Ο ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΩΣ ΑΓΓΕΛΟΣ

Παρουσίαση

Ο Ζήσιμος Λορεντζάτος, σ' ένα επιμνημόσυνο κείμενό του για τον Σωκράτη Κουγέα, σημειώνει και τα ακόλουθα: «ο Αη Γιάννης ο Πρόδρομος, το φιλέρημο τρυγόνι του τροπαρίου («τρυγών η φιλέρημος»), στην εικονογραφία της Τουρκοκρατίας παρουσιάζεται φορεμένος τα φτερά του, για να καθιερώσει μυστικά το γενικό αίτημα της ελευθερίας». Μια ιστορική πληροφορία και η ερμηνεία της. [...]
Ο εικονογραφικός τύπος του φτερωτού προδρόμου είναι της εποχής των Παλαιολόγων και μαρτυρείται από τα τέλη ήδη του 13ου αι. Από μελέτημα της Jacqueline Lafontaine-Dosogne μαθαίνω ότι η αρχαιότερη σωζόμενη παράσταση του Προδρόμου με φτερά βρίσκεται στην εκκλησία του Αγίου Αχιλλείου στο Αρίλγιε της Σερβίας (1296-7), ζωγραφισμένη από θεσσαλονικιούς ζωγράφους. Κατόπιν ο φτερωτός Πρόδρομος απαντάται στον Άγιο Νικήτα στο Τσουτσέρ (1307), πάλι, πιθανόν, από έλληνες ζωγράφους. Στην Ελλάδα της ίδιας εποχής μπορεί να δει κανείς τον τύπο αυτό στον Άγιο Νικόλαο Ορφανό στη Θεσσαλονίκη ή στον πρώτο νάρθηκα του καθολικού της Μονής του Προδρόμου στις Σέρρες. Έκτοτε η έμπτερη παράσταση του Προδρόμου εξαπλώνεται συνεχώς, για να γνωρίσει βέβαια τη μεγαλύτερη διάδοσή της στην μεταβυζαντινή τέχνη, με διάφορες παραλαγγές. (...) (Από την παρουσίαση της έκδοσης)