ΜΕΤΑΞΥ ΔΥΟ ΑΙΩΝΩΝ

Παρουσίαση

Ζούμε σε μια οριακή εποχή από πλευράς χρόνου, καθώς βρισκόμαστε στο μεταίχμιο μεταξύ του εικοστού (20ου) και του εικοστού πρώτου (21ου) αιώνος. Οι άνθρωποι πανηγυρίζουν αυτό το σημαντικό για την Ιστορία γεγονός, αλλά όμως είναι αμφίβολο αν πρέπη να πανηγυρίζουν θεαματικά. Τα σοβαρά και μεγάλα γεγονότα αντιμετωπίζονται με σοβαρότητα. Και αυτό λέγεται από την άποψη ότι τέτοιοι επέτειοι εορτάζονται με αυτογνωσία, αυτοκριτική, μέσα στα πλαίσια σοβαρής μελέτης για το αν μπορούμε να σταθούμε στο ύφος του αποκαλυπτικού μηνύματος που προσέφερε στον κόσμο ο Χριστός με την ενανθρώπησή Του και με την έλευση του Παναγίου Πνεύματος. Το γεγονός είναι ότι αν εξετάζαμε την συμπλήρωση της δεύτερης χιλιετίας μέσα από την προοπτική αυτήν, τότε δεν θα εορτάζαμε κοσμικά, αλλά θα συστήναμε χρόνους μετανοίας, γιατί πολλοί Χριστιανοί έχουν αλλοιώσει το μήνυμα και τον σκοπό της θείας αποκαλυπτικής αλήθειας.
Έχω την γνώμη ότι πρέπει να στεκόμαστε με υπευθυνότητα απέναντι σε κάθε ιστορικό γεγονός, και μάλιστα όταν αυτό είναι εκκλησιαστικό, ακριβώς γιατί όλες οι στιγμές φορτίζονται από τα γεγονότα του παρελθόντος και εμπνέονται από την εσχατολογική ατμόσφαιρα. Ιδίως αυτό πρέπει να συμβαίνη στα εκκλησιαστικά πρόσωπα, ακριβώς γιατί ο χρόνος στην Εκκλησία αποκτά και προσλαμβάνει άλλη διάσταση και προοπτική.
Μέσα στα πλαίσια αυτά, τα δύο τελευταία χρόνια, ανέπτυξα διάφορα θέματα, όταν κλήθηκα να ομιλήσω σε διάφορες συναντήσεις, ήτοι συνέδρια, σεμινάρια, συγκεντρώσεις. Πάντοτε είχα την αίσθηση της φθαρτότητος του χρόνου και της Ιστορίας, αλλά και της ανακαινίσεως της ιστορίας εν Χριστώ Ιησού, καθώς επίσης και της εμπνεύσεώς της από τα έσχατα, τα οποία ήλθαν στην Ιστορία με την έλευση του Χριστού, αλλά συγχρόνως είναι και προσδοκώμενα.
Βέβαια, τα κείμενα αυτά έχουν γραφή και μέσα στην προοπτική ότι ενώ η αποκαλυπτική Αλήθεια, που παραδόθηκε από τον Χριστό και διαφυλάσσεται μέσα στην Εκκλησία, είναι αναλλοίωτη και αυτή μόνη θεραπεύει τον άνθρωπο και τον οδηγεί στην θέωση, εν τούτοις όμως από μερικούς Χριστιανούς έχει αλλοιωθή, έχει παραχαραχθή. Έτσι, παρουσιάζεται στα κείμενα αυτά τόσο η αλήθεια της πίστεως, όσο και η παραχάραξή της, και αυτό αποτελεί μια αστοχία, οπότε δίνεται η ευκαιρία με την συμπλήρωση των 2000 ετών να γίνη η απαραίτητη αυτοκριτική και επαναφορά στην σώζουσα αποκαλυπτική αλήθεια.
