Ο ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΥΔΩΝΗΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ

Παρουσίαση

Στο παρόν έργο, η κατοπτική διερεύνηση και αποτύπωση του βίου και της πολυεδρικής και πολυδιάστατης προσωπικότητας του Δημήτριου Κυδώνη, καταδεικνύει με σαφήνεια ότι ο δημόσιος αυτός άνδρας υπήρξε μια από τις πλέον ισχυρές και επιφανείς πολιτικές και θεολογικές/πνευματικές, αλλά και συνάμα αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της βυζαντινής ιστορίας του 14ου αιώνα, εφόσον κατόρθωσε για μισό αιώνα περίπου να συνδυάσει ταυτόχρονα, και μάλιστα κατά τρόπο επιτυχή στην πλέον δύσκολη εποχή για την αποδυναμωμένη και φθίνουσα σταδιακά Αυτοκρατορία, τις ιδιότητες του ικανού πολιτικού και του ανώτατου αυτοκρατορικού αξιωματούχου, του λόγιου διανοούμενου, αλλά και του αντιπαλαμίτη θωμιστή θεολόγου, υπηρετώντας με αταλάντευτη αφοσίωση την αυτοκρατορική οικογένεια των Παλαιολόγων. Η σταθερή του προσήλωση στην προγονική του παράδοση τον ώθησε να θέσει ως κύρια αποστολή της πολιτικής του σταδιοδρομίας την συνδρομή στην υλοποίηση του οράματος, ήδη από την εποχή που ο Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος επανίδρυσε την Βυζαντινή Αυτοκρατορία στην φυσική της έδρα (1261), για την διάσωση και επιβίωση της τελευταίας μέσω της εκκλησιαστικής ένωσης και της πολιτικής συμμαχίας με την Δύση, προκειμένου να διασφαλιστεί και στην εποχή του η διατήρηση της αυτοκρατορικής οικογένειας στην εξουσία, αλλά επίσης και για να εξασφαλιστεί η πολιτική επιβίωση του ίδιου και της οικογένειάς του ως μελών της τάξης των ευγενών και πιστών συνεργατών της. Η προσπάθειά του όμως αυτή, εκτός του ότι απέτυχε πλήρως και αποδείχτηκε τελικά ουτοπική (λόγω της επαμφοτερίζουσας στάσης και των πολλών εσωτερικών προβλημάτων της χριστιανικής Δύσης), τον οδήγησε επιπλέον σε σφοδρότατη αντιπαράθεση με την πλειοψηφία των ομοεθνών του σε θρησκευτικό και πολιτικό επίπεδο, με συνέπεια να θεωρηθεί από τα μέσα της δεκαετίας του 1360 ως αμφιλεγόμενη προσωπικότητα από το σύνολο σχεδόν του κοινωνικού του περιβάλλοντος. Τέλος, η παρουσία του, λόγω του σφοδρού του αντιπαλαμισμού και κυρίως εξαιτίας της αλλαγής του ομολογιακού και θεολογικού του προσανατολισμού, έμελλε να καταστεί ανεπιθύμητη μέχρι το τέλος της ζωής του.
Με το ανά χείρας έργο ο Δημήτριος Κυδώνης αποκτά πλέον την ολοκληρωμένη μονογραφία του, που πιστεύω πως θα καθιερωθεί στην βιβλιογραφία και θα χρησιμεύσει σε πολλούς μελετητές. Ο συγγραφέας του, πέραν της εμβριθούς επιστημονικής υποδομής, έχει και το χάρισμα του γραπτού λόγου - κάτι όχι τόσο ευνόητο ή συχνά απαντώμενο, ιδιαίτερα στην εποχή μας που η ελληνική γλώσσα έχει υποστεί πολλαπλές απώλειες και επιπεδοποιήσεις. Με ιδιαίτερη ευχαρίστηση και τιμή προλογίζω ατο σημαντικό αυτό συνθετικό έργο του π. Ευάγγελου Πριγκιπάκη, τον οποίο εδώ και ήδη πολύν καιρό συγκαταλέγω στους στενότερους επιστημονικούς μου συνεργάτες. (Απόσπασμα από τον πρόλογο του καθηγητή Αλέξιου Γ.Κ. Σαββίδη)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Καθηγητή Αλέξιου Γ. Κ. Σαββίδη
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ
1. Περιοδικά - Συλλογικά Έργα
2. Έργα και Μεταφράσεις Δημητρίου Κυδώνη
2.1 Έργα
2.2 Μεταφράσεις
Έργων ιερού Αυγουστίνου
Έργων Ανσέλμου Καντερβουρίας
Έργων Θωμά Ακινάτη
Διαφόρων
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Το Βυζάντιο τον 14ο αι. και ο Δημήτριος Κυδώνης
2. Το status quaestionis στην έρευνα περί τον Κυδώνη και η συμβολή της διατριβής
Η περί τον Δημήτριο έρευνα και η παρούσα μελέτη
Οι επιστολές του Κυδώνη ως κύρια πηγή της διατριβής και οι προϋποθέσεις της έρευνάς τους
Η μέθοδος εργασίας και η δομή της μελέτης
ΚΕΦ.Α' Τα Νεανικά Χρόνια του Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη (± 1324-1345)
1. Η οικογένεια Κυδώνη και ο αυτοκρατορικός οίκος των Παλαιολόγων. Από τη Μικρά Ασία στη Θεσσαλονίκη
2. Η εικόνα του Δημητρίου για τη Θεσσαλονίκη των μέσων του 14ου αι.
