ΚΡΗΤΙΚΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

Παρουσίαση

Ο Κανάκης Γερωνυμάκης εγεννήθηκε στο Βουβά Σφακίων το 1926. Ήτανε τα χρόνια δύσκολα και δεν πήγε σε γυμνάσιο. Αγαπούσε τη μελέτη, είχε άριστο μνημονικό, διέθετε παρατηρητικότητα και αξιοποιούσε τα ερεθίσματα που δεχόταν από το έμψυχο και το άψυχο περιβάλλον. Μόλις τέλειωσε το δημοτικό εργαζότανε από παιδί στο ζευγάρι, στις ελιές, στα αμπέλια και, αρχικά, σαν ανειδίκευτος εργάτης, κυρίως σε ξένα βάσανα, ενώ στη συνέχεια κατέληξε χτίστης. Στα 35 του εδιορίστηκε γραμματέας στην κοινότητα Ασφένδου όπου, παρά το ότι ήτανε του δημοτικού, εθεωρήθηκε επιτυχημένος και σε αναγνώριση της προσφοράς του προς την κοινότητα και τους δημότες, του απένειμε χρυσό μετάλλιο ο Σύλλογος Σφακιανών Νομού Ηρακλείου.
Από τα εφηβικά του χρόνια, αν και υστερούσε σε σπουδές, δεν υστερούσε σε παρατηρητικότητα και σε ευαισθησίες και πρόσεξε ότι κάποια πράγματα χάνονται και κάποια άλλα αλλοιώνονται και κρατούσε στην τσέπη του μολύβι και μπλοκάκι και κατέγραφε τις παροιμίες, τις ευχές, τις κατάρες που άκουγε, τα ήθη και έθιμα και ακόμα ότι παρατηρούσε και το θεωρούσε αξιοσημείωτο από τη συμπεριφορά των ζώων και των φυτών, και αυτά σε εποχή που δεν νόμιζε ότι κάποτε θα τολμούσε ο ίδιος να γράψει βιβλία. Τα κατέγραφε για να τα διασώσει με πρόθεση, τότε, να τα δώσει σε άλλους ερευνητές.
Έχει κυκλοφορήσει 14 βιβλία και, εκτός από το παρόν. Παράλληλα με την κοινότητα Ασφένδου υπηρέτησε και την κοινότητα Αγίας Ρουμέλης για 17 χρόνια. Ήτανε πρόεδρος του Γ.Π. Συν/σμού Ασφένδου 17 χρόνια. Εργάστηκε πρωταγωνιστικά σε κάθε προοδευτικό έργο που εγίνετο στην κοινότητά του. Είναι μέλος της Ένωσης Πνευματικών Δημιουργών Χανίων. Είναι μέλος της Ι.Λ.Α.Ε. Κρήτης. Είναι μέλος της Παγκρητίου Ένωσης Λογοτεχνών. Έχει τιμηθεί από τον στρατό με πολεμικό σταυρό. Έχει αναγνωριστεί ως Εθνικός Αγωνιστής. Έχει λάβει από την Ακαδημία των Αθηνών το πρώτο και δεύτερο έπαινο. Έχει λάβει είκοσι τιμητικά διπλώματα από Νομικά Πρόσωπα Ι.Δ. και Δ.Δ. και από διακρίσεις από τη συμμετοχή του σε διαγωνισμούς. Έχει λάβει μέρος σαν σύνεδρος στο "Διεθνές Συνέδριο Λαϊκής Ιατρικής" στο Ρέθυμνο 8-10/12/2000. Έχει γράψει εκατοντάδες εργασίες και άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά. Άρθρα του έχει γράψει ο "Αγώνας" της Λευκωσίας, το περιοδικό "Κρήτη" της Αμερικής και εφημερίδες της Αυστραλίας. Έχει γράψει εκατοντάδες ποιήματα και χιλιάδες μαντινάδες. Έχει χρησιμοποιηθεί πολλές φορές κεντρικός ομιλητής σε εκδηλώσεις. Έχει κάνει εκπομπές σε ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς. Έχει ζωγραφίσει πάνω από εκατόν πενήντα πίνακες με θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς.
