ΕΥΕΡΓΕΤΙΝΟΣ (ΔΕΥΤΕΡΟ ΒΙΒΛΙΟ)

Παρουσίαση

Σε κάθε εποχή ο λόγος του Ευαγγελίου σπέρνεται από τον Κύριο στις καρδιές των ανθρώπων. Σε όσες βρίσκει καλή γη, καρποφορεί πλούσια· και αυτό θα συνεχίζεται μέχρι τη συντέλεια, όταν ο επουράνιος Γεωργός θα κάνει τον θερισμό. Πέρα από τις αρετές και την αγιότητα, ο λόγος του Ευαγγελίου καρποφορεί επίσης και λόγο, ξεχείλισμα του φωτισμένου νου και της αγιασμένης καρδιάς οσίων Πατέρων και διδασκάλων. Ο θησαυρός αυτός του πατερικού λόγου συσσωρεύεται αιώνες τώρα, ξεπερνώντας τα χρονικά και τοπικά όρια, και έχει αποταμιευθεί στα "πατερικά" βιβλία: στα συγγράματα των Πατέρων, στους βίους των Αγίων και των Μαρτύρων, στις διηγήσεις και τα αποφθέγματα των Οσίων της ερήμου - στα παραδοσιακά, δηλαδή, αναγνώσματα των ορθοδόξων ανά τους αιώνες. Από αυτή την τεράστια κληρονομιά σταχυολογήθηκε από τον μοναχό Παύλο (-1054), η συλλογή που έγινε γνωστή με το όνομα "Ευεργετινός".
Ο Παύλος, εύπορος και μορφωμένος Κωνσταντινουπολίτης, ακολούθησε τη μοναχική ζωή. Αποσύρθηκε σε ένα κτήμα του έξω από την Πόλη, το οποίο μετέτρεψε σε ασκητήριο και το αφιέρωσε στην υπεραγία Θεοτόκο την "Ευεργέτιδα". Αυτό εξελίχθηκε στη μεγαλόπρεπη μονή της Ευεργέτιδος που διατηρήθηκε ως την Άλωση, και ο ιδρυτής, ο μακάριος Παύλος, επονομάστηκε Ευεργετινός.
Για την ωφέλεια τη δική του και των συνασκητών του ο Παύλος σκέφτηκε να συντάξει μιαν αντιπροσωπευτική ανθολογία πνευματικών κειμένων, με έμφαση στην πρακτική διδαχή και στο ενάρετο παράδειγμα. Συγκέντρωσε λοιπόν διαλεχτά αποσπάσματα από τα πατερικά βιβλία [...] και τα χώρισε σε τέσσερα βιβλία, από πενήντα υποθέσεις το καθένα. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Περιεχόμενα του δεύτερου βιβλίου του Ευεργετινού
Χάρτης
Συντομογραφίες - Σύμβολα
ΥΠΟΘΕΣΗ Α' (1): Όσοι εξευτελίζουν τον εαυτό τους, είναι για τον Θεό άξιοι τιμής
ΥΠΟΘΕΣΗ Β' (2): Η καταφρόνηση έχει την ιδιότητα να προξενεί την ταπείνωση, ενώ η τιμή την υπερηφάνεια· γι' αυτό και οι ταπεινόφρονες χαίρονται, όταν τους καταφρονούν, και λυπούνται, όταν τους τιμούν
ΥΠΟΘΕΣΗ Γ' (3): Δεν πρέπει κανείς να μένει αργός, αλλά να εργάζεται και σωματικά. Η αργία είναι αιτία πολλών κακών
ΥΠΟΘΕΣΗ Δ' (4): Για ποιόν σκοπό και πόσο πρέπει να εργάζεται ο μοναχός, και με ποιες εργασίες να ασχολείται
ΥΠΟΘΕΣΗ Ε' (5): Τί πρέπει να προσέχουν οι αδελφοί, όταν εργάζονται μαζί
ΥΠΟΘΕΣΗ ς' (6): Στο κοινόβιο κανείς δεν πρέπει να έχει κάτι δικό του. Εκείνον που θα αποκτήσει κάτι δικό του, τον περιμένει πολύ αυστηρή τιμωρία
ΥΠΟΘΕΣΗ Ζ' (7): Όποιος δίνει κάποιο από τα πράγματα που ανήκουν στη μονή, ή το παίρνει ο ίδιος, πολύ αμαρτάνει απέναντι στον Θεό και ακόμη πιο πολύ θα τιμωρηθεί. Γι' αυτό πρέπει αυτά τα πράγματα πολύ να τα φροντίζουμε, γιατί είναι αφιερωμένα στον Θεό, και να μην καταφρονούμε ούτε τα πιο ασήμαντα. Γενικά, η αμέλεια είναι σε όλα επιζήμια
