ΕΥΕΡΓΕΤΙΝΟΣ (ΠΡΩΤΟ ΒΙΒΛΙΟ)

Παρουσίαση

Σε κάθε εποχή ο λόγος του Ευαγγελίου σπέρνεται από τον Κύριο στις καρδιές των ανθρώπων. Σε όσες βρίσκει καλή γη, καρποφορεί πλούσια· και αυτό θα συνεχίζεται μέχρι τη συντέλεια, όταν ο επουράνιος Γεωργός θα κάνει τον θερισμό. Πέρα από τις αρετές και την αγιότητα, ο λόγος του Ευαγγελίου καρποφορεί επίσης και λόγο, ξεχείλισμα του φωτισμένου νου και της αγιασμένης καρδιάς οσίων Πατέρων και διδασκάλων. Ο θησαυρός αυτός του πατερικού λόγου συσσωρεύεται αιώνες τώρα, ξεπερνώντας τα χρονικά και τοπικά όρια, και έχει αποταμιευθεί στα "πατερικά" βιβλία: στα συγγράματα των Πατέρων, στους βίους των Αγίων και των Μαρτύρων, στις διηγήσεις και τα αποφθέγματα των Οσίων της ερήμου - στα παραδοσιακά, δηλαδή, αναγνώσματα των ορθοδόξων ανά τους αιώνες. Από αυτή την τεράστια κληρονομιά σταχυολογήθηκε από τον μοναχό Παύλο (-1054), η συλλογή που έγινε γνωστή με το όνομα "Ευεργετινός".
Ο Παύλος, εύπορος και μορφωμένος Κωνσταντινουπολίτης, ακολούθησε τη μοναχική ζωή. Αποσύρθηκε σε ένα κτήμα του έξω από την Πόλη, το οποίο μετέτρεψε σε ασκητήριο και το αφιέρωσε στην υπεραγία Θεοτόκο την "Ευεργέτιδα". Αυτό εξελίχθηκε στη μεγαλόπρεπη μονή της Ευεργέτιδος που διατηρήθηκε ως την Άλωση, και ο ιδρυτής, ο μακάριος Παύλος, επονομάστηκε Ευεργετινός.
Για την ωφέλεια τη δική του και των συνασκητών του ο Παύλος σκέφτηκε να συντάξει μιαν αντιπροσωπευτική ανθολογία πνευματικών κειμένων, με έμφαση στην πρακτική διδαχή και στο ενάρετο παράδειγμα. Συγκέντρωσε λοιπόν διαλεχτά αποσπάσματα από τα πατερικά βιβλία [...] και τα χώρισε σε τέσσερα βιβλία, από πενήντα υποθέσεις το καθένα. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Περιεχόμενα του πρώτου βιβλίου του Ευεργετινού
Συντομογραφίες
Πρόλογος
Προοίμιο
ΥΠΟΘΕΣΗ Α' (1): Ποτέ δεν πρέπει να απελπιστεί κανείς, ακόμη και αν αμάρτησε πολύ, αλλά με τη μετάνοια να ελπίσει για τη σωτηρία του
ΥΠΟΘΕΣΗ Β' (2): Πρέπει να κάνουμε το καλό στην ώρα του και να μην το αναβάλλουμε για το μέλλον. Μετά τον θάνατο δεν υπάρχει διόρθωση
ΥΠΟΘΕΣΗ Γ' (3): Πώς πρέπει να μετανοούμε
ΥΠΟΘΕΣΗ Δ' (4): Στους αδύναμους ταιριάζει να οδηγούνται σιγά σιγά στα έργα της μετάνοιας
ΥΠΟΘΕΣΗ Ε' (5): Πρέπει να θυμόμαστε αδιάκοπα τον θάνατο και τη μέλλουσα κρίση· γιατί όσοι δεν τα περιμένουν και δεν τα συλλογίζονται αυτά συνεχώς, εύκολα κυριεύονται από τα πάθη
ΥΠΟΘΕΣΗ ς' (6): Είναι ασύλληπτη η ευφροσύνη στον ουρανό και η δόξα που περιμένει τους αγίους, γι' αυτό και πρέπει να την ποθούμε ολόψυχα. Τίποτε από όσα υπάρχουν ή γίνονται από εμάς δεν είναι αντάξιό της
ΥΠΟΘΕΣΗ Ζ' (7): Συχνά οι ψυχές των ενάρετων την ώρα του θανάτου ενθαρρύνονται από κάποια θεϊκή επισκίαση και έπειτα χωρίζονται από το σώμα