Είναι από την αρχή δωρητής ανθρωπίνων οργάνων και πάντα κρατά μαζί του τη σχετική ταυτότητα, για το ενδεχόμενο ότι μπορεί κάπου αλλού να τύχει θύμα δυστυχήματος. (Από την έκδοση)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
Γεωγραφία
Λίγα ιστορικά στοιχεία για την Κρήτη
Οικονομική κίνηση-παραγωγικότητα
Το μεροκάματο
Στοιχεία Στατιστικής Υπηρεσίας
ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ
Η ιδανική ομορφιά της γυναίκας
Η θέση της γυναίκας
Το προξενιό
Κόψιμο της κλωστής
Ο αρραβώνας
Ο γάμος
Αντιχαρά
Εγκυμοσύνη-γέννα
Η βάφτιση του παιδιού
Χαϊδολογήματα
Πήλινη κολυμπήθρα
Μωρομάνες
Βιαία απαγωγή γυναίκας
Βεντέτα-ζωοκλοπή
Συμβιβασμοί σε βεντέτες
Το πένθος
Λείψανο
Μνημόσυνο
Σφακιανά μοιρολόγια
Θρηνητικά ριζίτικα
Πανηγύρια
Η φιλοξενία
Αδερφοχτοί
Απομόνωση του σημερινού ανθρώπου
Οικειότητα μεταξύ αγνώστων
ΑΓΡΟΤΙΚΑ
Η γεωργία
Το θέρος
Το αλώνισμα
Το λίχνισμα
Η κτηνοτροφία
Οι συζευτάδες
Στο μητάτο
Επεξεργασία γάλακτος
Συμφωνητικό
Διανομή του τυριού
Η κουρά των προβάτων
Κατσιγαραλείμματα
Δακανορούφι
Ο γιδάρης
Οι σαμές
Στο ποτιστήρι
Αγριμοκόκκαλο
Ευνούχισμα τράγου
Ευνούχισμα σκύλου
Ευνούχισμα θηλυκού χοίρου
Παρατηρητικότητα των χωρικών
Συμπεριφορές ζώων
Ελαιοκομία
Το λιομάζεμα
Επεξεργασία ελαιοκάρπου
Στη φάμπρικα
Η αμπελουργία
Ο τρύγος
Πατητήρι
Ρακοκάζανο
Η μελισσοκομία
Κηροποιός
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ
Ο σομαράς
Ο τσαγκάρης
Ο κοφινάς
Ο μαραγκός
Ο πεταλωτής
Αγροφύλακες
Η ρασοφάμπρικα
Χτίστες
Ονομασία της πέτρας στον τοίχο
Σχέδια σπιτιών
Σχεδιαγράμματα σπιτιών
Ο τραβοκουβαλητής
Το μεσοδόκι
Μεταφορά υλικών
Η ταράτσα
Το ασβεστοκάμινο
Ο γυρολόγος
Ο μανάβης
Το καρβουνοκάμινο
Ο δίκταμος
Ο νερόμυλος
Οι χτενιάδες
Ο καραμπασάς
Καρεκλάδες και τροχατζήδες
Οι σφουγγαράδες
Μαντραμπάσηδες
ΑΣΧΟΛΙΕΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Χειρόμυλος και καφεδόμυλος
Το ζυμωτό
Η μπουγάδα
Επεξεργασία του μαλλιού
Διάσιμο
Ο αργαλειός
Το νυχτέρι
Το σαπουναριό
Το βαφείο
Οι νεροφόρισσες
Το μετάξι
Ο μεταξάς
ΠΑΙΔΙΚΗ ΖΩΗ
Στο σχολείο
Τα παιχνίδια των παιδιών
Το σκραφνί
Ο Ιορδάνης Ποταμός
Οι αμάδες
Αμπάρα
Το χωστό πουλί
Το ξυλίκι
Η τρόνιζα
Η πινακωτή
Το "μητάτο των παιδιών"
Ο Τσαραλής
