ΧΟΡΟΣ ΚΑΙ ΨΥΧΗ

Παρουσίαση

"Με το οξύ πνεύμα του ο Πωλ Βαλερύ είχε συλλάβει την κίνηση των αντιθέτων, ή εναντιοδρομική κίνηση, τόσο στον φυσικό όσο και στον κόσμο του πνεύματος.
Αυτή την κίνηση των αντιθέτων, που δημιουργεί την ποικιλομορφία του κόσμου και φτάνει στη σύνθεση από τις συμπτώσεις του τυχαίου και του ηθελημένου, της αναγκαιότητας και της ελευθερίας, ο Πωλ Βαλερύ την βλέπει στο "Χορός και Ψυχή" σαν ένα ξεδίπλωμα χορού. Οι Ινδοί πιστεύουν ότι ο θεός Shiva δημιούργησε τον κόσμο χορεύοντας.
Ο χορός αποτελεί τη σύνθεση των αντιθετικών ιδιοτήτων του ανθρώπινου σώματος της πτητικότητας και της βαρύτητας. Της αναγκαιότητας στην οποία υπακούει το σώμα και της ελευθερίας του να κινείται και ν' αυτοσχεδιάζει με την κίνηση.
Το ίδιο και με την ποίηση - που ο Πωλ Βαλερύ την βλέπει σαν άσκηση πνευματική. Σαν την εσκεμμένη χρησιμοποίηση του παιχνιδιού ανάμεσα στ' αντίθετα. Μ' άλλα λόγια, σαν τη διαλεκτική των αντιθέτων.
Η ίδια η υπόστασή μας δεν είναι παρά μια ταλαντεύση ανάμεσα στο είναι και το μη-είναι, ή αλλιώς, ανάμεσα στην κίνηση και την ακινησία.
Στο "Χορός και Ψυχή", π.χ., βλέπουμε από ένα και μόνο πρόσωπο να βγαίνουν πολλά που συναπαντιούνται και συνδιαλέγονται. Απ' την ηχώ της ίδιας φωνής γεννιούνται τα πιό διαφορετικά λόγια. Ενώ το σώμα, ταυτόχρονα με τη σκέψη, διαγράφει ρόμβους, κύκλους, ημικύκλια, ελλείψεις, καμπύλες, ευθείες, διαγώνιες, κάθετες και οριζόντιες. Ο εαυτός πηδάει έξω απ' τον εαυτό, αφαιρείται ή πολλαπλασιάζεται μέσα σ' ένα παραλήρημα από αυτοσχεδιασμούς, αντικαθρεφτίσματα, αντιμεταμορφώσεις, και τελικά το μη-είναι γίνεται το γεωμετρικό είδωλο του είναι. Η ύπαρξη μέσα στα όρια του εαυτού είναι στερημένη από κάθε πόρο, από κάθε δηλαδή διάβαση. Αυτό κάνει τον Ποιητή να ευφευρίσκει ολοένα τον εαυτό του. Και ποριζόμενος απ' τον εαυτό του να δημιουργεί, μετατρέποντας τελικά το τ υ χ α ί ο σε μ ο ί ρ α. Γιατί για τον Πωλ Βαλερύ το έργο της τέχνης είναι, κατά τον δικό του ορισμό, "το συναπάντημα του τυχαίου με τη θέληση του Ποιητή", όπως αυτός τον εννοούσε: τον ενσυνείδητο δηλαδή ποιητή." Μελισσάνθη