκδοση του θεμελιώδους έργου «Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) - Ερμηνεία κατ' άρθρο» είναι ενημερωμένη και εμπλουτισμένη με αναφορές σε πάνω από 500 αυστηρά επιλεγμένες αποφάσεις των ετών 2013-2016 καθιστώντας έτσι επικαιροποιημένη την ερμηνεία κάθε άρθρου ως προς όλες τις αναφορές του. Η ΕΣΔΑ διεισδύει σε όλους τους επιμέρους κλάδους του εθνικού δικαίου και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της τρέχουσας δικαστηριακής και δικηγορικής ύλης. Στο πλαίσιο αυτό το έργο και στην 2η έκδοση του αποτελεί την κατάληξη της συλλογικής προσπάθειας 11 καταξιωμένων επιστημόνων, με ιδιαίτερη εξοικείωση με την ΕΣΔΑ είτε διότι υπηρετούν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου είτε διότι έχουν επικεντρώσει την επιστημονική και επαγγελματική τους δραστηριότητα στην προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου, υπό τη διεύθυνση έκδοσης του κ. Λίνου-Αλέξανδρου Σισιλιάνου, Προέδρου Τμήματος του ΕΔΔΑ, Καθηγητή Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ για τον αναλυτικό σχολιασμό όλων των ουσιαστικών διατάξεων που προστατεύει το σύστημα της ΕΣΔΑ, καθώς και των διατάξεων που αφορούν στην πορεία των ατομικών προσφυγών (προϋποθέσεις του παραδεκτού, δίκαιη ικανοποίηση, εκτέλεση). Δεν σχολιάζονται, αντίθετα, οι διατάξεις της ΕΣΔΑ που σχετίζονται αμιγώς με την εσωτερική λειτουργία του Δικαστηρίου. Ωστόσο, για τη συνοπτική έστω ενημέρωση του αναγνώστη, η εν γένει εξέλιξη του θεσμικού πλαισίου της ΕΣΔΑ, από την υιοθέτηση της μέχρι σήμερα, αποτελεί αντικείμενο μίας Γενικής Εισαγωγής που προηγείται των σχολιασμών των άρθρων. Επιχειρείται η πληρέστερη δυνατή καταγραφή της πιο πρόσφατης νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, με ιδιαίτερη έμφαση στις υποθέσεις ελληνικού και κυπριακού ενδιαφέροντος.
Ειδικότερα, η κατ' άρθρο ερμηνεία περιλαμβάνει την ανάλυση επί του ερμηνευόμενου άρθρου με την παράθεση των αναγκαίων παραπομπών, της σχετικής νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και της ειδικής ανά άρθρο βιβλιογραφίας, υπό την μορφή ολοκληρωμένων και πλήρων μελετών με σαφή διάρθρωση και καταμερισμό της ύλης. Για τη διευκόλυνση του αναγνώστη ανά παράγραφο τίθεται αριθμός περιθωρίου στον οποίο γίνεται παραπομπή στο τέλος του βιβλίου μέσω ενός εκτενούς αλφαβητικού ευρετηρίου.