Θεώρησα καλό να συγκεντρώσω σ' έναν τόμο όλες αυτές τις εισηγήσεις, ομιλίες, διαλέξεις, που έγιναν στο διάστημα αυτών των δύο χρόνων, εντός και εκτός της Ελλάδος, για να εκδοθούν, ώστε ο τόμος αυτός να αποτελέση μια ποιμαντική φωνή μαρτυρίας και ομολογίας, διαμαρτυρίας και προσδοκίας, αποτυχίας και ελπίδας, κραυγής και ικεσίας, οικοδομής και παρακλήσεως. [...] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Εισαγωγή
1 Αλληλοεπιδράσεις θεολογίας και πολιτικής στην Ευρώπη
Η σύγχρονη Ενωμένη Ευρώπη
Ο εννοιολογικός καθορισμός της Ευρώπης
Διαφορές μεταξύ Φραγκολατινικής Δύσης και Ορθόδοξης Ανατολής
Η επέλαση των Βαρβάρων και των Φράγκων στην Δύση
Το θεολογικό υπόβαθρο της ταξικής κοινωνίας
α) Ο ιερός Αυγουστίνος
β) Ο Άνσελμος Καντερβουρίας
γ) Ο Θωμάς Ακινάτης
Οι τρομερές συνέπειες στον Δυτικό χώρο
Ρωμαίικη θεολογία
2 Δυτικός Διαφωτισμός και ορθόδοξος φωτισμός
Ο δυτικός Διαφωτισμός
α) Η ιστορία του δυτικού Διαφωτισμού
β) Τα βασικά στοιχεία του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού
γ) Ο Διαφωτισμός στην Ελλάδα
δ) Από τον Διαφωτισμό στον Μεταμοντερνισμό
Ο φωτισμός των αγίων Πατέρων
3 Η προετοιμασία για την ποιμαντική διακονία κατά τον 21ον αιώνα
Η προετοιμασία για τον μέλλοντα αιώνα
Προβλήματα του παρόντος αιώνος
Το μεγάλο ανθρωπολογικό πρόβλημα και η αντιμετώπισή του
Συμπέρασμα
4 Ορθόδοξη θεολογία και επιστήμη
Οι δύο γνώσεις και οι δύο αλήθειες κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά
Ο θεολόγος και ο επιστήμονας σε σχέση με τον Θεό και τον κόσμο
Οι θέσεις του Μ. Βασιλείου για την θεολογία και την επιστήμη
Ένα σύγχρονο παράδειγμα από τον χώρο της γενετικής
5 Οι μεταμοσχεύσεις από ορθόδοξη εκκλησιαστική πλευρά
Η πολυποίκιλη, πολυεπίπεδη και πολυσήμαντη αντιμετώπιση των μεταμοσχεύσεων
Η γνωμοδοτική μελέτη της Επιτροπής επί της Βιοηθικής της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος
Θεολογικές θέσεις για το πρόβλημα των μεταμοσχεύσεων
Η ποιμαντική αντιμετώπιση του θέματος των μεταμοσχεύσεων
6 Θεολογική προσέγγιση της καύσεως των νεκρών και οι εκκλησιολογικές επιπτώσεις
Η θεολογική προσέγγιση
Ποιμαντικές και εκκλησιολογικές επιπτώσεις
7 Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς και η σημασία του για την εποχή μας
Στοιχεία από την ζωή του
Η επίδραση του πνευματικού περιβάλλοντος στο οποίο έζησε
Οι εθνικοί κίνδυνοι της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
Η διδασκαλία του αγ. Γρηγορίου για την σωτηρία του ανθρώπου
8 Μυστικισμός και ορθολογισμός στους Μέσους Χρόνους: οι απόψεις του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά
Ο ορθολογισμός και ο μυστικισμός
Η νηπτική θεολογία της Ορθοδόξου Εκκλησίας
Οι απόψεις του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά
Η αξία της νηπτικής θεολογίας
9 Η περί προσώπου διδασκαλία κατά τον άγιο Γρηγόριο Παλαμά
Η προ του αγίου Γρηγορίου Παλαμά διδασκαλία περί προσώπου
Πρόσωπο και υπόσταση κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά
Το πρόσωπο στον Τριαδικό Θεό
Η υποστατικότητα του ανθρώπου, ήτοι ο άνθρωπος ως πρόσωπο
α) Άνθρωπος, υπόσταση-πρόσωπο
β) Προϋποθέσεις για τον χαρακτηρισμό του ανθρώπου ως προσώπου
γ) Πρόσωπο και προσωπείο
δ) Ο άνθρωπος ως κατ' εικόνα και καθ' ομοίωση Θεού
ε) Η Θεοτόκος πρότυπο βιώσεως του προσώπου
Συμπεράσματα
10 Θεάνθρωπος και θεούμενος
11 Από το κατ' εικόνα στο καθ' ομοίωση
Η σημασία των όρων κατ' εικόνα και καθ' ομοίωση
Η απώλεια του καθ' ομοίωση και η αμαύρωση του κατ' εικόνα
"Επί ζωγραφείν εις το κατ' εικόνα το καθ' ομοίωσιν"
12 Η προσωπικότητα του αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού και η εορτή της Γεννήσεως του Χριστού
Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός
Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός ως υμνολόγος
Το μυστήριο της ενανθρωπήσεως του Λόγου
13 Ασθένεια, θεραπεία και θεραπευτής, κατά τον άγιο Ιωάννη τον Σιναΐτη
Η προσωπικότητα του αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου
Ο Ιερεύς ως θεραπευτής
Ο άνθρωπος ως άρρωστος
Τρόποι θεραπείας
Προϋποθέσεις θεραπείας
Συμπέρασμα
14 Η αγωγή των εμβρύων, των νηπίων και των παιδιών
Η σύλληψη του ανθρώπου είναι έργο της Προνοίας του Θεού
Η προγεννητική αγωγή
Η αγωγή στα νήπια και τα παιδιά
Μερικοί τρόποι αγωγής
Χαρακτηριστικά παραδείγματα από την ζωή των αγίων
Θεολογικές ερωτήσεις
Συμπέρασμα
15 Η Εκκλησία ως η καινή κτίση
Η Εκκλησία ως Σώμα Χριστού
Η Εκκλησία ως καινή κτίση
Ο άγιος Συμεών ο νέος Θεολόγος για την καινή κτίση της Εκκλησίας
Ο παλαιός άνθρωπος στην καινή κτίση της Εκκλησίας
16 Η δυναμική του Βαπτίσματος στον σύγχρονο κόσμο [...]
17 Ο λειτουργικός χρόνος στην εκκλησιαστική ζωή
Εκφώνηση και δημοσίευση