ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ

Παρουσίαση

Η αστική ευθύνη του Δημοσίου και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου ένεκα παρανόμων πράξεων των οργάνων τους θεμελιώνεται κατά το ισχύον δίκαιο στα άρθρα 105-106 ΕισΝΑΚ.
Οι αναφυόμενες διαφορές εκδικάζονταν μέχρι το 1985 από τα πολιτικά δικαστήρια. Το 1977 σημειώθηκε το πρώτο ρήγμα, όταν με τον νόμο 702/1977 (αρθ. 7 παρ. 5) υπήχθησαν στην αρμοδιότητα του διοικητικού τριμελούς πρωτοδικείου οι αγωγές αποζημιώσεως των αρθ. 105-106 ΕισΝΑΚ επί διαφορών από την κοινωνική ασφάλιση, παράλληλα με εκείνο της προσφυγής. Με τον νόμο 1406/1983, οι διαφορές από την αστική ευθύνη του Δημοσίου και των ΝΠΔΔ υπήχθησαν στην αποκλειστική δικαιοδοσία των διοικητικών δικαστηρίων.
Η συμβολή της νομολογίας στην εξειδίκευση των περιπτώσεων που επιτάσσουν τη λειτουργία της αποζημιωτικής ευθύνης, ως μηχανισμού της διορθωτικής δικαιοσύνης, είναι καθοριστική. Τα διοικητικά δικαστήρια κατά τα πρώτα έτη της νέας αρμοδιότητάς τους βασίσθηκαν στην πλουσιότατη νομολογία των πολιτικών δικαστηρίων. Ήδη, τα διοικητικά δικαστήρια, που συμπληρώνουν οσονούπω σαράντα χρόνια θεραπείας της αστικής ευθύνης του Δημοσίου, δημιούργησαν τη δική τους πλούσια νομολογία. Αυτή η νομολογία, με τις εν πολλοίς παγιωμένες λύσεις, κατεβλήθη προσπάθεια να προσφερθεί συνοπτικά στον νομικό κόσμο. [...]
Το έργο απευθύνεται προς τους νομικούς της πράξεως, ευελπιστώντας ότι θα αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο αναζήτησης, πρακτικό, εύχρηστο, πλήρες -κατά το δυνατόν- και επικαιροποιημένο. Η συλλογή της νομολογίας είναι χρήσιμη διότι αποτυπώνει την πράξη, το "πώς πραττόμενα δίκαια" του Αριστοτέλους. Όμως, όπως έχει σημειώσει ο αείμνηστος ακαδημαϊκός Γεώργιος Μητσόπουλος, "πράξις άνευ θεωρίας είναι τυφλή, και θεωρία άνευ πράξεως άχρηστος". Άλλωστε, η θεωρία προηγείται και έπεται η νομολογία. Ελπίζουμε ότι ο έχων ανά χείρας τον τόμο δεν θα περιορισθεί στην ανάγνωσή του, αλλά θα προσφύγει και στη θεωρία, διότι μόνον ο συνεχής διάλογος θεωρίας και νομολογίας συντελεί στην πληρέστερη παροχή δικαστικής προστασίας. (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΜΕΡΟΣ Α' ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ - ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ
Ι. ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ
1. Συνταγματική θεμελίωση της αστικής ευθύνης του Δημοσίου
2. Θεμελίωση στο νόμο
II. ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ: ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗΣ
1. Θετικές προϋποθέσεις
Α. Διοικητική πράξη
Γενικά
Παράνομη ευνοϊκή διοικητική πράξη
Ανάκληση διοικητικών πράξεων
Κυβερνητικές πράξεις
Β. Παράλειψη
Γενικά
Παράλειψη υλικών ενεργειών
Παραλείψεις επί οδικών - αυτοκινητικών ατυχημάτων
Παράλειψη νομοθέτησης
Παραλείψεις νομοθέτησης που δεν συνιστούν παρανομία
Γ. Υλική ενέργεια
Δ. Όργανο Δημοσίου ή ΝΠΔΔ
Όργανο Δημοσίου
Όργανο ΝΠΔΔ
Όργανα εκτελεστικής εξουσίας