Το μελισσάκι
ΚΡΗΤΙΚΗ ΛΑΪΚΗ ΠΟΙΗΣΗ
Το ριζίτικο τραγούδι
Αλληγορικά ριζίτικα
Ιστορικά ριζίτικα
Εθιμικά ριζίτικα
Τα κάλαντα
Τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς
Τα κάλαντα 10ετίας 1930
Τα κάλαντα όπως τα λένε τώρα
Τα φώτα
Τα κάλαντα του Λαζάρου
Τα θρηνητικά κάλαντα της Μεγ. Παρασκευής
Πολεμική λαϊκή ποίηση
Μαντινάδες
Ρίμες
Παροιμιακές μαντινάδες
Δικές μου μαντινάδες
Παρατσάφαρα
ΛΑΪΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ
Φαρμακείο στο σπίτι
Γιατροσόφια χωρίς βότανα
Ιαματικά βότανα
Χειρουργική επέμβαση
Ορθοπεδική επέμβαση
Οδοντιατρική
Το σαρανταβότανο
Ιατρικές ειδικότητες αγίων
ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ
Τα λαογραφικά των μηνών
Πασχαλινά κρητικά έθιμα
Φάτε ψύλλοι και κοριοί
Κάψιμο του Ιούδα
Κρητικά χριστουγεννιάτικα έθιμα
Οι καλόσειροι στα Σφακιά
Κρητικά ανέκδοτα
Το ανάμα του γλόμπου
Πολλά παίρνεις γιατρέ
Πρώτα τσι πραγαίνουνε
Δεν είμαι μέσα απού τα Σφακιά
Ο θανατοποινίτης
Καλό 'ναι και το τυρί
Επίσκεψη του Βενιζέλου στο ψυχιατρείο
Το πείσμα του Σφακιανού
Εκ του φυσικού. Οι πεθαμένοι ψηφοφόροι
Οι κρασόφιλοι
Άμε να πχεις και κράτα μου κι εμένα
Έτσα με λένε
Ψαλίδι είπα
Ο κόκορας είχε ένα πόδι
Η στολή του αγροφύλακα
Βλέπε Θε μου και το βασιλιά μας
ΔΟΞΑΣΙΕΣ
Οι καταχανάδες (βρυκόλακες)
Το εφταπάπαδο
Το πετρανάθεμα
Τα ξόρκια
Τα φαντάσματα
Τα τελώνια
Ο αδερφοδιώχτης
Αγοραπωλησία παιδιού
Η μαντεία της κουτάλας
Όρκοι
Ευκές
Κατάρες
Γητειές
Παρατηρήσεις για τη γητειά της καρδιάς
Παρατηρήματα, προμηνύματα, προλήψεις
Το όνειρο
ΤΡΟΠΟΙ ΖΩΗΣ
Στην παραστιά
Κουμπάνια
Διατήρηση των τροφίμων
Εργαλεία στο σπίτι του χωρικού
Έπιπλα
Απορρίμματα
Το λουρί
Πως έραβαν το ασκί
Οι τσουνόπλακες
Ο ψαράς
Τα παράσιτα
Μέτρα και σταθμά, κ.ά.
Τα στάδια του εικοσιτετραώρου
Οι εκτάσεις
Τα βάρη
Οι ζυγιαστάδες
Η ξυλογαϊδάρα
Η ρουκάνα και το λινάρι
Εκκοκιστήριο μπαμπακιού
Χρηματικά
Ο κουβαλητής των πιθαριών
Τα συμμισιακά
Ενδυμασία
Το γυναικείο ντύσιμο
Παιδικό ντύσιμο
Η φορολογία
Λαϊκή μετεωρολογία
Συγκοινωνία
Φορτωεκφορτωτές
Οδικά έργα
[...]
ΚΡΗΤΙΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΟΣ
Ο μεγάλος Ντούτσε
Παραμύθι
"Γη θρύφε, γη ανακάτευε..."
Ποίημα της Κρήτης
Πηγές