ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Παρουσίαση

Το βιβλίο αυτό πραγματεύεται τις βασικές διαστάσεις της παρατήρησης διδασκαλίας. Η παρατήρηση διδασκαλίας ως παρατήρηση της συμπεριφοράς -ή των συμπεριφορών που "παράγουν" την διδασκαλία- έχει στο χώρο της Παιδαγωγικής Επιστήμης και παιδαγωγικής πρακτικής ως συστήματα αναφοράς: α) την διδακτική έρευνα, β) την παιδαγωγική-διδακτική πρακτική των μάχιμων εκπαιδευτικών και γ) την εκπαίδευση των υποψήφιων εκπαιδευτικών.
Αρχικά εξετάζεται η Παρατήρηση Διδασκαλίας ως μέθοδος της διδακτικής έρευνας και γίνεται εκτενής αναφορά στις μορφές, την μεθόδευση και τα προβλήματά της. Στη συνέχεια ακολουθεί η πραγμάτευση της παρατήρησης συμπεριφοράς ως διαγνωστικής μεθόδου: το ενδιαφέρον μας εστιάζεται στο δάσκαλο ως εξ αντικειμένου παρατηρητή, αφού αυτός είναι επιφορτισμένος με την παρατήρηση των μαθητών του, των αποτελεσμάτων της δράσης του και πιο συγκεκριμένα τον έλεγχο της επίτευξης των εκάστοτε διδακτικών στόχων του. Παρακάτω εξετάζεται η Παρατήρηση Διδασκαλία ως ιδιαίτερη εκπαιδευτική κατάσταση στο πλαίσιο της θεσμοποιημένης πανεπιστημιακής εκπαίδευσης των δασκάλων και αναλύονται οι βασικές λειτουργίες της. Ακολουθεί η ανάλυση της διδασκαλίας από την προοπτική της παρατήρησής της και εντοπίζονται τα γνωρίσματα που την χαρακτηρίζουν ως αντικείμενο παρατήρησης. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Πρόλογος Β' έκδοσης
Πρόλογος
0. Εισαγωγή
1. Η παρατήρηση ως επιλεκτική αντίληψη
1.1. Ο ορισμός της παρατήρησης υπό το πρίσμα της Αντιληπτικής Ψυχολογίας
1.2. Νόμοι της αντίληψης: επιλογή, οργάνωση, σταθεροποίηση, υπογράμμιση
1.3. Παρατήρηση, κρίση και αξιολόγηση
2. Η Παρατήρηση Διδασκαλίας ως μέθοδος της εμπειρικά προσανατολισμένης διδακτικής έρευνας
2.1. Η παρατήρηση ως μέθοδος της εμπειρικής έρευνας
2.2. Παρατήρηση Διδασκαλίας και Διδακτική Ανάλυση: εννοιολόγηση
2.3. Μορφές Παρατήρησης Διδασκαλίας
2.4. Μεθόδευση Παρατήρησης Διδασκαλίας
Οι τεχνικές της Παρατήρησης Διδασκαλίας
Όργανα Παρατήρησης Διδασκαλίας
Φραστικά συστήματα (Verbal-Systeme)
Κλείδες ή σχάρες παρατήρησης (Nominal-Systeme)
Το σύστημα παρατήρησης IPA (Interaction Process Analysis) του Robert F. Bales
Κλίμακες διαβάθμισης (Dimensional-Systeme, Rating Scales)
Κριτήρια για τη χρησιμοποίηση συστημάτων παρατήρησης
Η χρήση σύγχρονων τεχνικών μέσων για την τεκμηρίωση της διδασκαλίας (Unterrichtsdokumentation)
2.5. Προβλήματα της Παρατήρησης Διδασκαλίας
Τα κριτήρια της αντικειμενικότητας, της αξιοπιστίας και της εγκυρότητας
Λάθη που συνδέονται με το πρόσωπο του παρατηρητή
Λάθη που συνδέονται με το αντικείμενο της παρατήρησης
Λάθη κατά τη διαδικασία καταγραφής
3. Το σύστημα παρατήρησης FIAC του Ned A. Flanders
