ΜΙΜΗΣΙΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΜΟΡΦΗΣ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)

Παρουσίαση

[...] Στο πρόσωπο της κακής μιμήσεως ο Πλάτων εξορίζει την τεχνολογική αντίληψι του πνεύματος, κατανοεί δε την καλή μίμησι ως υπερβατική -ερωτικήν- ορμή της ψυχής από το είναι στο δέον, υπογραμμίζοντας κατ' αυτόν τον τρόπο την ανατατικώς μεθεκτικήν φύσι του πνεύματος και του ανθρώπου. Με το "Περί ποιητικής" το "ανατατικώς" λαμβάνει χαρακτήρα τελειώσεως στην συγκίνησι του ελέου και του φόβου, τελειώσεως καθαρτικής των τραγικών παθημάτων στην κοινωνία μας με την αλήθεια της ζωής, που φανερώνει η ποιητική μίμησις. Όμως ο καθαρτικός χαρακτήρας της τραγικής συγκινήσεως ορίζει μάλλον τον άνθρωπο παρά τον βγάζει από τον εαυτό του, μολονότι διαπνέεται από σαφή τάσι ανώτερης κοινωνικότητας. Η τραγική κάθαρσι και συγκίνησι μένουν από την φύσι τους σταθερά προσκολλημένες στον ανθρώπινο εαυτό, στρέφουν δε προς αυτή την κατεύθυνσι και την μίμησι η λειτουργική πράξι και συγκίνησι ως κατάνυξις, ήτοι επίγνωσι της πτώσεως, έχει διαφορετικό αποτέλεσμα: επαναλαμβάνοντας εις το διηνεκές ως αρχή και νόημα ζωής την θεϊκή θυσία, μας καλεί να την προσλάβωμε στο δικό μας σώμα και αίμα. Δεν αποκλείει το δράμα της ζωής ούτε της τέχνης η λειτουργική μίμησις, καθώς βεβαιώνουν και τελετουργικά δρώμενα σαν εκείνο του Νιπτήρος, αλλά το ξεπερνά, δίνοντας νόημα στον πόνο και στον θάνατο με την θυσία και προβάλλοντας, έτσι, χειροπιαστά την δυνατότητα ενός ανωτέρου τύπου κοινωνίας. Όχι, δεν είναι τυχαίο το σκοτεινό άπαξ της καθάρσεως στην "Ποιητικήν": η ατομικότητα της καθάρσεως μεταβάλλει τον μύθο σε προσωπική περιπέτεια, που με την σειρά της προκαλεί μιαν ηδονή διανοητική. Εδώ ακριβώς ριζώνει κι ευδοκιμεί η μορφή. Η μορφή αποσπά την ηδονή από την κοινή μοίρα, διότι απευθύνεται σε άτομα η μίμησις παράγει την ηδονή από μία προσωποποίησι του κοινού τέλους. Είναι άραγε τυχαίο πως εις τα περί έπους κεφάλαια της αριστοτελικής πραγματείας, ουδείς λόγος γίνεται περί καθάρσεως μολονότι οδυνηρά παθήματα επίσης υφίστανται στα ομηρικά ποιήματα; Εκεί όλα μένουν στο επίπεδο της μιμήσεως και της ηδονής της, ηδονής από την αλογία των γεγονότων της πλοκής και την επακόλουθή των συγκίνησι της εκπλήξεως, ανεξαρτήτως του ότι το επικό καθόλου υστερεί, αφού ο ποιητής βασίζεται στην διήγησι και όχι στην πράξι, οπότε ο μύθος καθηλώνεται στα γεγονότα του, αντί να υπάρξη δια της συνθέσεως πνευματικά, να κατοπτρίση εναργέστερα την αλήθεια και να ενθαρρύνη περισσότερο την εσωτερικότητα. Λέω "να κατοπτρίση", διότι ακριβώς εν αντιθέσει προς την μορφή, η οποία ταυτίζει την σκέψι με την πραγματικότητα, η μίμησις μεταβάλλει την πράξι σε πεδίο σημαντικό, που γονιμοποιεί και αναπτύσσει έξωθεν την εσωτερικότητα. Από τους πρώτους φιλοσόφους της Ιωνίας ως τους αγίους μετά Χριστόν και μέχρι σήμερα, αυτό είναι στην κλασική και χριστιανικά αναβαπτισμένη μορφή του το πυρηνικό αίτημα του ελληνικού πνεύματος: Μια προσωπική κοινωνία του ανθρώπου με την ζωή της Αλήθειας και όχι μια υποκειμενιστική αλήθεια, μια πνιγηρή έσωθεν αυτάρκεια. (Από την έκδοση)

Περιεχόμενα

Δέκατο τέταρτον κεφάλαιο
Δέκατο πέμπτον κεφάλαιο
Δέκατο έκτον κεφάλαιο
Δέκατο έβδομον κεφάλαιο
Δέκατο όγδοον κεφάλαιο
Δέκατο ένατον κεφάλαιο
Εικοστόν κεφάλαιο
Εικοστό πρώτον κεφάλαιο
Εικοστό δεύτερον κεφάλαιο
Εικοστό τρίτον κεφάλαιο
Εικοστό τέταρτον κεφάλαιο
Εικοστό πέμπτον κεφάλαιο
Εικοστό έκτον κεφάλαιο
ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