Η ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)

Παρουσίαση

Η βιβλική ερμηνεία δεν είναι απλώς τέχνη κατανοήσεως γραπτών κειμένων και ιστορικών γεγονότων, αλλά καθαρά "θεολογική" και υπαρξιακή υπόθεση. Δεν είναι δηλαδή απλώς ερμηνευτική μέθοδος, αλλά ενέργεια, κίνηση της υγιούς διάνοιας προς γνώση και εποπτεία των όντων, αφορά δηλαδή τελικά την εσχάτη γνώση, την αλήθεια του προσωπικού Θεού. Η πατερική ερμηνευτική της Γραφής ξεκινά πάντα με την καρδιακή προσευχή προς το Άγιο Πνεύμα προκειμένου να φωτίσει τον νου και να "πυρπολήσει" την καρδιά του αναγνώστη ώστε αυτός να ανιχνεύσει το "απόθετον" κάλλος, τη θεϊκή δύναμη και την άρρητη ενέργεια που εξακτινώνουν οι λόγοι της Γραφής. Αυτή η μοναδική περιπέτεια και εμπειρία ζωής κορυφώνεται στη δοξολογία του τριαδικού Θεού που ενεργεί στο Σύμπαν και στην Ιστορία, ακόμη και σε περιόδους χάους, θαυμάσια μεγάλα μυστήρια που πραγματικά "πληρώνουν"-"πληροφορούν" (ολοκληρώνουν) και θέλγουν την ανθρώπινη ύπαρξη που διψά για λόγο αλήθειας και ελπίδας. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ι. Η εξηγητική παράδοση των πατέρων και η ιστορική της έρευνα
ΙΙ. Οι προϋποθέσεις της βιβλικής ερμηνείας των Πατέρων της Εκκλησίας: Επισκόπηση
Η βιβλική ερμηνεία των Πατέρων και οι σύγχρονες παρανοήσεις της
Φύση και λειτουργία του βιβλικού λόγου
Η θεολογική λειτουργία του λόγου
Το πρόσωπο του Ι. Χριστού και η αγία Γραφή
Το γράμμα ως αναγωγή στο Πνεύμα
Οι εκκλησιαστικοί όροι της βιβλικής ερμηνείας
Η επικαιρότητα της βιβλικής ερμηνείας των Πατέρων
III. Η θεολογική αξία της Πατερικής εξηγητικής Παραδόσεως
ΤΜΗΜΑ Ι
Η ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΚΗΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ
ΜΕΡΟΣ Α΄
Η τρέχουσα ερμηνευτική παράδοση την εποχή της Καινής Διαθήκης
Η ελληνική και ελληνιστική ερμηνευτική παράδοση
Η βιβλική ερμηνεία του Ιουδαϊσμού
Ο ελληνιστικός Ιουδαϊσμός της Διασποράς. Φίλων ο Αλεξανδρεύς
Η πρακτική της βιβλικής ερμηνείας στην κοινότητα του Κουμράν
Σύνοψη: Η προχριστιανική ερμηνευτική παράδοση και η σημασία της για την διαμόρφωση της εκκλησιαστικής βιβλικής ερμηνείας
ΜΕΡΟΣ Β΄
Η ερμηνεία της Π. στην Κ. Διαθήκη και η "Νέα Εξήγηση" της πρώτης Εκκλησίας
Η στάση του Ιησού Χριστού απέναντι στην Π. Διαθήκη και η δική του νέα προσωπική αποκάλυψη
Το ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού και οι νέοι όροι της ερμηνείας του
Ο απόστολος Παύλος: η παιδαγωγία και το τέλος του Νόμου
Η δουλεία του γράμματος και η ελευθερία του Πνεύματος
Η ερμηνεία της Παλαιάς Διαθήκης στην προς Εβραίους επιστολή
