ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΥΣΣΗΣ: ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΞΑΗΜΕΡΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Παρουσίαση

Ο άγιος Γρηγόριος, επίσκοπος Νύσσης της Καππαδοκίας, είναι ένας από τους μεγαλύτερους Πατέρες και διδασκάλους της εκκλησίας. Τα συγγράμματά του μελετήθηκαν ενδελεχώς και επηρέασαν όλη τη μετέπειτα θεολογική σκέψη. Συγχρόνως, το φιλοσοφικό βάθος των πραγματειών του τον κατατάσσει ανάμεσα στα πιο δημιουργικά πνεύματα της Ύστερης Αρχαιότητας και της Πρωτοβυζαντινής περιόδου.
Για τον βίο του αγ. Γρηγορίου δεν γνωρίζουμε παρά ελάχιστα στοιχεία, κυρίως αυτά που σχετίζονται με την περίοδο της ζωής του κατά την οποία ήταν επίσκοπος (372 μ.Χ. κ.ε.). Κύρια πηγή των διαθέσιμων πληροφοριών είναι τα ίδια τα έργα αλλά και οι επιστολές του Γρηγορίου· πολύτιμα στοιχεία αντλούμε επίσης από τα συγγράμματα και τις επιστολές των δύο άλλων Καππαδοκών Πατέρων, του Μ. Βασιλείου, μεγαλύτερου αδελφού του Γρηγορίου, και του Γρηγορίου του Θεολόγου.
Ο Γρηγόριος Νύσσης καταγόταν από διαπρεπή οικογένεια της Καππαδοκίας, η οποία ξεχώριζε, όπως λέει ο ίδιος, «δια την ευγένειαν, τον πλούτον αλλά και την αρετήν» των μελών της. Πρόγονοι του Γρηγορίου είχαν οδηγηθεί στο μαρτύριο για την πίστη τους στον Χριστό, ενώ οι γονείς του είχαν ισχυρούς δεσμούς με την τοπική εκκλησία. Ο πατέρας του Βασίλειος, ευκατάστατος γαιοκτήμονας αριστοκρατικής καταγωγής, άνθρωπος ευσεβής, ήταν φημισμένος δάσκαλος της ρητορικής στη Νεοκαισάρεια. Η μητέρα του Εμμέλεια είχε επίσης αριστοκρατική καταγωγή και ορισμένα μέλη της οικογένειάς της είχαν αναδειχτεί σε ανώτερα πολιτικά και στρατιωτικά αξιώματα. Διακρινόταν για το σωματικό και ψυχικό κάλλος της, ιδιαιτέρως όμως για την ευλαβική προσήλωσή της στην εκκλησία. Η πρωτότοκη αδελφή του Γρηγορίου, η Μακρίνα, τον θαυμαστό βίο της οποίας συνέγραψε εκτενώς ο ίδιος ο Γρηγόριος, έλαβε ανατροφή εκκλησιαστική, την οποία φρόντισε επισταμένως η ίδια η μητέρα της· βασικά αναγνώσματα της παιδικής και νεανικής της ηλικίας ήταν η Σοφία Σολομώντος και κυρίως οι Ψαλμοί του Δαβίδ. Η Μακρίνα είχε καθοριστικό ρόλο στην ανατροφή τόσο του Γρηγορίου όσο και των υπόλοιπων παιδιών της οικογένειας (επτά ή οκτώ ακόμη) και δεν έπαψε ποτέ να έχει σημαντική παρουσία στη ζωή του. Ο Βασίλειος Καισαρείας (Μέγας Βασίλειος) ήταν κατά πάσα πιθανότητα το δεύτερο τέκνο της οικογένειας. Ένα από τα αδέλφια του Γρηγορίου ήταν και ο Πέτρος, ιερέας χειροτονημένος από τον Μ. Βασίλειο, μετέπειτα επίσκοπος· σ' αυτόν απευθύνει ο Γρηγόριος το έργο του Περί της Εξαημέρου. [...] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Αντί προλόγου
Ο Πλάτων περί θεού δημιουργού και δημιουργίας (Τίμαιος, 29e-33b)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Α. Γρηγόριος Νύσσης (περ. 335 - περ. 395 μ.Χ.). Βίος και έργα
Β. Η πραγματεία "Περί της Εξαημέρου"
Β.1 Το περιεχόμενο του έργου
Β.2 Απολογητικές προτεραιότητες
Β.3 Φυσιογνωσία
Β.4 Σύγκριση με την Εξαήμερον του Μ. Βασιλείου
Γ. Η προκείμενη μετάφραση
ΓΕΝΕΣΙΣ, Κεφάλαιο Α΄ (το βιβλικό κείμενο)
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Περί της Εξαημέρου, Κεφάλαια 1-78
ΕΠΙΜΕΤΡΟ: Μέγας Βασίλειος, επίσκοπος Καισαρείας, Ομιλίες για τη δημιουργία του κόσμου
Εισαγωγή
Μετάφραση-σχόλια
Ομιλία Α΄, Β΄, Γ΄
ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ

Γενική επιμέλεια σειράς: Βασ. Κατσαρός, Κων. Ζήτρος