ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

Παρουσίαση

Το παρόν αποτελεί προσπάθεια για μια συνοπτική αποτύπωση των μηχανισμών της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Διακυβέρνησης (ΕΟΔ), δηλαδή του συστήματος των κανόνων, των μηχανισμών και των διαδικασιών, που θεσπίστηκαν σταδιακά, για το συντονισμό και την εποπτεία των οικονομικών πολιτικών των Κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έτσι, παρακολουθούνται οι νομικές και θεσμικές διαστάσεις της εξέλιξης της ΕΟΔ από την εγκαθίδρυση της Οικονομικής Νομισματικής Ένωσης με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ μέχρι σήμερα, όπου τα Κράτη-μέλη της Ένωσης κλήθηκαν αφενός να εμβαθύνουν το σύστημα της οικονομικής διακυβέρνησης, οι δομικές ανεπάρκειες του οποίου δεν μπόρεσαν να προλάβουν την κρίση στην Ευρωζώνη και αφετέρου να αντιμετωπίσουν την κρίση χρέους Κρατών-μελών της Ζώνης του Ευρώ, που εξελίχθηκε σε κρίση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Διακυβέρνησης. Πέρα από την παρουσίαση ενός πολύπλοκου συστήματος ρυθμίσεων με προφανείς δυσκολίες προσέγγισης ως εκ της συνθέσεώς του (Συνθήκες, παράγωγο δίκαιο της Ένωσης, soft law ρυθμίσεις, διακυβερνητικές συμφωνίες μεταξύ των Κρατών-μελών της Ευρωζώνης), επιχειρείται η συζήτηση των ζητημάτων τριβής με τη δημοκρατία, το Κράτος Δικαίου και τα Θεμελιώδη Δικαιώματα, που δημιουργεί η εφαρμογή των κανόνων της ΕΟΔ σε καθεστώς «έκτακτης ανάγκης» καθώς και τα εναλλακτικά σενάρια εκδημοκρατισμού της διακυβέρνησης της Ευρωζώνης.
Σκοπός του παρόντος σε πρώτη φάση ήταν η υποστήριξη του ανοικτού σεμιναρίου με θέμα: Ευρωπαϊκή Οικονομική Διακυβέρνηση και Ζητήματα Δημοκρατίας και Κράτους Δικαίου, που διοργάνωσε η Έδρα Jean Monnet της Νομικής Σχολής ΔΠΘ το ακαδημαϊκό έτος 2016-2017, με τη συμμετοχή φοιτητών της Νομικής Σχολής, της Σχολής Κοινωνικών, Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών και του Τμήματος Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης. Ο σκοπός αυτός σε μεγάλο βαθμό καθόρισε την έκταση, το βάθος, τη βιβλιογραφική υποστήριξη και τη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε, με αποτέλεσμα το παρόν να επιχειρεί να συνδυάσει το διδακτικό εγχειρίδιο και τη μονογραφική αντιμετώπιση του θέματος. (Από τον πρόλογο του συγγραφέα)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
Ι. Εισαγωγή
ΙΙ. Η οικοδόμηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Διακυβέρνησης
1. Οι μηχανισμοί της ΕΟΔ και η εξέλιξή τους πριν από την κρίση χρέους του 2010
1.1. Η Συνθήκη του Μάαστριχτ
1.2. Οι Γενικοί Προσανατολισμοί των Οικονομικών Πολιτικών των Κρατών-μελών και της Ένωσης
1.3. Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης
2. Η θεσμική συγκρότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Διακυβέρνησης
2.1. Το Συμβούλιο (ECOFIN) ως το θεσμικό επίκεντρο της ΕΟΔ
2.2. Η ανάδυση και η σταδιακή θεσμοποίηση της Ευρωομάδας (Eurogroup)
3. Οι ανεπάρκειες του συστήματος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Διακυβέρνησης
4. Η οικοδόμηση της ΕΟΔ: Συμπερασματικές παρατηρήσεις
III. Η εμβάθυνση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Διακυβέρνησης
1. Η «δέσμη των έξι νομοθετικών μέτρων» (εξάπτυχο)
1.1. Το «Ευρωπαϊκό Εξάμηνο» (Κανονισμός ΕΕ 1175/2011)
1.2. Η βελτίωση του κυρωτικού μηχανισμού (Κανονισμός ΕΕ 1173/2011)