Όργανα νομοθετικής εξουσίας (Βλ. ανώτ. Β.3)
Όργανα δικαστικής εξουσίας
Ε. Παρανομία
Γενικά
Ειδικότερες περιπτώσεις παρανομίας
Αεροπορικά δυστυχήματα
Αναγκαστική απαλλοτρίωση
Δημόσια έργα - Ευθύνη αναδόχου - κυρίου του έργου
Διοικητικές συμβάσεις - Ευθύνη εκ των διαπραγματεύσεων
Διορισμοί - Απολύσεις - Πειθαρχική δίωξη
Ιατρικά σφάλματα
Ιατρικά σφάλματα οργάνων των ενόπλων δυνάμεων
Περιβάλλον
Προσβολή προσωπικότητας
Πρόωρη λήξη θητείας - Παράνομη αποστρατεία
Αστική ευθύνη από παραβίαση της υποχρέωσης συμμόρφωσης προς δικαστική απόφαση
Περιεχόμενο
Δικαιοδοσία
Δέσμευση από το δεδικασμένο ακυρωτικής απόφασης
Υπαλληλικές διαφορές
Αιτιώδης σύνδεσμος
Διακριτική ευχέρεια
Τυπικές πλημμέλειες
Έκταση αποκαθιστάμενης ζημίας
Παράλληλος προσπορισμός ωφέλειας
ΣΤ. Η παράνομη δραστηριότητα να αναπτύσσεται στο πλαίσιο άσκησης
δημόσιας εξουσίας που έχει ανατεθεί στο αρμόδιο όργανο
Ζ. Αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της παρανομίας και της ζημίας
2. Μη στοιχειοθέτηση αστικής ευθύνης
3. Η παραγραφή ως αρνητική προϋπόθεση
Α. Γενικά
Νομοθετικό πλαίσιο
Β. Παραγραφή αξίωσης κατά του Δημοσίου λόγω αστικής ευθύνης
Διάρκεια
Έναρξη παραγραφής
Διακοπή
Αναστολή
Γ. Παραγραφή αξίωσης κατά ΝΠΔΔ λόγω αστικής ευθύνης αυτού
Γενικές Διατάξεις
Διάρκεια
Έναρξη παραγραφής
Διακοπή παραγραφής
Αναστολή παραγραφής
Ειδικές κατηγορίες ΝΠΔΔ
Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης
ΟΤΑ
ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και ΕΤΕΑΜ
4. Λόγοι άρσης της παρανομίας
Α. Θέσπιση του παραβιαζόμενου κανόνα δικαίου αποκλειστικά χάριν του γενικού συμφέροντος
β. Ανωτέρα βία
Γενικά
5. Ζημία
-Περιουσιακή βλάβη
Γενικά
Παρούσα ζημία
Μελλοντική ζημία
Διαφυγόν κέρδος
-Βλάβη σώματος και υγείας
-Ηθική βλάβη
Αρχή της αναλογικότητας
Ηθική βλάβη νομικών προσώπων
Κριτήρια επιδίκασης χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής
βλάβης
Ψυχική οδύνη
Λοιπά κριτήρια
6. Αποζημίωση
Ευθύνη εις ολόκληρον
Πλήρης
Συμψηφισμός κέρδους και ζημίας
Συντρέχον πταίσμα
7. Αστική ευθύνη του Δημοσίου λόγω παραβίασης του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Α. Δικονομικά
Β. Προϋποθέσεις θεμελίωσης της αστικής ευθύνης
Η απονομή στους ιδιώτες δικαιώματος από τον παραβιαζόμενο κανόνα του δικαίου της Ένωσης
Η κατάφωρη παραβίαση του κανόνα της Ένωσης από οποιαδήποτε κρατική αρχή
Η ύπαρξη αιτιώδους συνάφειας
Γ. Η έκταση της προσήκουσας αποκατάστασης [...]
ΙΙΙ. ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ
ΜΕΡΟΣ Β΄ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ
Α. ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ
Β. ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ
Γ. ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ
ΜΕΡΟΣ Γ΄ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ
ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
Συνεργάτες έργου:
Μανόλης Βελεγράκης, Νικόλαος Ζιώμας, Διαμάντα Καλλιγέρου, Ηλίας Κουβαράς, Γεώργιος Κουκούτσης, Ευάγγελος Κρομμύδας, Ανδρέας Παπαπετρόπουλος.