ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ: ΙΠΠΟΛΥΤΟΣ

Παρουσίαση

Ο Ιππόλυτος, δραματουργικά, είναι ένα έργο "σπασμένο" σε δύο κομμάτια. Το πρώτο θα 'λεγε κανείς πως ανήκει στην "Αφροδίτη-έναρξη" και το δεύτερο στην "Αρτέμιδα-έκβαση". Στη μέση τέμνει το δράμα η αυτοκτονία της Φαίδρας. Μέχρις εκεί, διαποτίζει τα πάντα το ευώδες δηλητήριο της θεάς που μείζον γίγνεται θεού - της ίδιας, δηλαδή, της Μητέρας Φύσης. Όλα συντελούνται κάτω από την εναρκτήρια σκιά του σκαιού λόγου της που ενσπείρει το πάθος και το κάνει να γεννήσει το άνθος του Κακού μέσα στον Οίκο του Θησέα. Θεολογικές αναφορές στον θεό Έρωτα, μυστικά διαβούλια γυναικών, η ραδιουργία ξετυλίγει το νήμα της, η Φαίδρα "μαρτυρεί", θύμα της θεάς, ενώπιον του βέβηλου παρθένου εφήβου, η Τροφός γίνεται όργανο της μοίρας, η κόρη του Μίνωα αυτοκτονεί, υπάκουη στη φορά των πραγμάτων.
Στο δεύτερο μέρος, η αντιπαράθεση πατέρα και γιου, τονίζει τη δραματουργία μ' ένα χρώμα σύγκρουσης γενεών. Έρχεται σαν επακόλουθο του πρώτου μέρους και σε αντίθεση με αυτό κυριαρχείται από την παρουσία των δύο ανδρών η πατρική εξουσία απέναντι στην ανυπεράσπιστη εφηβεία, η θετικιστική λογική απέναντι στο μεταφυσικό παράδοξο, η ορθόδοξη "συνουσία" απέναντι στην αιρετική "παρθενία". Η Γυναίκα-Φύση έχει δημιουργήσει όλες τις προϋποθέσεις για το καθεστώς της πλάνης που θα οδηγήσει τον Θησέα στο να καταραστεί το παιδί του και να το οδηγήσει στην τιμωρία του υπερφυσικού δυστυχήματος, τη συνάντησή του μ' έναν ανίκητο θαλάσσιο ταύρο αντίστοιχο με τα τέρατα που ο Θησέας είχε κάποτε εξολοθρεύσει και που τώρα ο γιος του, μη μπορώντας να το σκοτώσει, γίνεται θύμα του, μόνος, διωγμένος και επικατάρατος, εφόσον αρνήθηκε τη φυσική τάξη. Η Άρτεμις, αρρενωπή θεότητα και εκείνη, εικόνα αντίστοιχη της μητέρας του Ιππόλυτου Αμαζόνας, εμφανίζεται και συνομιλεί μαζί του λίγο πριν αυτός ξεψυχήσει. Του υπόσχεται εκδίκηση, τον επαινεί και αποσύρεται αλαζονικά, εγκαταλείποντάς τον μόνο στην κλίνη του μαρτυρίου. Ο Ιππόλυτος ξεψυχά. σαν μέσα σε θέαση μυστικού φωτός. Ο Θησέας μένει έρημος, άκληρος και ακυρωμένος. Ίσως να πληρώνει για όσες γυναίκες ατίμασε και παράτησε, τιμωρημένος από την ίδια αυτή θεά που λάτρεψε και υπηρέτησε με τους έρωτές του. Η Φύση νικά. Η μη-Φύση δοξάζεται. Οι θνητοί ηττώνται.
Όλα αυτά μέσα σε μια ατμόσφαιρα άκρως μουσική και πλούσια σε εικόνες αισθαντικές, σε ιαχές, προσευχές και πηγαίες εκρήξεις ερωτικής εξομολόγησης ή άρνησης ή έκστασης ή αγανάκτησης ή κατάρας. Κρεσέντο και άναρθροι γόοι, κραυγές κυνηγών και σπαρακτικές ομολογίες, θυμοί και θρήνοι μπροστά στην αδήριτη φορά των πραγμάτων που εμείς οι ίδιοι προκαλούμε. [. . .] (Από την έκδοση)

Μετάφραση: Στρατής Πασχάλης
Επίμετρο: Ιωάννα Ρεμεδιάκη
Φιλολογική επιμέλεια: Παναγιώτης Μιχαλόπουλος