1.3. Διεύρυνση του πεδίου Εποπτείας και συντονισμού και ο Μηχανισμός Επαγρύπνησης (Κανονισμός ΕΕ 1176/2011)
1.4. Η ενίσχυση του ρόλου της Επιτροπής
2. Το Σύμφωνο για τη Σταθερότητα, το Συντονισμό και τη Διακυβέρνηση στο πλαίσιο της ΟΝΕ
(Δημοσιονομικό Σύμφωνο)
2.1. Η κυοφορία του Συμφώνου και το Euro - Plus Pact
2.2. Σύναψη, αντικείμενο, σκοποί, ουσιαστικές ρυθμίσεις
2.3. Θεσμική οργάνωση
Το Euro Summit
Η επίλυση διαφορών
2.4. Δημοσιονομικό Σύμφωνο: αξιολόγηση
Η νομική αξία των ρυθμίσεων του Συμφώνου
Η προεξάρχουσα πολιτική σημασία του Δημοσιονομικού Συμφώνου
3. Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ΕΜΣ)
3.1. Οι χρηματοδοτικοί μηχανισμοί της «πρώτης γενιάς» και τα προβλήματά τους
3.2. Η ίδρυση του ΕΜΣ και η «νομική διάσωσή του» από το Δικαστήριο της ΕΕ
3.3. Ο σκοπός και η φύση του ΕΜΣ
3.4. Η Διακυβέρνηση του ΕΜΣ
Η διοίκηση
Η λήψη των αποφάσεων
Η σύμπραξη των θεσμικών οργάνων της Ένωσης
3.5. Οι σχέσεις του ΕΜΣ με το ΔΝΤ
3.6. Το κεφάλαιο, τα διαθέσιμα μέσα χρηματοδοτικής στήριξης και η δανειοδοτική ικανότητα του ΕΜΣ
Το κεφάλαιο του ΕΜΣ
Τα μέσα χρηματοδοτικής στήριξης
Η δανειοληπτική ικανότητα
3.7. Οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση της συνδρομής
Οι διαδικαστικές προϋποθέσεις
Οι ουσιαστικές προϋποθέσεις
3.8. ΕΜΣ: μια συνολική εκτίμηση
4. Η "δέσμη των δύο νομοθετικών μέτρων" (δίπτυχο)
4.1. Η Ενισχυμένη Εποπτεία
Πεδίο εφαρμογής της Ενισχυμένης Εποπτείας
Περιεχόμενο της Ενισχυμένης Εποπτείας
4.2. Το κοινό δημοσιονομικό χρονοδιάγραμμα και διαδικασία εκτίμησης των σχεδίων προϋπολογισμών
από την Επιτροπή
4.3. Διασφάλιση της διόρθωσης του υπερβολικού ελλείμματος
Τα Προγράμματα Οικονομικής Εταιρικής Σχέσης
Η υποβολή εκθέσεων για την έκδοση χρεογράφων
Οι απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων
4.4. Ειδική διαδικασία για τα Κράτη-μέλη, που διατρέχουν κίνδυνο μη εκπλήρωσης των υποχρεώσεών
τους στο πλαίσιο της ΔΥΕ
4.5. Προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής
4.6. Η "δέσμη των δύο νομοθετικών μέτρων": μια συνολική εκτίμηση
5. Νεώτερες εξελίξεις: Η εγκαθίδρυση της Τραπεζικής Ένωσης
6. Η εμβάθυνση της ΕΟΔ: συμπερασματικές παρατηρήσεις
IV. Ευρωπαϊκή Οικονομική Διακυβέρνηση - Διαχείριση της κρίσης: Ζητήματα δημοκρατίας και σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων
1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις: διαχείριση της κρίσης και δημοκρατία
2. Ζητήματα τριβής της ΕΟΔ με τη Δημοκρατία, το Κράτος Δικαίου και τα Θεμελιώδη Δικαιώματα
2.1. Η ροπή προς την διακυβερνητικότητα
2.2. Η πολυπλοκότητα, η μείωση της διαφάνειας και της αναγνωσιμότητας του ενωσιακού νομικού πλαισίου
2.3. Ο παραμερισμός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των λοιπών υπερεθνικών οργάνων της Ένωσης
2.4. Η ανατροπή της θεσμικής ισορροπίας της Ένωσης υπέρ των διακυβερνητικών οργάνων
2.5. Η επικράτηση ενός «τεχνοκρατικού αυτοματισμού» στο συντονισμό και την εποπτεία των Οικονομικών Πολιτικών των Κρατών-μελών
2.6. Ο διακυβερνητικός χαρακτήρας του ΕΜΣ
2.7. Η στενή σχέση του ΕΜΣ με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο
2.8. Η διαχείριση της κρίσης και ο σεβασμός των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων
3. Ο εκδημοκρατισμός της ΟΝΕ και της Ευρωζώνης: εναλλακτικά σενάρια [...]
V. Καταληκτικές επισημάνσεις