ΕΘΝΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΣΤΟ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Παρουσίαση

Η ψηλάφηση της εκκλησιαστικής, και όχι μόνον, ιστορίας στον ελλαδικό χώρο κατά την άκρως ενδιαφέρουσα περίοδο του 19ου αιώνα μέσα από την εξέταση της προσωπικότητας και του έργου εκκλησιαστικών και μη προσώπων, που μέχρι σήμερα παρέμειναν στο περιθώριο της επιστημονικής έρευνας, αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για τον ιστορικό ερευνητή να ερευνήσει ακόμα και ουχί παντελώς άγνωστα στον επιστημονικό κόσμο περί της ιδιοπροσωπίας του νεώτερου ελληνισμού ζητήματα δια μέσου της οπτικής γωνίας ενός προσώπου, όπως ο Νίκανδρος Ζαννούβιος, που, αν και δεν ευρέθη στην πρώτη γραμμή της ιδεολογικο-εκκλησιαστικής αντιπαράθεσης ανάμεσα στις δύο αντίθετες μεταξύ των παρατάξεις της εποχής, των παραδοσιακών και των προοδευτικών, άφησε, εν τούτοις, το στίγμα του τόσο με τη διδασκαλική του παρουσία σε σχολεία των Αθηνών, όσο και με τη συγγραφική και αρθρογραφική του δραστηριότητα δια τα μείζοντα πολιτικά, εκπαιδευτικά, εκκλησιαστικά και εθνικά δρώμενα της εποχής που έζησε. [...]
Η μελέτη θα προσπαθήσει να διερευνήσει την ιδεολογική ταυτότητα του Ζαννουβίου και να προσδιορίσει την εκκλησιαστική του τοποθέτηση. Προς τον σκοπό αυτό επιχειρείται να δοθεί απάντηση στα παρακάτω ερωτήματα: Ποία η θέση του Ζαννουβίου στη σχέση Εθναρχούσας - Εθνικής Εκκλησίας; Υπάρχει και σε ποιο βαθμό επίδραση του Θεοκλήτου Φαρμακίδη στη διαμόρφωση των απόψεων του Ζαννουβίου; Ποία η ιδεολογική, πολιτική και εκκλησιαστική ταυτότητα του κρητικού κληρικού; Υφίστανται κάποιες διαφοροποιήσεις ή παλλινδρομήσεις στη διαμόρφωσή της; Ποία η στάση του έναντι των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής; Ποία η εμπλοκή του στο λεγόμενο Επισκοπικό Ζήτημα που ταλάνισε την Εκκλησία της Κρήτης μεταξύ των ετών 1880-1882; Ποία η τοποθέτησή του στο ζήτημα της ενσωμάτωσης της γενέτειράς του στην ελληνική επικράτεια και ποια επιρροή ασκεί με τα άρθρα του; [...] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ κ.κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΑΙ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Α'. Η ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΝΙΚΑΝΛΡΟΥ ΖΑΝΝΟΥΒΙΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΩΔΙΚΑ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΥ
Καταγωγή και οικογενειακή κατάσταση
Η ιερατική σταδιοδρομία
Η παρουσία στην Εμπορική Σχολή της Χάλκης
Η απόκτηση της αδείας του διδασκάλου των ιερών μαθημάτων και οι σχέσεις του Ζαννουβίου προς το Υπουργείο των Εκκλησιαστικών και της Δημόσιας Εκπαίδευσης
Η είσοδος του κρητικού κληρικού στην ιδιωτική εκπαίδευση
Ο Νίκανδρος Ζαννούβιος στη δημόσια εκπαίδευση
Ο θάνατος
Β΄. ΤΟ ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΝΙΚΑΝΔΡΟΥ ΖΑΝΝΟΥΒΙΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Το λειτουργικό σύγγραμμα: "Η ιερά τελετή του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας", α' έκδοση (1858)
Η αλληλογραφία με την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος. Εισαγωγικές παρατηρήσεις περί του συγγράμματος. Το περιεχόμενο του έργου
Η υποδοχή του έργου από την Ιερά Σύνοδο. Λόγοι κατασχέσεως του έργου. Η αντίδραση του Νικάνδρου
