ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ: ΑΠΑΝΤΑ (ΠΕΜΠΤΟΣ ΤΟΜΟΣ-ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)

Παρουσίαση

Ο Π. Νιρβάνας στα 1906, τέσσερα δηλαδή χρόνια προτού πεθάνει ο Παπαδιαμάντης, έγραφε τα εξής: "Τα φιλολογικά του έργα, τα οποία σήμερον αριθμούν τόσας εκδόσεις, εκτός της μνημειώδους εθνικής εκδόσεως, ήσαν διεσπαρμένα εις εφημερίδας και περιοδικά, τα οποία με κόπους και μόχθους περισυνέλεξαν οι εκδόται αργότερα". Το "σήμερον" το τοποθετούσε φανταστικά στον εικοστό πρώτο αιώνα, ενώ μόλις είχε μπει ο εικοστός. Αλλά τη στιγμή, που οραματιζόταν ή προέβλεπε μια τέτοια κατάσταση των παπαδιαμαντικών πραγμάτων για την επόμενη εκατονταετία, δεν υπήρχε ούτε μια έκδοση του Παπαδιαμάντη δεν είχαν αξιωθεί να δουν το φως ούτε τα "Θαλασσινά Ειδύλλια" καν, που ο ίδιος ο Παπαδιαμάντης είχε προαναγγείλει.
Η πρώτη έκδοση, του Φέξη, άρχισε όταν πια ο Παπαδιαμάντης δε βρισκόταν στη ζωή, πράγμα με συνέπειες σχεδόν καταστροφικές. Πιο κάτω θα φανεί καλύτερα η σημασία του "καταστροφικές". Εδώ περιορίζομαι να θυμίσω πώς η έλλειψη μιας, έστω λειψής και πρόχειρης, έκδοσης του Παπαδιαμάντη πριν από τα 1911 είχε, κοντά στα άλλα, και τούτο το αποτέλεσμα: να μην κρατάει στα χέρια του ο Ξενόπουλος ούτε ένα τομίδιο με κείμενα του Παπαδιαμάντη, αλλά να βασίζεται αποκλειστικά στη μνήμη του, όταν αμέσως μετά το θάνατο εκείνου (1911) γράφει το γνωστό μελέτημα "Το έργον του Παπαδιαμάντη". [. . .] Η πρώτη συνολική έκδοση του Παπαδιαμάντη έγινε μετά τον πόλεμο από τον Βαλέτα (1954). Τώρα που γράφεται ο πρόλογος αυτός, χωρίς να έχουμε ακόμα πατήσει τα κατώφλια του εικοστού πρώτου αιώνα, οι εκδόσεις του Παπαδιαμάντη είναι δυσαρίθμητες -εδώ αλήθεψε η πρόβλεψη του Νιρβάνα. Δεν έχουμε όμως ακόμα τη "μνημειώδη εθνική" ή "κλασική", και μια προσεχτική μελέτη των κριτικών υπομνημάτων αυτής εδώ της έκδοσης θα δείξει πως ο λόγος τούτος δεν είναι υπερβολικός ή άδικος.
Πρέπει να δηλωθεί από την αρχή και με έμφαση πώς ποτέ δε θα είμαστε σε θέση να έχουμε μια πλήρη και ακριβή έκδοση του Παπαδιαμάντη. Η πληρότητα και η ακρίβεια είναι δύο αρετές που εξασφαλίζονται, όταν ο ίδιος ο συγγραφέας φροντίζει για την έκδοση, ή, τουλάχιστο, όταν έχει διασωθεί όλο το αρχείο του. Είπαμε όμως πως ο Παπαδιαμάντης πέθανε, προτού να δει τυπωμένο έστω και ένα μικρό τόμο με τα διηγήματά του. Από το άλλο μέρος, το αρχείο του, το οποίο και όσο ήταν, έχει οριστικά σκορπιστεί και κατά το μεγαλύτερο μέρος χαθεί.