ΥΠΟΘΕΣΗ Η' (8): Με ποια διάθεση πρέπει να κάνουμε ή να δεχόμαστε την υπηρεσία, και ποιο είναι το κέρδος από αυτήν
ΥΠΟΘΕΣΗ Θ' (9): Ποιοι και πότε πρέπει να προτιμούν την υπηρεσία από την προσευχή
ΥΠΟΘΕΣΗ Ι' (10): Πρέπει πρόθυμα να σηκωνόμαστε τη νύχτα για την προσευχή, και να επιμένουμε υπομονετικά σε αυτήν. Από που και για ποιόν λόγο ορίστηκαν αρχικά οι προσευχές κατά τις καθορισμένες ώρες. Αυτές τις προσευχές δεν πρέπει να τις παραμελούμε
ΥΠΟΘΕΣΗ ΙΑ' (11): Σχετικά με την ψαλμωδία και την προσευχή και την ευταξία σε αυτές
ΥΠΟΘΕΣΗ ΙΒ' (12): Πρέπει να επιπλήττουμε αυτούς που φλυαρούν ή έστω λένε κάτι μεταξύ τους κατά τις ιερές ακολουθίες και, αν δεν διορθωθούν, να τους βγάζουμε από την εκκλησία με αυστηρότητα
ΥΠΟΘΕΣΗ ΙΓ' (13): Πρέπει πάντοτε να αγρυπνούμε, και τόσο να κοιμόμαστε, όσο για να κρατιέται το σώμα. Εκείνους που αρχίζουν την άσκηση πρέπει να τους συνηθίζουν στην αγρυπνία ακόμη και με κάποιες επινοήσεις
ΥΠΟΘΕΣΗ ΙΔ' (14): Σχετικά με τη φιλαυτία
ΥΠΟΘΕΣΗ ΙΕ' (15): Ποια είναι η ωφέλεια από την εγκράτεια και ποια η ζημία από την έλλειψη εγκράτειας. Πώς καταστρέφει το πολύ κρασί
ΥΠΟΘΕΣΗ Ις' (16): Πώς οι πατέρες αγάπησαν και κατόρθωσαν τη νηστεία, και πόσο ακριβείς ήταν και σε αυτό το θέμα
ΥΠΟΘΕΣΗ ΙΖ' (17): Διάφορες πράξεις αγίων πατέρων που ενισχύουν στην υπομονή εμάς τους αδύναμους και με την υπερβολή τους μας διδάσκουν την ταπείνωση
ΥΠΟΘΕΣΗ ΙΗ' (18): Πώς πρέπει να φροντίζει κανείς για το σώμα, και ποια είναι η ορθή άσκηση και εγκράτεια
ΥΠΟΘΕΣΗ ΙΘ' (19): Πώς πρέπει να γιορτάζει αυτός που αγαπά τον Θεό. Ποια ήταν και στις γιορτές η διατροφή των πατέρων
ΥΠΟΘΕΣΗ Κ' (20): Η λαθροφαγία είναι μεγάλο κακό, γι' αυτό και μόνη της μπορεί να καταστρέψει τον μοναχό
ΥΠΟΘΕΣΗ ΚΑ' (21): Ο μοναχός πρέπει να τρώει μία φορά την ημέρα, το απόγευμα μετά την ενάτη ώρα, αν θέλει να τηρεί την ακρίβεια που τηρούσαν όλοι οι πατέρες, όχι μόνο όσοι έζησαν στην ησυχία, αλλά και οι περισσότεροι από τους κοινοβιάτες
ΥΠΟΘΕΣΗ ΚΒ' (22): Δεν πρέπει να τρώμε για ευχαρίστηση, αλλά για τις ανάγκες του σώματός μας. Εκείνος που δεν τρώει για την ευχαρίστηση, ακόμη και αν τα φαγητά είναι νόστιμα, δεν ζημιώνεται καθόλου
ΥΠΟΘΕΣΗ ΚΓ' (23): Πώς και με ποιον σκοπό πρέπει να κάθεται ο μοναχός στο τραπέζι και να τρώει από όσα παρατίθενται, και τί να προσέχει και μετά το τραπέζι
ΥΠΟΘΕΣΗ ΚΔ' (24): Σχετικά με το φαγητό και το ποτό. Πότε, πώς και ποια πρέπει να τρώμε ή να αποφεύγουμε
ΥΠΟΘΕΣΗ ΚΕ' (25): Ποιες είναι οι μορφές του πολέμου της πορνείας, και πώς πρέπει να αγωνιζόμαστε εναντίον του
ΥΠΟΘΕΣΗ Κς' (26): Ο μόνος τρόπς να απαλλαγούμε τελείως από τον πόλεμο της πορνείας είναι με τη βοήθεια του Θεού, η οποία έρχεται σε εκείνους που αγωνίζονται. Ποια είναι η τέλεια αγνότητα [...]