3. Η οικογένεια του Μανουήλ Κυδώνη στη Θεσ/νίκη κατά το πρώτο τέταρτο του 14ου αι. και η γέννηση του Δημητρίου (± 1324)
4. Το εκκλησιαστικό περιβάλλον της Θεσ/νίκης και η διαμόρφωση της θρησκευτικής πτυχής της προσωπικότητας του Δημητρίου
5. Οι σχέσεις του Μανουήλ Κυδώνη με τον μέγα δομέστικο Ιωάννη Καντακουζηνό και ο πολιτικός προσανατολισμός του Δημητρίου
6. Το πνευματικό περιβάλλον της Θεσ/νίκης και η παιδεία του Δημητρίου (±1329/30-1341)
7. Ο θάνατος του Μανουήλ Κυδώνη και ο Δημήτριος ως διάδοχός του και προστάτης της οικογένειάς του στη Θεσ/νίκη κατά την περίοδο της επικράτησης του κινήματος των Ζηλωτών (1341-1342)
8. Η υποστήριξη του Δημητρίου στον Ιωάννη Καντακουζηνό κατά την ύστερη φάση του εμφυλίου πολέμου και η απομάκρυνσή του από τη Θεσ/νίκη (1343-1345)
ΚΕΦ.Β' Ο Δημήτριος στην Υπηρεσία του Ιωάννη ΣΤ' Καντακουζηνού (1345-1354)
1. Η Κωνσταντινούπολη μετά τα μέσα του 14ου αι. και ο Δημήτριος
2. Ο Δημήτριος στη Βέροια με τον Μανουήλ Καντακουζηνό και στη Θράκη με τον Ιωάννη ΣΤ' (1345-1347)
3. Η άνοδος του Ιωάννου ΣΤ' Καντακουζηνού στο θρόνο και ο Δημήτριος ανώτατος αυτοκρατορικός αξιωματούχος - Μεσάζων (1347-1354)
4. Ο σύνδεσμος του Δημητρίου με τους θωμιστές Δομινικανούς του Πέραν, η εκμάθηση της λατινικής γλώσσας και η μετάφραση της Summa contra Gentiles (1347/48-1354)
5. Η στάση του Δημητρίου απέναντι στη εξωτερική και τη θρησκευτική πολιτική του Ιωάννη ΣΤ' Καντακουζηνού
6. Η επιδημία της Πανούκλας στην Κων/πολη (1347/1348) και τα σχέδια του Κυδώνη για εγκαταβίωση στη Μονή των Μαγγάνων με τον Νικόλαο Καβάσιλα και τον αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ' (1349/50)
7. Η στάση του Δημητρίου κατά τον τελευταίο εμφύλιο μεταξύ Ιωάννου ΣΤ' και Ιωάννου Ε' (1352-1354) και η προσωρινή του απόσυρση στη Μονή των Μαγγάνων (1354-1355)
ΚΕΦ.Γ' Πρώτη Περίοδος της Υπηρεσίας του Δημητρίου στον Ιωάννη Ε' Παλαιολόγο. Η ακμή της πολιτικής του σταδιοδρομίας (1355/56-1371)
1. Ο Ιωάννης Ε' Παλαιολόγος στον αυτοκρατορικό θρόνο, ο Δημήτριος Μεσάζων και η στροφή της εξωτερικής πολιτικής της Αυτοκρατορίας προς τη Δύση (1355/56)
2. Η προσχώρηση του Δημητρίου στον Ρωμαιοκαθολικισμό (1357-1364)
3. Ο θάνατος της μητέρας και των αδερφών του Δημητρίου στη Θεσ/νίκη και την Κων/πολη, η χειροτονία του Προχόρου σε ιερομόναχο και η προχείρισή του σε πνευματικό στη Μονή της Μεγίστης Λαύρας (1361/63)
4. Οι προσπάθειες του Δημητρίου για εκκλησιαστική ένωση και σύναψη συμμαχίας με τη Δύση (1356/57-1365/66). Η πολιτική και η συγγραφική του δραστηριότητα
5. Το ταξίδι του Ιωάννη Ε' στην Ουγγαρία και η φιλοδυτική δραστηριότητα του Δημητρίου στην Κων/πολη (1365/66)
6. Η παπική αντιπροσωπεία στην Κων/πολη και η δραστηριότητα του Δημητρίου για την προετοιμασία
της επίσκεψης του Ιωάννη Ε' στη Ρώμη (1366/67) [...]
ΚΕΦ.Δ' Η Δεύτερη Περίοδος της Υπηρεσίας του Δημητρίου στον Ιωάννη Ε' Παλαιολόγο. Η πολιτική περιθωριοποίηση και ο σταθερός δυτικός προσανατολισμός (1371-1387)
ΚΕΦ.Ε' Τα Τελευταία Χρόνια του Δημητρίου. Οι προσπάθειες και η εγκατάσταση στη Δύση 'Σύμβουλος' του Μανουήλ Β' Παλαιολόγου και ο θάνατος στην Κρήτη (1387-1397)
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
SUMMARY
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