Πιο συστηματικά, η ερμηνεία αυτή περιλαμβάνει την ανάλυση του Προοιμίου και του άρθρου 1 της ΕΣΔΑ (υποχρέωση σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου), κατόπιν την ανάλυση όλων των άρθρων του Τίτλου Ι της ΕΣΔΑ «Δικαιώματα και ελευθερίες» (άρθρα 2-18) ήτοι το δικαίωμα στη ζωή, την απαγόρευση βασανιστηρίων, την απαγόρευση της δουλείας και των καταναγκαστικών έργων, το δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία και ασφάλεια, το δικαίωμα στη χρηστή απονομή δικαιοσύνης (δικαίωμα δίκαιης δίκης, τεκμήριο αθωότητας, δικαιώματα του κατηγορουμένου), την μη επιβολή ποινής άνευ νόμου, το σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, την ελευθερία σκέψης, συνείδησης, θρησκείας, την ελευθερία έκφρασης, την ελευθερία του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι, το δικαίωμα σύναψης γάμου, το δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής, την απαγόρευση των διακρίσεων, την παρέκκλιση σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, τους περιορισμούς στην πολιτική δραστηριότητα των αλλοδαπών, την απαγόρευση της κατάχρησης δικαιώματος και τα όρια στη χρήση των περιορισμών σε δικαιώματα. Από τον τίτλο ΙΙ της ΕΣΔΑ που αφορά στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχουν προκριθεί και αναλύονται τα άρθρα που αναφέρονται στις ατομικές προσφυγές (άρθρο 34), τις προϋποθέσεις του παραδεκτού (άρθρο 35), την δίκαιη ικανοποίηση (άρθρο 41) και την υποχρεωτική ισχύ και εκτέλεση των αποφάσεων του Δικαστηρίου (άρθρο 46). (Από τον εκδότη)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Χρήστος Λ. Ροζάκης
ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ: Λίνος-Αλέξανδρος Σισιλιάνος (Διεύθυνση έκδοσης)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ι. Ο συνεχής εμπλουτισμός του κανονιστικού πλαισίου
Α. Η ΕΣΔΑ και τα Πρωτόκολλα
Β. Οι άλλες πηγές έμπνευσης
Γ. Η τελεολογική ερμηνεία της ΕΣΔΑ και η διεύρυνση της προστασίας
Δ. Η εξελικτική ερμηνεία της ΕΣΔΑ
ΙΙ. Η διαρκής μετεξέλιξη του θεσμικού πλαισίου
Α. Τα πρώτα διστακτικά βήματα
Β. Οι τομές του 11ου Πρωτοκόλλου και η ανάπτυξη του εποπτικού ρόλου της Επιτροπής Υπουργών
Γ. Η έκρηξη των ατομικών προσφυγών και οι περιπέτειες του 14ου Πρωτοκόλλου
Δ. Η θέση σε ισχύ του 14ου Πρωτοκόλλου και το μέλλον του συστήματος
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ (ΕΣΔΑ)
Σύμβασις διά την Προάσπισιν των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών [ΝΔ 53/1974 (ΦΕΚ Α΄256)]
Προοίμιο
Ι. Εισαγωγή
ΙΙ. Η Οικουμενική Διακήρυξη ως πηγή έμπνευσης της ΕΣΔΑ
ΙΙΙ. Το ιδεολογικό στίγμα της ΕΣΔΑ
ΙV. Το θεσμικό πλαίσιο της ΕΣΔΑ
V. Η αρχή της επικουρικότητας και το περιθώριο εκτίμησης των Κρατών
Άρθρο 1 Υποχρέωση σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου
I. Εισαγωγικά
IΙ. Η έννοια της «δικαιοδοσίας» του Κράτους στην πάγια διεθνή νομολογία
Α. Η δικαιοδοσία ratione personae
Β. Η δικαιοδοσία ratione loci