3.1. Ερευνητική συγκυρία και θεωρητικές προϋποθέσεις του FIAC
3.2. Ανάλυση των κατηγοριών του FIAC
3.3. Μέθοδος καταγραφής και επεξεργασία δεδομένων
3.4. Εφαρμογές του συστήματος Flanders
3.5. Τροποποιήσεις και εξέλιξη του FIAC
3.6. Κριτικές επισημάνσεις για το FIAC
4. Η στροφή προς εθνογραφικές ερευνητικές πρακτικές
4.1. Κριτική στα δομημένα συστήματα Παρατήρησης Διδασκαλίας
4.2. Ορισμός και θεωρητική θεμελίωση των εθνογραφικών μεθόδων
4.3. Η παρατήρηση ως μέθοδος της εθνογραφικής έρευνας
5. Η παρατήρηση ως μέθοδος της Παιδαγωγικής και Ψυχολογικής Διαγνωστικής
5.1. Η επίδραση της παρατήρησης στη διαδικασία της αγωγής: η διάσταση της Παιδαγωγικής και Ψυχολογικής Διαγνωστικής
5.2. Άλλες μέθοδοι της Παιδαγωγικής και Ψυχολογικής Διαγνωστικής
6. Η παρατήρηση στη σχολική τάξη και ζωή
6.1. Ο εκπαιδευτικός ως παρατηρητής
6.2. Η παρατήρηση της συμπεριφοράς των μαθητών ως έργο του εκπαιδευτικού: ορισμός, μορφές, καταγραφή
Παράγοντες που δυσχεραίνουν την παρατήρηση
Καθήκοντα του εκπαιδευτικού κατά την παρατήρηση της συμπεριφοράς των μαθητών
Η παρατήρηση της συμπεριφοράς των μαθητών: κοινωνική και παιδαγωγική διάσταση
6.3. Η άσκηση της ικανότητας για παρατήρηση
Ο έλεγχος των προϋποθέσεων της συμπεριφοράς του εκπαιδευτικού
Ο έλεγχος των επιδράσεων της συμπεριφοράς του εκπαιδευτικού
7. Η Παρατήρηση Διδασκαλίας στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών
7.1. Οι διαφορές από τη διδακτική έρευνα
7.2. Οι θεσμικές διαστάσεις
7.3. Οι εκπαιδευτικές λειτουργίες
8. Η διδασκαλία ως αντικείμενο παρατήρησης στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών
8.1. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της διδασκαλίας ως αντικειμένου παρατήρησης
8.2. Μορφή και περιεχόμενο της Παρατήρησης Διδασκαλίας στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών
Σχεδιασμός και προετοιμασία της διδασκαλίας
Εκτέλεση της διδασκαλίας
Ανάλυση και αξιολόγηση της διδασκαλίας
8.3. Δυνατότητες καταγραφής των παρατηρούμενων
9. Η παρατήρηση και ανάλυση διδασκαλίας στο πρόγραμμα του Π.Τ.Δ.Ε. στην Παιδαγωγική Σχολή Φλώρινας
9.1. Το πρόγραμμα της πρακτικής άσκησης
Α' Φάση Ι: εισαγωγή στη θεωρία και πράξη του σχολείου και της διδασκαλίας
Β' Φάση: διδακτική των μαθημάτων του Δημοτικού Σχολείου
Γ' Φάση: ανάληψη παιδαγωγικού-διδακτικού έργου σε σχολική τάξη επί δύο εβδομάδες με θεωρητική προετοιμασία και ανατροφοδότηση
9.2. Η παρατήρηση και ανάλυση διδασκαλίας στο πλαίσιο της Διδακτικής Μεθοδολογίας και Πρακτικής Άσκησης
Η παρατήρηση και ανάλυση της διδασκαλίας στην Α'/Β'/Γ' Φάση
9.3. Κριτικές επισημάνσεις για την παρατήρηση και ανάλυση της διδασκαλίας στο πρόγραμμα πρακτικής άσκησης του Π.Τ.Δ.Ε. της Φλώρινας
Βιβλιογραφία