ΑΠΟΔΟΜΗΣΗ ΣΕ «ΤΕΛΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ»

Παρουσίαση

Η εργασία αυτή επικεντρώνεται στα κείμενα του Λουί Αλτουσέρ που ο ίδιος δημοσίευσε κατά τη δεκαετία του 1960 και τα οποία κατανοήθηκαν ως προσπάθεια άρθρωσης ενός δομιστικού μαρξισμού. Ο Γιώργος Φουρτούνης, αποκωδικοποιώντας ορισμένες υπαινικτικές υποδείξεις του ίδιου του Αλτουσέρ σχετικά με τον καθοριστικό ρόλο της φιλοσοφίας του Σπινόζα στο εγχείρημά του, επιχειρεί να αναδείξει αυτό το σώμα κειμένων ως επεξεργασία ενός ετερόδοξου, σπινοζικού δομισμού, διερευνώντας τις κομβικές συναφείς έννοιες της δομής, της ιδεολογίας και του υποκειμένου δια της αναφοράς στις σπινοζικές κατηγορίες της εμμένειας και του φαντασιακού. Το όλο επιχείρημα αποσκοπεί σε μια νέα κατανόηση της αλτουσεριανής φιλοσοφίας που αποκλίνει από ορισμένους κοινούς τόπους του κριτικού σχολιασμού. Προς τούτο, ο συγγραφέας θα προσφύγει στην προβληματική της αποδόμησης του Ζακ Ντερριντά, και ειδικότερα στην κριτική του προς την κλασική δομιστική σκέψη, υποστηρίζοντας τη δυνατότητα σύγκλισης της σπινοζικής εμμένειας και του αλτουσεριανού δομισμού μετη ντερριντιανή αποδομητική στρατηγική, κατ' αντίθεση προς μια ευρεία οικογένεια κριτικών αναγνώσεων, συμπεριλαμβανομένης και εκείνης του ίδιου του Ντερριντά. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Εισαγωγή
1. Η δομή και η δομική αιτιότητα
α. Η δομή ως αφηρημένο σύστημα
β. Δομισμός, οικονομισμός και επικαθορισμός
γ. Ο Ντερριντά και η κλειστή δομή
δ. Η επικαθορισμένη δομή ως κλειστή δομή
ε. Η ανεπιτυχής υπεράσπιση από τον Μπαντιού: η «διαρραφή»
2. Ο απών σπινοζισμός και η εμμένεια
α. Ένας σπινοζικός δομισμός
β. Το (μετα)δομιστικό συμβάν της εμμένειας
Η εμμένεια ως υλιστική στρατηγική
Η υλιστική ανασυγκρότηση του αντιπάλου: ο υπερβατισμός
3. Η κρίσιμη έννοια: η δραστικότητα της δομής επί των στοιχείων της
α. Μια παρούσα/απούσα έννοια
β. Ένας ατυπικός ολισμός
γ. Τα δύο «κλασικά» συστήματα αιτιότητας και όλου
δ. Το σύστημα των δύο συστημάτων
ε. Η γένεσις
4. Η σπινοζική εμμένεια: ένα περίγραμμα
α. Εμμένεια έναντι μεταβατικότητας
β. Εμμένεια-έκφραση
γ. Causa sui
δ. Άπειρη διαφοροποίηση: η υπόσταση και τα κατηγορήματα
Η σπινοζική θεωρία των διακρίσεων και η αντιουσιοκρατική ουσία
Η διάκριση των διακρίσεων και η εμμένεια: υπόσταση/κατηγορήματα
Το πρόβλημα των κατηγορημάτων
Η αριθμητική διάκριση και η φαντασία: οι τρόποι
Άπειρο και όλον
ε. Φυσιοποιούσα φύση - φυσιοποιημένη φύση: η μεταβατική αιτιότητα
Η εμμένεια μεταξύ των κατηγορημάτων
Η εμμένεια της εμμενούς αιτιότητας στη μεταβατική αιτιότητα
Η εμμένεια της εμμενούς αιτιότητας και το conatus
5. Η εμμένεια, η δομική αιτιότητα και η «τελική ανάλυση»