Η νομολογία των οργάνων της ΕΣΔΑ και της ΑΣΔΑ
Η νομολογία και η πρακτική των οργάνων των Ηνωμένων Εθνών
IIΙ. Οι παλινδρομήσεις της πιο πρόσφατης νομολογίας του ΕΔΔΑ
Α. Η υπόθεση Bankovic: μια συγκυριακή απόκλιση
Β. Η επιστροφή στην «ορθοδοξία»
IV. «Δικαιοδοσία» και καταλογισμός
Α. Ο καταλογισμός στα Κράτη ως προϋπόθεση της «δικαιοδοσίας»
Β. Η «δικαιοδοσία» ως προϋπόθεση της ευθύνης για συμπεριφορά που καταλογίζεται στο Κράτος
Το τεκμήριο δικαιοδοσίας επί του συνόλου του εδάφους
Το κριτήριο του ελέγχου
Διασυνοριακές δραστηριότητες
Γ. Ο καταλογισμός σε διεθνείς οργανισμούς και ο αποκλεισμός της «δικαιοδοσίας»
ΤΙΤΛΟΣ Ι Δικαιώματα κ' ελευθερίες
Άρθρο 2 Το δικαίωμα στη ζωή
I. Εισαγωγή
IΙ. Αρνητική ουσιαστική υποχρέωση
Α. Η απαγόρευση αυθαίρετης αφαίρεσης της ζωής
Β. Ο θάνατος του άμεσου θύματος ως προϋπόθεση ή όχι εφαρμογής του άρθ.2
Γ. Η κατάργηση της θανατικής ποινής
Δ. Οι εξαιρέσεις της παραγράφου 2
«δια τηv υπεράσπισιv oιoυδήπoτε πρoσώπoυ κατά παραvόμoυ βίας»
«δια τηv πραγματoπoίησιv voμίμoυ συλλήψεως ή πρoς παρεμπόδισιv απoδράσεως πρoσώπoυ voμίμως κρατoυμέvoυ»
«δια τηv καταστoλήv, συμφώvως τω vόμω, στάσεως ή αvταρσίας»
IΙΙ. Θετικές ουσιαστικές υποχρεώσεις
Α. Υιοθέτηση και εφαρμογή κατάλληλου νομικού και διοικητικού πλαισίου
Β. Προληπτικά μέτρα
Δραστηριότητες, εγκληματικές ή όχι, τρίτου
Πράξεις ή παραλείψεις του κράτους
Πράξεις του ίδιου του φορέα του δικαιώματος
Φυσικές καταστροφές και επικίνδυνες δραστηριότητες
Γ. Οργάνωση και σχεδιασμός των επιχειρήσεων της αστυνομίας και επιχειρήσεων διάσωσης
Δ. Άρθ.2 και κοινωνικά δικαιώματα
ΙV. Διαδικαστική υποχρέωση
Α. Η υποχρέωση διεξαγωγής έρευνας γενικά
Πεδίο εφαρμογής, σκοπός και τύπος
Δικαιώματα κοινού και οικογένειας θύματος
Εμβέλεια
Αποτελεσματικότητα
Β. Η διαδικαστική υποχρέωση σε ειδικές περιπτώσεις
Άρθ.3 Απαγόρευση των βασανιστηρίων [...]
Άρθ.4 Απαγόρευση της δουλείας και των καταναγκαστικών έργων
Άρθ.5 Το δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία και ασφάλεια
Άρθ.6 Δικαίωμα στη χρηστή απονομή δικαιοσύνης
ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΕ ΔΙΚΑΙΗ ΔΙΚΗ - ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ (άρθ.6 παρ.1 ΕΣΔΑ)
ΤΟ ΤΕΚΜΗΡΙΟ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ (άρθ.6 παρ.2 ΕΣΔΑ)
ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΥ (άρθ.6 παρ.3 ΕΣΔΑ)
ΤΙΤΛΟΣ ΙΙ Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
1ο κ 7ο ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΣΤΗΝ ΕΣΔΑ
-1ο Πρόσθετο Πρωτόκολλο Εις την Σύμβασιν περί προασπίσεως των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών [ΝΔ 53/174 (ΦΕΚ Α΄256)]
-7ο Πρωτόκολλο της Σύμβασης για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Σπυρίδων-Ηρακλής Ακτύπης, Παναγιώτης Βογιατζής, Μάρκος Καραβίας, Ηλίας Καστανάς, Μαρία-Ανδριανή Κωστοπούλου, Ελένη Μίχα, Λυδία-Μαρία Μπολάνη, Νίκος Σανσονέτης, Τίνα Σταυρινάκη, Σταυρούλα Τρεκλή, Μαριαλένα Τσίρλη