Η εξέλιξη στις δύο Επιστολές Πέτρου
Σύνοψη: Το ερμηνευτικό κέντρο της Καινής Διαθήκης
ΜΕΡΟΣ Γ΄
Η ερμηνεία της Αγίας Γραφής κατά τον δεύτερο αιώνα
Οι Αποστολικοί Πατέρες και η Παλαιά Διαθήκη
Η αλληγορική ερμηνεία της Παλαιάς Διαθήκης στην Επιστολή Βαρνάβα
Οι πρώτοι Απολογητές και η Παλαιά Διαθήκη
Ο μάρτυς Ιουστίνος και η τυπολογική ερμηνεία της Παλαιάς Διαθήκης
Ο Μελίτων Σάρδεων και οι καταβολές της λειτουργικής εξηγήσεως
Η αιρετική ερμηνεία της Γραφής
Ο άγιος Ειρηναίος Λουγδούνου και η οικονομία της βιβλικής αποκαλύψεως
Ο Τερτυλλιανός και οι εκκλησιαστικές προδιαγραφές της βιβλικής ερμηνείας
Σύνοψη: Οι εκκλησιαστικοί όροι της βιβλικής ερμηνείας: Ο "κανών της αληθείας"
ΤΜΗΜΑ II
Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΤΡΙΤΟΝ ΑΙΩΝΑ
ΜΕΡΟΣ Α΄
Η εξηγητική παράδοση της Αλεξάνδρειας
1. Ο Πάνταινος
2. Κλήμης ο Αλεξανδρεύς: Ελληνική σοφία και βιβλική "γνώση"
Εξηγητικά αποσπάσματα και λοιπά έργα
Η θεοπνευστία και ο παραβολικός χαρακτήρας της Γραφής
Η αξία και χρησιμότητα της "διαλεκτικής"
Η ερμηνευτική "ενέργεια" της Ενσαρκώσεως
Αλληγορία και προφητική τυπολογία
Ειδικές αρχές της βιβλικής ερμηνείας
Η "γνωστική" ερμηνεία της Γραφής
Τα όρια της ερμηνευτικής του Κλήμεντα
3. Ωριγένης: η πνευματική ερμηνεία της Γραφής
Το εξηγητικό έργο του Ωριγένη
Η κριτική έρευνα του κειμένου της Γραφής
Η θεοπνευστία ως προσωπική θεία παρουσία
Θεοπνευστία και φύση του βιβλικού λόγου
Ανάγκη και νομιμότητα της πνευματικής ερμηνείας
Φύση και λειτουργία της πνευματικής ερμηνείας
4. Η ιδιομορφία της αλεξανδρινής "αλληγορικής" ερμηνείας
ΜΕΡΟΣ Β΄
Η αλεξανδρινή βιβλική ερμηνεία μετά τον Ωριγένη
ΜΕΡΟΣ Γ΄
Η πρώιμη εξηγητική παράδοση Συρίας και Παλαιστίνης
ΜΕΡΟΣ Δ΄
Απαρχές της βιβλικής ερμηνείας στην Μικρά Ασία
ΜΕΡΟΣ Ε΄
Απαρχές της δυτικής εξηγητικής παραδόσεως
Επίμετρο: Η βιβλική μαρτυρία των Μαρτύρων
ΤΜΗΜΑ III
Η ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ Δ΄ ΚΑΙ Ε΄ΑΙΩΝΑ
ΜΕΡΟΣ Α΄
Η θεολογική ερμηνεία της Αγίας Γραφής στην Αλεξάνδρεια
1. Αθανάσιος ο Μέγας: η ερμηνευτική της ενσαρκώσεως
Το εξηγητικό έργο του Μ. Αθανασίου και η αξία του
Η ενανθρώπηση ως ο "σκοπός" της αγ. Γραφής
Το θεανδρικό πρόσωπο του Χριστού και η "θεανδρική" ερμηνεία της Γραφής
Η βιβλική ερμηνεία και ο "εκκλησιαστικός σκοπός"
Η τυπολογική σχέση της Παλαιάς με την Καινή Διαθήκη
Τα όρια της αλληγορίας
2. Δίδυμος ο Τυφλός: Η πνευματική "αναγωγή" της βιβλικής ερμηνείας
3. Κύριλλος Αλεξανδρείας: Η ερμηνευτική της θεανδρικής ενώσεως
4. Νόννος ο Πανοπολίτης
Σύνοψη: Η θεολογική ερμηνεία της Αγίας Γραφής στους νεώτερους αλεξανδρινούς συγγραφείς