ΥΠΟΘΕΣΗ Η' (8): Όταν κάποιοι πεθαίνουν και πάλι επιστρέφουν στη ζωή, αυτό γίνεται σύμφωνα με το σχέδιο του Θεού. Επίσης, συχνά οι αμαρτωλοί, πριν ακόμη ξεψυχήσουν, βλέπουν τα βασανιστήρια του άδη και τους δαίμονες και τρέμουν, και έτσι χωρίζονται από το σώμα
ΥΠΟΘΕΣΗ Θ' (9): Διηγήσεις σχετικές με το πού πάνε οι ψυχές όσων πεθαίνουν και πώς είναι μετά τον χωρισμό από το σώμα
ΥΠΟΘΕΣΗ Ι' (10): Η ψυχή μετά την έξοδό της από το σώμα περνά από φοβερή εξέταση στον αέρα, καθώς τη συναντούν τα πονηρά πνεύματα και εμποδίζουν την άνοδό της
ΥΠΟΘΕΣΗ ΙΑ' (11): Μετά τον θάνατο οι όμοιοι μεταξύ τους άνθρωποι κατατάσσονται μαζί
ΥΠΟΘΕΣΗ ΙΒ' (12): Οι γονείς που αγαπούν τον Θεό πρέπει να χαίρονται και να τον ευχαριστούν για τις δοκιμασίες, τις οποιες υποφέρουν τα παιδιά τους για χάρη του Κυρίου· πρέπει επίσης να παρακινούν τα παιδιά τους στους αγώνες και στους κινδύνους για την αρετή
ΥΠΟΘΕΣΗ ΙΓ' (13): Όποιος απαρνείται τον κόσμο, πρέπει να γίνει ξένος. Τί σημαίνει αυτή η ξενιτεία και ποια είναι η ωφέλειά της. Ποιοι τόποι είναι κατάλληλοι για την άσκηση
ΥΠΟΘΕΣΗ ΙΔ' (14): Πώς έρχονται αρχικά στον άνθρωπο ο φόβος του Θεού και η αγάπη και ως που πρέπει να φτάσουν
ΥΠΟΘΕΣΗ ΙΕ' (15): Σε αυτούς που απαρνήθηκαν τον κόσμο είναι απαραίτητο να μη συναναστρέφονται τους συγγενείς τους και να μην έχουν σε αυτούς κάποια αδυναμία
ΥΠΟΘΕΣΗ Ις' (16): Πρέπει να αγαπούμε τους συγγενείς εξίσου με τους άλλους αδελφούς, αν και αυτοί ακολουθούν τον ίδιο τρόπο ζωής· αν όμως ακολουθούν τον αντίθετο, να τους αποφεύγουμε ως επιβλαβείς
ΥΠΟΘΕΣΗ ΙΖ' (17): Όποιος απαρνείται τον κόσμο, πρέπει να απογυμνωθεί από όλα. Πώς πρέπει να τακτοποιεί τα υπάρχοντά του. Μέσα στο κοινόβιο η ατομική ιδιοκτησία είναι φανερή καταστροφή
ΥΠΟΘΕΣΗ ΙΗ' (18): Όποιος θέλει να σωθεί, πρέπει να επιδιώκει τη συναναστροφή με τους ενάρετους, γιατί είναι πολύ ωφέλιμη, και να τους ρωτά με έντονη επιθυμία και φλογερό πόθο, για να μαθαίνει από αυτούς όσα συντελούν στη σωτηρία
ΥΠΟΘΕΣΗ ΙΘ' (19): Η υπακοή είναι απαραίτητη. Επίσης, ποια είναι η ωφέλεια από αυτήν και πώς την κατορθώνει κανείς
ΥΠΟΘΕΣΗ Κ' (20): Δεν πρέπει κανείς να έχει για κάτι εμπιστοσύνη στον εαυτό του, αλλά σε όλα να συμβουλεύεται τους πατέρες και να εξομολογείται καθαρά σε αυτούς τα κρυφά της καρδίας του, χωρίς να κρύβει τίποτε
ΥΠΟΘΕΣΗ ΚΑ' (21): Πρέπει να αναφέρουμε τους λογισμούς μας στους πατέρες που έχουν διάκριση και όχι να τους εμπιστευόμαστε στους τυχόντες. Πώς πρέπει να εξομολογούμαστε και να ρωτούμε, και με ποια πίστη να δεχόμαστε τις απαντήσεις των πατέρων. Πρέπει επίσης να βοηθούμε και εμείς στο έργο τους
ΥΠΟΘΕΣΗ ΚΒ' (22): Πρέπει να αποφεύγουμε τη συναναστροφή των απρόσεκτων ανθρώπων και τους θορύβους. Σε όποιον θέλει να σωθεί, είναι αναγκαία η αποξένωση από τους κοσμικούς
ΥΠΟΘΕΣΗ ΚΓ' (23): Πρέπει να απομακρυνόμαστε από όλους όσοι μας βλάπτουν, ακόμη και αν μας είναι αγαπητοί ή πολύ απαραίτητοι [...]