ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΙΣ

Παρουσίαση

Η σκέψις να γράψω το Συντακτικό της νέας Ελληνικής γλώσσας μου ήρθε αρκετά χρόνια, πριν καταπιαστώ με το γράψιμό του. Και ενισχύθηκε μέσα μου η σκέψις αυτή κατά τα τρία χρόνια, που ήμουν γενικός επιθεωρητής των σχολείων της Α΄ εκπαιδευτικής περιφερείας (1914-1917), σαν έβλεπα, στις επιθεωρήσεις που έκανα, πως πολλοί από τους λειτουργούς της μέσης παιδείας, ιδίως οι παλαιότεροι, σε πολύ λίγη υπόληψι το είχαν το μάθημα των νέων Ελληνικών, επειδή, κοντά στα άλλα, είχαν την προκατάληψι πως στα νεοελληνικά κείμενα εν γένει βασιλεύει γλωσσική αναρχία, και πως, όσον αφορά ιδιαιτέρως τη σύνταξι της νέας μας γλώσσας, αυτή είναι εντελώς ανώμαλη και ακαθόριστη, γενικώς τέτοια ώστε να μην μπορή να υπαχθή σε κανόνες.
Άρχισα λοιπόν από τότε, σε ώρες κάποιας ευκαιρίας, να εξετάζω με το νου μου πότε τούτο και πότ' εκείνο από τα διάφορα συντακτικά φαινόμενα της νέας μας γλώσσας και να κρατώ κάποτε-κάποτε σημειώσεις σχετικών παραδειγμάτων από όσα άκουα σε καθημερινές ομιλίες ή από όσα έβλεπα σε νεοελληνικά κείμενα, που τύχαινε να διαβάζω. [...] (Από τον πρόλογο του συγγραφέα στη δεύτερη έκδοση)

Περιεχόμενα

Λίγα λόγια για την φωτοτυπική επανέκδοση
Πρόλογος της πρώτης εκδόσεως
Πρόλογος της δεύτερης εκδόσεως
Βιβλιογραφία
Συντομογραφίες
Η Νεοελληνική σύνταξις
Μέρος Α΄. ΑΠΛΟΣ ΛΟΓΟΣ. Η ΠΡΟΤΑΣΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΟΡΟΙ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
1. Εισαγωγή
Πρότασις. Είδη προτάσεων
Κύριοι όροι της προτάσεως
Σύνθετη πρότασις
Συμφωνία των όρων της προτάσεως
Ελλιπής πρότασις
Μερικές παρατηρήσεις στο γένος, στον αριθμό και στο πρόσωπο
2. Συμπληρωμένη πρότασις. Προσδιορισμοί
Ονοματικοί προσδιορισμοί ομοιόπτωτοι
Ετερόπτωτοι προσδιορισμοί και προσδιορισμοί του ρήματος
3. Οι αντωνυμίες. Τα άρθρα
4. Προθέσεις. Επιρρήματα. Επιφωνήματα
5. Το ρήμα
Ενεργητικά ρήματα
Μέσα ρήματα
Παθητικά ρήματα
Απρόσωπα ρήματα
6. Χρόνοι και εγκλίσεις
Μέρος Β΄. ΣΥΝΘΕΤΟΣ ΛΟΓΟΣ, ΣΥΣΧΕΤΙΣΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
1. Οι τρεις κύριοι τρόποι συνειρμού προτάσεων
2. Σύνδεσις προτάσεων εξωτερική ή κατά παράταξιν
Συμπλεκτικοί σύνδεσμοι
Αντιθετικοί σύνδεσμοι
Διαζευκτικοί σύνδεσμοι
Συμπερασματικοί σύνδεσμοι
Σύνδεσμοι υποτακτικοί και παρατακτικοί
3. Σύνδεσις προτάσεων εσωτερική ή καθ' υπόταξιν
Προεισαγωγικές παρατηρήσεις
Ειδικές προτάσεις
Αιτιολογικές προτάσεις
Υποθετικές προτάσεις
Ενδοτικές ή παραχωρητικές προτάσεις
Τελικές προτάσεις
Βουλητικές προτάσεις
Αποτελεσματικές προτάσεις
Χρονικές προτάσεις
Αναφορικές προτάσεις
Πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις
Ενδοιαστικές προτάσεις
Πλάγιος λόγος
4. Τα μόρια
Μέρος Γ΄. ΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ
Εισαγωγή
Συντακτικές ιδιορρυθμίες (Γραμματικά σχήματα λόγου)
Θέσις των λέξεων (Σχετικά σχήματα λόγου)
Πληρότης του λόγου (Σχετικά σχήματα λόγου)
Εξέλιξις των σημασιών των λέξεων (Λεκτικοί τρόποι)
Πίνακας πραγμάτων και λέξεων ή φράσεων