Αν λοιπόν έτσι είναι τα πράγματα και αν η αδυναμία μας να έχουμε το κείμενο του Παπαδιαμάντη όπως βγήκε από το χέρι του εξαγγέλεται προκαταβολικά, τί μπορούμε -και τί πρέπει- να προσδοκούμε από μια έκδοση του, που λαβαίνει το θάρρος να αυτοχαρακτηρίζεται κριτική; Μόνο τούτου: τη μεγαλύτερη, κατά το δυνατό, προσέγγιση στην απόλυτη πληρότητα και ακρίβεια. [...] (Από την έκδοση)

Περιεχόμενα

Συντομογραφίες και κριτικά σημεία (Sigla)
Α' ΠΟΙΗΜΑΤΑ
ΔΕΗΣΙΣ
Η ΕΚΠΤΩΤΟΣ ΤΥΧΗ
ΜΙΑ ΨΥΧΗ
Η ΚΟΙΜΑΜΕΝΗ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΑ
ΤΟ ΩΡΑΙΟΝ ΦΑΣΜΑ
ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΑΔΕΛΦΟΥΣ ΓΙΑΝΝΑΚΗΝ ΚΑΙ ΚΩΣΤΗΝ Γ. ΡΑΦΤΑΚΗ
ΝΥΧΤΑ ΒΑΣΑΝΟΥ
ΕΙΣ ΤΗΝ ΜΝΗΜΗΝ ΤΟΥ ΕΠΑΜΕΙΝΩΝΔΑ ΔΕΛΗΓΈΩΡΓΗ
ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΝ ΚΕΧΡΙΑ
ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΥΝΙΣΤΡΑ
ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΟΥ ΝΤΟΜΑΝ
ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΤΣΑ ΣΤΟ ΠΥΡΓΙ
ΣΤΟΝ ΠΡΟΔΡΟΜΟΝ ΣΤΟΝ ΑΣΕΛΗΝΟ
ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗ ΣΑΛΟΝΙΚΙΑ
ΣΤΟΝ ΠΡΟΔΡΟΜΟΝ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ
[*ΣΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟΝ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ]
Β' ΥΜΝΟΓΡΑΦΗΜΑΤΑ
ΚΑΝΩΝ ΙΚΕΤΗΡΙΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ ΤΗΝ ΓΟΡΓΟΕΠΗΚΟΟΝ .
ΚΑΝΩΝ ΙΚΕΤΗΡΙΟΣ ΕΙΣ ΤΟΝ ΟΣΙΟΝ ΔΙΟΝΎΣΙΟΝ ΤΟΝ ΕΝ ΟΛΥΜΠΩ
ΑΠΟΣΤΙΧΑ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΥ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΟΡΤΗΝ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΟΥ ΗΛΙΟΥ
ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΑΝΤΙΠΑ, ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΠΕΡΓΑΜΟΥ
Γ' ΣΑΤΙΡΙΚΑ
ΣΑΤΙΡΙΚΑ
Δ' ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Η ΕΒΔΟΜΑΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΘΩΝ
ΤΑ ΑΓΙΑ ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ
Η ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΣ
Η ΕΒΔΟΜΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΚΑΙΝΗΣΙΜΟΥ
Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΣ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ
Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ
Ο ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΕΙΣ ΤΑ ΧΩΡΙΑ
ΠΕΤΡΟΣ ΚΑΙ ΠΑΥΛΟΣ ΟΙ ΚΟΡΥΦΑΙΟΙ
Η ΚΟΙΜΗΣΙΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ
ΑΓΙΟΒΑΣΙΛΕΙΑΤΙΚΑ
ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ
ΛΟΓΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΑΙ
ΥΜΝΟΣ ΑΚΑΘΙΣΤΟΣ
ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΙ ΡΗΤΟΡΕΣ ΚΑΙ ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ
ΤΟ ΠΑΣΧΑ
Η ΕΝΝΕΑΚΟΣΙΕΤΗΡΙΣ ΤΗΣ ΠΑΜΜΕΓΙΣΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑΙ ΕΟΡΤΑΙ .
ΤΟ ΜΑΚΡΑΚΕΙΟΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟΝ ΕΝ ΣΚΙΑΘΩ
ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ ΕΙΣ ΤΟΝ "ΛΟΓΟΝ"
ΤΑ ΜΝΗΜΟΣΥΝΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΘΑΡΤΗΡΙΟΝ
Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΣ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ
ΑΙ ΜΟΥ ΓΙΩΡΓΗ!
ΙΕΡΕΙΣ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΙΕΡΕΙΣ ΤΩΝ ΧΩΡΙΩΝ
[ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΙΣ ΤΟ ΒΙΒΛΙΑΡΙΟΝ ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΚΟΥΝΙΣΤΡΙΑ ]
Η ΔΙΨΑ ΤΟΥ ΔΑΥΙΔ
ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΚΟΥΝΙΣΤΡΙΑΣ
Ε' ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΑ
ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ
ΕΠ' ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΤΗΣ Μ. ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ .
ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
ς' ΜΟΥΣΙΚΟΛΟΓΙΚΑ
ΜΙΚΡΑ ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ .
ΦΩΝΗ ΑΥΡΑΣ ΛΕΠΤΗΣ
Ο ΑΠΟΛΛΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΔΕΡΜΑ ΤΟΥ ΜΑΡΣΥΟΥ
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΣΚΕΨΕΩΝ
Ζ' ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ
ΤΑΞΙΔΙ - ΒΑΠΟΡΙ - ΡΩΜΕΪΚΟ
ΟΙΩΝΟΣ
Η ΕΙΣ ΓΙΑΝΝΕΣΒΟΥΡΓ ΤΗΣ ΑΦΡΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ
Ο ΜΠΑΫΡΩΝ
ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΟΛΥΜΠΙΑΔΕΣ
ΑΙ ΑΘΗΝΑΙ ΩΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΠΟΛΙΣ
ΗΡΩΙΚΟΣ ΑΝΤΙΠΑΛΟΣ
[ΕΙΣ ΤΗΝ ΤΡΙΑΝΤΑΚΟΝΤΑΕΤΗΡΙΔΑ ΤΟΥ Χ. ΑΝΝΙΝΟΥ]
ΕΙΣ ΧΑΡΙΛΑΟΝ ΤΡΙΚΟΥΠΗΝ
ΠΟΣΙΣ ΚΑΙ ΔΑΜΑΡ
ΑΠΟ ΤΑ ΝΗΣΙΩΤΙΚΑ ΕΘΙΜΑ
Η ΑΛΗΘΗΣ ΥΓΙΕΙΑ
ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΑΙ Ο ΥΛΙΣΜΟΣ
ΑΡΘΡΟΝ ΔΙΑ ΤΟΝ ΚΑΖΑΜΙΑΝ
Η' ΔΙΑΦΟΡΑ
[ΕΠΙΣΤΟΛΗ
[Α' ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ]
[Β' ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ]
ΤΑ "ΘΑΛΑΣΣΙΝΑ ΕΙΔΥΛΛΙΑ"
ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ ΕΙΣ ΤΟΝ Ζ. ΤΗΣ "ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ"
[ΓΝΩΜΗ ΔΙΑ ΤΟΝ ΣΟΥΡΗΝ]
[ΑΓΓΕΛΙΑ ΕΚΔΟΣΕΩΣ ΔΙΗΓΗΜΑΤΩΝ]
ΠΡΟΛΟΓΟΣ [ΕΙΣ ΤΟ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΥ ΚΟΙΝΟΤΗΤΟΣ
ΚΟΣΚΙΝΑ ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ
ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΑΛ. ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ
ΤΟ ΜΟΣΧΑΤΟΝ ΤΗΣ ΣΚΙΑΘΟΥ
ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ ΑΛ. ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ
[ΓΝΩΜΗ ΔΙΑ ΤΟΝ "ΞΕΝΙΤΕΜΟ" ΤΟΓ Γ. ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗ]
Θ' ΝΕΚΡΟΛΟΓΙΕΣ
Ο ΠΑΤΗΡ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ
ΠΑΠΑ-ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΟΣ
Ο ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Δ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ
[ΕΙΣ ΤΟΝ ΕΞΑΔΕΛΦΟΝ ΔΗΜΗΤΡΑΚΗΝ]
ΓΟΥΛΙΕΛΜΟΣ ΒΙΛΔ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΕΥΘΥΜΙΑΔΗΣ, ΛΑΜΙΑΙΟΣ
ΕΝ ΔΑΚΡΥ ΕΠΙ ΤΩ ΘΑΝΑΤΩ ΤΗΣ ΜΑΡΙΚΑΣ Θ. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ
ΘΡΗΝΟΣ ΕΙΣ ΤΟΝ ΕΞΑΔΕΛΦΟΝ ΜΟΥ ΣΩΤΗΡΙΟΝ ΑΛ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ
Σημείωμα του εκδότη
Συμπλήρωμα βιβλιογραφίας
Συντομογραφίες υπομνημάτων και γλωσσάριου
Υπομνήματα
Γλωσσάρι
Ευρετήρια.
Ι. Πίνακας προσώπων
II. Πίνακας τοπωνυμίων
III. Πίνακας διηγημάτων και μυθιστορημάτων
Αυτόγραφα