Τα σημεία αντιπαράθεσης μεταξύ της Ιεράς Συνόδου και του Νικάνδρου Ζαννουβίου περί του λειτουργικού συγγράμματος του κρητικού κληρικού
Το ανασκευασμένο λειτουργικό σύγγραμμα (1875)
Η β΄ έκδοση (1879) του έργου με τίτλο "Ερμηνεία εις την Θείαν Λειτουργίαν". Συμπεράσματα
2.2. "Ιερά Ιστορία"
Η αλληλογραφία με την Ιερά Σύνοδο και το Υπουργείο Εκκλησιαστικών και Δημόσιας Εκπαίδευσης
Η α' έκδοση (1870) της "Ιεράς Ιστορίας"
Η β' έκδοση (1878) της "Ιεράς Ιστορίας"
Η γ' έκδοση (1886) της "Ιεράς Ιστορίας"
2.3. "Ιερά Κατήχησις"
Η αλληλογραφία με την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος και το Υπουργείο των Εκκλησιαστικών και της Δημόσιας Εκπαίδευσης για την έγκριση της Κατήχησης. Εισαγωγικές παρατηρήσεις περί της α΄ (1873) και της β΄ (1887) έκδοσης
Το περιεχόμενο της "Ιεράς Κατηχήσεως"
Γ΄. Η ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΖΑΝΝΟΥΒΙΟΥ: ΣΧΟΛΑΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
3.1. Οι περί Δογματικής απόψεις του κρητικού κληρικού
3.2. Σχέση Αγίας Γραφής και ιεράς Παραδόσεως. Οι κανόνες της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης
3.3. Η ερμηνεία του Συμβόλου της Πίστεως: Τριαδολογία, Χριστολογία, Εκκλησιολογία
3.4. Η θεολογική σκέψη του Ζαννουβίου περί των μυστηρίων της Εκκλησίας
3.5. Χριστιανική Ηθική
3.6. Συμπεράσματα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄. Η ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΝΙΚΑΝΔΡΟΥ ΖΑΝΝΟΥΒΙΟΥ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ
4.1. Διήκουσες έννοιες της ιδεολογικής ταυτότητας του κρητικού κληρικού
Το ορόσημο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821
Το σύνθημα "Πίστις-Πατρίς" και η σχέση χριστιανισμού και ελληνισμού
Ο ρωμαϊσμός ως ιδεολογικός αντίπαλος-απειλή κατά του ελληνισμού στη σκέψη του Ζαννουβίου
Η αποστροφή προς το Βυζάντιο και τη Φαναριώτικη παράδοση
Η διαπάλη αυτοχθονισμού-ετεροχθονισμού και το όραμα της Μεγάλης Ιδέας
4.2. Η πολιτική τοποθέτηση του Νικάνδρου Ζαννουβίου στο εσωτερικό του Βασιλείου της Ελλάδος
4.3. Νίκανδρος Ζαννούβιος και Μεγάλες Δυνάμεις
4.4. Το Κρητικό Ζήτημα. Πολιτική και ιδεολογική επανατοποθέτηση του αγγλόφιλου Ζαννουβίου
Ε΄. ΤΟ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΙ Ο ΝΙΚΑΝΔΡΟΣ ΖΑΝΝΟΥΒΙΟΣ
5.1. Οι περί διοικήσεως της Εκκλησίας απόψεις του κρητικού κληρικού και η τοποθέτησή του έναντι της Διακηρύξεως του Αυτοκέφαλου της Εκκλησίας της Ελλάδος (1833). Οι επιδράσεις του Θεοκλήτου Φαρμακίδη στη σκέψη του Νικάνδρου και ο αντίλογος του Κωνσταντίνου Οικονόμου
5.2. Ο Συνοδικός Τόμος του 1850
5.3. Οι προτάσεις του Ζαννουβίου για τα εν Ελλάδι Εκκλησιαστικά και ο ρόλος του ρώσικου παραδείγματος
ΣΤ΄. ΖΑΝΝΟΥΒΙΟΣ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑ: ΠΤΥΧΕΣ ΤΩΝ ΑΠΟΨΕΩΝ
ΤΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΚΛΗΡΙΚΟΥ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΑ ΜΕΙΖΟΝΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ
6.1. Η άποψη του Ζαννουβίου περί Εκκλησίας και ιερατείου. Ο μοναχισμός στην αρθρογραφία του κρητικού κληρικού
6.2. Το μεταθετό των επισκόπων
6.3. Πτυχές του εν Ελλάδι μισθολογικού ζητήματος του ί. κλήρου
6.4. Οι απόψεις του κρητικού κληρικού για την εκκλησιαστική εκπαίδευση
6.5. Η εν γένει στάση του Ζαννουβίου έναντι του Οικουμενικού Πατριαρχείου και η μεταβλητή του Βουλγαρικού Ζητήματος [...]