ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΕΚΤΑΤΙΣΜΟΣ

Παρουσίαση

Στο βιβλίο διερευνάται η κοινωνική θεωρία του John Atkinson Hobson, ως κύριου εκπροσώπου του ρεύματος του Νέου Φιλελευθερισμού, σε συνδυασμό με την κοινωνική θεωρία του Thorstein Veblen, θεμελιωτή της επονομαζόμενης Θεσμικής Σχολής της Οικονομίας. Πιο συγκεκριμένα, ανασυγκροτούνται, υπό κριτική σκοπιά, οι θεωρήσεις τους για τις οικονομικοπολιτικές μεταβολές που λαμβάνουν χώρα τη στιγμή που ωριμάζει η κεφαλαιοκρατική οικονομία, εν μέσω υφερπουσών συστημικών κρίσεων, και αναδύεται ο κλασικός ιμπεριαλισμός, ως μία καινοφανής διάταξη των σχέσεων μεταξύ κρατών, η οποία οδηγεί στον πρώτο γενικευμένο πόλεμο της παγκόσμιας ιστορίας.
Παρά τις διαφορές στη μεθοδολογία και στην κριτική πραγμάτευση του κοινωνικού αντικειμένου, οι θεωρήσεις των δύο στοχαστών συγκροτούν έναν κοινό τόπο, ο οποίος αποτυπώνεται στο γεγονός ότι στην καθιερωμένη ιστορία των οικονομικών ιδεών αμφότεροι καταγράφονται -όχι δίχως ιδεολογικό πρόσημο- ως ετερόδοξοι οικονομολόγοι. Οι κύριες διαστάσεις του μίτου που τους συνδέει είναι, αφενός, η σύλληψη της οικονομικής σφαίρας ως καθοριστικής για τη διάρθρωση της νεωτερικής κοινωνίας και τη δυναμική της, και, ως εκ τούτου, η εγγραφή της κοινωνικής θεωρίας στο πλαίσιο της πολιτικής οικονομίας και των κριτικών της αφετέρου, η εναντίωσή τους στη σχηματιζόμενη νεοκλασική ορθοδοξία, καθώς και μία (αμφιρρέπουσα) δυσπιστία προς τη συγκαιρινή τους μαρξιστική σκέψη.
Στη βάση αυτή προκύπτει η ουσιαστική και, ως φαίνεται, εκ νέου επίκαιρη συμβολή τους στην κριτική εξήγηση της επανεμφάνισης του φαινομένου του επεκτατισμού υπό την ειδική ιστορική μορφή του ιμπεριαλιστικού κράτους και σε ουσιώδη συνάρτηση με την ωρίμανση της κεφαλαιοκρατίας, ως διαδικασία που αναφέρεται στη βάθυνση της εκμηχανισμένης παραγωγής, τις εγγενείς στην κεφαλαιακή συσσώρευση κρίσεις, τον σχηματισμό μονοπωλίων και την αναβάθμιση και διόγκωση του χρηματοπιστωτικού τομέα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Εισαγωγή
Μέρος πρώτο: Οικονομία και κλασικός ιμπεριαλισμός στον νέο φιλελευθερισμό του John A. Hobson
Κεφάλαιο πρώτο: Η θεωρία της υποκατανάλωσης
Α. Οι βασικές γραμμές της θεωρίας της υποκατανάλωσης
Β. Προσθήκες: η εκμηχάνιση της παραγωγής, ο νόμος της κατανάλωσης και ο τρόπος εκτύλιξης των οικονομικών κρίσεων
Γ. Υποκατανάλωση και στρέβλωση της πολιτικής των "ανοιχτών θυρών"
Κεφάλαιο δεύτερο: Εξέλιξη και διεθνοποίηση της κεφαλαιοκρατίας
Ενότητα 1. Το μονοπωλιακό κεφάλαιο
Α. Συγκέντρωση κεφαλαίου και αντίρροπες τάσεις
Β. Αγορά και παγκόσμιος καταμερισμός εργασίας
Γ. Μονοπώλιο και μονοπωλιακή δύναμη
Δ. Εναλλακτικές προσεγγίσεις σχετικά με το μονοπώλιο: "μη ανταγωνιζόμενες ομάδες" και επιχειρηματικές "ομόσπονδες ενώσεις"
Ενότητα 2. Οι πιστοδότες
Α. Η πρώιμη σύλληψη της διεθνούς κεφαλαιοκρατίας με αναφορά στον ρόλο των διεθνών πιστοδοτών στο ιμπεριαλιστικό επεισόδιο του δεύτερου πολέμου των Μποερ
Β. Η συστηματική θεώρηση της χρηματοπιστωτικής μορφής
Κεφάλαιο τρίτο: Η διανομή του πλεονάσματος
Α. Διαπραγματευτική ισχύς και "επιβαλλόμενα οφέλη"
Β. Το "αντιπαραγωγικό πλεόνασμα"
Κεφάλαιο τέταρτο: Ο νέος ιμπεριαλισμός
Εισαγωγικές παρατηρήσεις
Α. Εννοιολόγηση και οικονομικές αιτίες του ιμπεριαλισμού
Β. Πολιτικές επιπτώσεις του ιμπεριαλισμού
Γ. Κριτική της ιμπεριαλιστικής ιδεολογίας
Μέρος δεύτερο: Οικονομία και κλασικός ιμπεριαλισμός στη θεσμική κοινωνική θεωρία του Thorstein Veblen
Κεφάλαιο πέμπτο: Η θεσμογενετική μελέτη της κεφαλαιοκρατίας
Α. Η γενετική μέθοδος στη συγκρότηση της έννοιας του κεφαλαίου
Β. Εκμηχάνιση της παραγωγής, υλική ευημερία, σπατάλη
Κεφάλαιο έκτο: Εννοιολόγηση και εξέλιξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας και των θεσμών της
Εισαγωγικές παρατηρήσεις
Α. Χρηματικές υπηρεσίες, "αδάπανο εισόδημα", κοινωνικές τάξεις
Β. Το χρηματοπιστωτικό φαινόμενο
Γ. Τύποι επιχειρηματία και βαθμίδες εξέλιξης της κεφαλαιοκρατίας
Κεφάλαιο έβδομο: Οι μορφές ύφεσης και η οικονομική προέλευση των σύγχρονων πολέμων
Α. Κλασικός οικονομικός κύκλος και χρόνια ύφεση
Β. Σύγχρονοι πόλεμοι και ιμπεριαλιστική πολιτική
Κεφάλαιο όγδοο: Εθνικό κράτος, διεθνής ειρήνη, ιμπεριαλισμός
Εισαγωγικές παρατηρήσεις
Α. Ιμπεριαλισμός και "δυναστικό κράτος"
Β. Ιμπεριαλισμός και διεθνής ειρήνη
Συμπεράσματα
Βιβλιογραφία - Συντομογραφίες