Ο χαρακτήρας των Ελλήνων (χαρτόδετη έκδοση)

Παρουσίαση

Ξεκινώντας πριν από πολλά χρόνια τη μελέτη μου αυτή ποτέ δεν είχα φανταστεί ότι θα είχα ν' αντιμετωπίσω ένα θέμα με τόσο ευρύ φάσμα, με τόσο πολλά και ποικίλα επιμέρους ενδιαφέροντα προβλήματα, που απασχολούσαν, λίγο ή πολύ, κάθε Έλληνα και άνοιγαν ζωηρές συζητήσεις σε πολλούς κύκλους. Η μεγάλη μου ικανοποίηση ήταν, όταν το βιβλίο μου με την πρώτη του κιόλας έκδοση, του 1983, είχε βρει ζωηρή απήχηση, ιδίως στους εκπαιδευτικούς και στους πολιτικούς (σ' αυτούς άλλωστε και αφιερώθηκε), οι οποίοι μάλιστα το θεώρησαν χρήσιμο όργανο και φιλικό μήνυμα στον πολύμοχθο αγώνα τους για τη δημιουργία ενός καλύτερου μέλλοντος, για τη βελτίωση της νεοελληνικής παιδείας και κοινωνίας. Φίλοι μάλιστα καθηγητές της παιδαγωγικής και κοινωνιολογίας μου έκαναν την τιμή όχι μόνο να εκφραστούν επαινετικά για το βιβλίο, αλλά και να το συστήσουν στους φοιτητές και σε άλλους γνωστούς των, χαρακτηρίζοντας το ιδιαίτερα χρήσιμο για την αγωγή των Ελλήνων. [...] (Από τον πρόλογο του συγγραφέα)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΣΚΙΑΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΩΣ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΩΝ ΑΓΩΝΩΝ ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ
- Το πρόβλημα
- Υπάρχει ένας γενικός εθνικός χαρακτήρας των Ελλήνων ή περισσότεροι κατά τόπους; Τα γενεσιουργά αίτια του εθνικού χαρακτήρα
- Οι πηγές της ελληνικής ανθρωπογνωσίας ή αυτογνωσίας και η αξιοπιστία τους
- Οι γνώμες δοκίμων ξένων μελετητών για τον εθνικό χαρακτήρα των Νεοελλήνων σε συνάρτηση με τον αντίστοιχο των Βυζαντινών και των Αρχαίων
- Επιδράσεις της ρωμαϊκής και της τουρκικής κατάκτησης στον χαρακτήρα των Ελλήνων. Έξαρση των ελαττωμάτων ιδίως κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας
Βαθμιαία κατάπτωση των Ελλήνων επί ρωμαιοκρατίας. Αναμνήσεις των "περασμένων μεγαλείων" και έπαρσή τους γι' αυτά. Η διαμόρφωση του τύπου του Γραικύλου (Graeculi)
Επιδράσεις της πολιτικοκοινωνικής κατάστασης στον χαρακτήρα των Ελλήνων κατά τους τελευταίους αιώνες του Βυζαντίου
Εξαχρείωση και διαφθορά των Ελλήνων επί τουρκοκρατίας. Ο ραγιάς (reaya). Τα ελαττώματά του (τάση προς το ψέμα, την απάτη, την πονηριά, καχυποψία, δουλικότητα, εκδικητικότητα κ.λ) και αντιπαράθεσή τους προς τα προτερήματα (ζωηρότητα, ευφυΐα, μιμητική ικανότητα, ευθυμία, ευγλωττία, αγάπη της ελευθερίας κ.λ)
- Ανάλυση των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων των Ελλήνων
Έντονη ατομικότητα -το υπερεγώ- και ακόρεστος πόθος ελευθερίας
Κινητικότητα, ανησυχία, φιλοχρηματία, απειθαρχία, έλλειψη συντονισμού και συστήματος
Έντονος εγωισμός, εθνικός, τοπικός, ατομικός ή και οικογενειακός
Έπαρση και αλαζονεία
Η στάση του εγώ μέσα στο σύνολο. Φιλαυτία, φιλοδοξία, φιλοπρωτία, φιλαρχία και ματαιοδοξία
Φθόνος, διχόνοια και διχασμός
Αχαριστία
Άλλες αδυναμίες
Προτερήματα: ανδρεία, αγχίνοια, φαντασία, εφευρετικότητα, φιλοπονία, ετοιμότητα πνεύματος, ενεργητικότητα, περιέργεια, φιλομάθεια, ευγλωττία
ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΨΕΥΣΕΙΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΚΡΗΞΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ 1821
- Η Επανάσταση του 1821 ως καταλύτης στη συμπεριφορά των Νεοελλήνων. Ο Έλληνας της Επανάστασης
- Πώς βλέπουν οι ξένοι το μέλλον των Ελλήνων του '21
- Τάσεις προς βελτίωση της αγωγής και της παιδείας των Νεοελλήνων. Ελπίδες για την αναγέννηση του ελληνικού έθνους
- Τα αρχαία πρότυπα
- Πολιτικές και οικονομικές ανωμαλίες
- Απογοήτευση από την αργή εξέλιξη προς την πραγματοποίηση των αρχαιοελληνικών ιδανικών και ονείρων
- Επιβίωση της λαϊκής παράδοσης και σύγκρουσή της προς τα δυτικά ιδεολογικά ρεύματα. Οι φορείς της
ΑΝΑΣΧΕΤΙΚΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ
- Θεσμική οργάνωση και προσπάθειες για εκπαιδευτική αναμόρφωση
- Ασταθείς και αντιφατικές αρχές αγωγής και παιδείας μέσα στην οικογένεια, στο σχολείο και στην κοινωνία
- Υπερεγωισμός, φθόνος, μίσος, φιλοκατηγορία και συκοφαντία
- Η ηδονή της προβολής και η έντονη ματαιοδοξία
- Κοινωνικές και πολιτικές ενώσεις, φατρίες, κομματικός εκτραχηλισμός, διχόνοια. Σοφιστική ικανότητα, πολιτικοπληξία, καχυποψία και απάτη
- Ο κατατρεγμός των ικανών, ενσυνείδητες αδικίες και ζημίες στην επιστήμη και γενικά αναστολή στην προκοπή του έθνους
- Ανησυχία, αντιφατική κινητικότητα, απειθαρχία, επιπολαιότητα, τσαπατσουλιά. Γενικοί χαρακτηρισμοί του Έλληνα
Επίλογος
Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΩΝ