ΤΟ ΤΡΑΓΙΚΟ ΑΙΣΘΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Παρουσίαση

Ο Miguel de Unamuno (1864-1936) ανήκει στην παράδοση των μεγάλων στοχαστών, όπως οι Pascal, Kierkegaard και Nietzsche. Ο κόσμος του είναι αυτός του παραδόξου, κι η τάση του αυτή ενισχύεται από την ακραία ιδιοσυγκρασία του. Το έργο του, η ζωή του και η προσωπικότητά του αλληλοπροσδιορίζονται και έχουν ως απαρχή και ως έκφραση μια δυναμική αντίφαση, που καλύτερα απ' όλους περιγράφει ο ίδιος στο δοκίμιό του "Η θρησκεία μου": "Η θρησκεία μου" λέει "είναι η αναζήτηση της αλήθειας στη ζωή, και της ζωής στην αλήθεια, παρ' ότι γνωρίζω ότι όσο ζω δεν θα τις βρω. Η θρησκεία μου είναι ο αδιάκοπος και ακαταπόνητος αγώνας με το μυστήριο. Η θρησκεία μου είναι ο αγώνας με τον Θεό... Απορρίπτω την αιώνια άγνοια. Και οπωσδήποτε θέλω να αναρριχηθώ στο ακατόρθωτο".
Σ' αυτό το βιβλίο, γραμμένο το 1912, ο συγγραφέας αφ' ενός επιδιώκει να προσδιορίσει έναν χριστιανισμό που συνήθως βρίσκεται στο περιθώριο των επίσημων δογμάτων, και αφετέρου αντιπαραθέτει την αντίληψή του για τον άνθρωπο και τον κόσμο στα ρεύματα του σύγχρονου ρασιοναλισμού. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)

Στη θεώρηση του Ουναμούνο η Θρησκεία συνιστά μιαν υπερβατική οικονομία, εφόσον προσδίδει στο Σύμπαν την υπερβατική αξία που ο άνθρωπος χρειάζεται απεγνωσμένα. [...] Με αμεσότητα διδασκάλου και ταπεινοφροσύνη ιερέα παρουσιάζει ένα εκτενή μονόλογο διαδοχικής άρσης των ψευδαισθήσεων που τρέφει η δυτική φιλοσοφία, ανατρέχει στους Προσωκρατικούς για να ανακαλέσει το χαμένο στον χρόνο κοσμοείδωλο που δεν περιλάμβανε την αθανασία της ψυχής και γέμιζε τους ανθρώπους με τρόμο και εκφράζει τον θαυμασμό του για τον τρόπο με τον οποίον οι Έλληνες διαχειρίζονταν αυτόν τον τρόμο. Διεξερχόμενος κριτικά τον εβραϊκό και τον χριστιανικό μονοθεϊσμό, υιοθετεί κριτική στάση έναντι της εκλογίκευσης που επιχείρησε ο ρωμαιοκαθολικισμός ώστε να άρει κάθε σκεπτικισμό έναντι της "αντικειμενικής" ύπαρξης του Θεού. Μετά από τις αμέτρητες χριστολογικές και θανατολογικές Συνόδους των ευρωπαϊκών εκκλησιών, μετά από μια μακρά παράδοση ερμηνείας των Γραφών, μετά -τέλος- από αιώνων εμμονή στο φλερτ με την έννοια της Αθανασίας της Ψυχής, ο ισπανός φιλόσοφος αρνείται πως το εναπομένον ίζημα λογικής είναι επαρκές ώστε να προσδώσει νόημα στη φύσει παράλογη ανθρώπινη ζωή. Και καταδεικνύει πως, εις πείσμα των ορθολογιστών, απομένει ξεκάθαρη και μόνη η ανάγκη για αιωνιότητα, ώστε να νοηματοδοτήσει και να εμπνεύσει κάθε δημιουργία του ανθρώπου, φιλοσοφική, καλλιτεχνική, επιστημονική. Στο στερέωμα της ανθρώπινης συνείδησης που περιλαμβάνει η ενατένιση του Ουναμούνο κυριαρχεί η ανάγκη να ειδωθεί ο κόσμος υπό το πρίσμα της χρονικής προέκτασης του ατόμου στο άπειρο. (Από κείμενο του Νίκου Ξένιου στην BookPress.gr, 8/2/2014)