α. Η εμμένεια της δομικής αιτίας, η «διαρραφή» και η «τελική ανάλυση»
β. Η εσωτερική ένταση του αλτουσεριανού επιχειρήματος
γ. Οι «δύο» επικαθορισμοί (Για τον Μαρξ)
Ο επικαθορισμός ως καθορισμός σε τελική ανάλυση
Ο «ριζικός» επικαθορισμός
δ. Η διαπλοκή των «δύο επικαθορισμών»
Ο επικαθορισμός και η ειδικότητα της μαρξιστικής αντίφασης
Επικαθορισμός και κεντρική αντίφαση
ε. Η δραστικότητα της δομής (Lire Le Capital)
στ. Η δομική αιτιότητα και η «απούσα αιτία»
ζ. «Η μοναχική ώρα της τελικής ανάλυσης»
6. Η ιδεολογία, το φαντασιακό και το υποκείμενο
α. Στοιχεία της «μαρξιστικής θεωρίας ιδεολογίας»
β. Ο απωθημένος σπινοζισμός και η γενική πρόσληψη της αλτουσεριανής «ιδεολογίας»
γ. Στον δρόμο προς το δοκίμιο του 1969
Ιδεολογία και δομή: ο λειτουργισμός
Η ιδεολογία ως «φαντασιακή αναπαράσταση» και η λειτουργία της
Η ιδεολογία ως «ζην τον κόσμο»
Ο ψευδαισθητικός χαρακτήρας της ιδεολογίας και το «υποκείμενο»
δ. Το δοκίμιο του 1969 (Α)
7. Ιδεολογία και φαντασιακό
Α. Το σπινοζικό φαντασιακό
α. Οι ιδέες και τα ιδεατά τους
β. Η τροπική φύση των ανθρώπων
γ. Η φαντασιακή μετατόπιση
δ. Η φαντασιακή παρουσία
ε. Οι ιδέες των ιδεών
στ. Οι ιδέες στην Ψυχή και η ανεπάρκειά τους
ζ. Η γνωσιακή ανεπάρκεια των ιδεών της φαντασίας
Β. Το δοκίμιο του 1969 (Β): η υλικότητα της ιδεολογίας
8. Δομή, Ιδεολογία, Πρακτική
Α. Πρακτική/δομή
α. Πρακτική έναντι πράξης: η δομή
Η πρακτική ως όλον: η πρακτική και τα στοιχεία της
Το όλον των πρακτικών: οι πρακτικές ως στοιχεία
Ξανά για την εμμένεια της δομής
β. Η πρακτική ως παραγωγή και ανα-παραγωγή
Β. Ιδεολογία/πρακτική
α. Η ιδεολογία ως φαντασιακή «αναπαράσταση»
Η ιδεολογία ως μη-αληβής αναπαράσταση του αντικειμένου της. Η ιδεολογική παραγνώριση
Η ιδεολογία ως «αναπαράσταση» εμμενής στο αντικείμενό της. Η υλικότητα της ιδεολογίας
β. Η ιδεολογική έγκληση
Η φαντασιακή αναπαράσταση ως συγκροτητική του αντικειμένου της
Η έγκληση: αναγνώριση και μετασχηματισμός των ατόμων ως υποκειμένων/σε υποκείμενα
Το «πρωθύστερο» της έγκλησης και το πάντοτε-ήδη του υποκειμένου
Το πάντοτε-ήδη ως η χρονικότητα της εμμένειας
Το υποκείμενο ως ιδεολογικό «αποτέλεσμα»
Συνοψίζοντας και προχωρώντας
9. Η ένταση της εμμένειας και η ουσιώδης μετατόπιση του κοινωνικού
Α. Η ένταση της εμμένειας
α. Η εμμένεια και οι δύο «φάσεις» της αποδόμησης
β. Η δυικότητα της εμμένειας
Β. Η ένταση της κοινωνικής πραγματικότητας
α. Η «κοινωνική πρακτική» - Ξανά για τον επικαθορισμό
β. Επιστροφή στην ένταση του αλτουσεριανού επικαθορισμού
γ. Το υλιστικό πρόταγμα και η αποδόμηση
δ. Ξανά για την «τελική ανάλυση»
10. Το θέατρο χωρίς συγγραφέα
α. Παρέκβαση: Darstellung και Vorstellung