Η ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΓΟΝΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ Η ΠΡΟΟΔΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Παρουσίαση

Ριζοσπαστικό πνεύμα, θεμελιωτής της Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας, εξαίρετος διανοητής, ο Franz Boas υπήρξε ένας από τους κορυφαίους ανθρωπολόγους του 20ού αιώνα. Με επιστημονικά επιχειρήματα, αντέκρουσε τις θεωρίες περί ανώτερων και κατώτερων φυλών, φτάνοντας στο σημείο να θεωρεί ως αυτονόητο, πριν από εκατό χρόνια, κάτι αδιανόητο για την κυρίαρχη ιδεολογία εκείνης της εποχής: ότι ένας μη λευκός θα μπορούσε να γίνει ακόμα και πρόεδρος των ΗΠΑ...
Ο Franz Boas, εξετάζοντας ιστορικά τους διάφορους επιμέρους πολιτισμούς, διαπίστωσε ότι η ποιότητά τους και η δυνατότητά τους να προοδεύουν δεν εξαρτάται από τα φυλετικά χαρακτηριστικά. Μιλώντας για πρόοδο του πολιτισμού, αντιπαραθέτει στην έννοια της εξέλιξης τα δεδομένα ενός -στα βασικά του χαρακτηριστικά- ενιαίου πολιτισμού του ανθρώπου, εξετάζοντάς τον έτσι όπως αυτός ενυπάρχει στις διάφορες εξειδικεύσεις του, στους επιμέρους πολιτισμούς. Έτσι, διαπιστώνει επιτυχίες ή αποτυχίες της εξέλιξης των πολιτισμών στη σχέση τους με την ευρύτερη πρόοδο του ενιαίου πολιτισμού του ανθρώπων. Σημαντικός, καθοριστικός παράγοντας για την ποιότητα ενός πολιτισμού είναι η κριτική επάρκεια της σκέψης των ανθρώπων απέναντι στον πολιτισμό τους.
Το βιβλίο θεωρείται ένα από τα πλέον σημαντικά του αιώνα του, σπουδαίο όσο και η Ερμηνεία των ονείρων του S. Freud ή η Θεωρία της σχετικότητας του A. Einstein. Εξάλλου, οι ιδέες του Franz Boas υπήρξαν καθοριστικές για τα αντιρατσιστικά κινήματα, ιδιαίτερα στη Β. Αμερική. Δεν είναι τυχαίο ότι έγινε η "Βίβλος των Νέγρων" αλλά και το ότι το ναζιστικό καθεστώς στη Γερμανία το έριξε στην πυρά... (Από την παρουσίαση της έκδοσης)

Ο Boas άφησε χιλιάδες σελίδες γραπτών μεγάλης εμβρίθειας, πάνω σε ένα εκπληκτικό φάσμα θεμάτων, που κυμαίνεται από επιτόπιες εθνογραφικές καταγραφές μέχρι εκτενείς αποθησαυρίσεις μύθων και αφηγήσεων, από πραγματεύσεις φυσικής ανθρωπολογίας μέχρι πολιτικούς στοχασμούς αναφορικά με ζητήματα φυλετικών διακρίσεων και πολέμου, από γλωσσολογικές μελέτες, κυρίως στις ιθαγενείς γλώσσες της Αμερικής, μέχρι αναλύσεις της πρωτόγονης τέχνης και των σχέσεών της με τις διαθέσιμες τεχνικές, χωρίς ωστόσο να δώσει κανένα μείζον θεωρητικό έργο. Το βιβλίο, που κατά ευτυχή συγκυρία μεταφράστηκε προσφάτως στα ελληνικά, είναι μία από τις πιο ολοκληρωμένες συνόψεις τής σκέψης του, στην οποία μπορεί να χρησιμεύσει ως ουσιαστική εισαγωγή. (Φώτης Τερζάκης, Ελευθεροτυπία, 27/11/2009)