«ΥΓΙΕΙΝΑ ΠΑΡΑΓΓΕΛΜΑΤΑ»

Παρουσίαση

Ο τίτλος της έκδοσης αυτής "Υγιεινά Παραγγέλματα", είναι δάνειος από το ομώνυμο εγχειρίδιο του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή, "Αδριανουπολίτου - ιατρού και μέλους της εν Παρισίοις Ελληνικής Εταιρείας", που είχε εκδοθεί το 1829, "εν Παρισίοις", "προς χρήσιν του ελληνικού λαού". Γράφει ο συγγραφέας στην εισαγωγή του: "Κανείς ... δεν ημπορεί ν' αρνηθή, ότι η υγεία είναι το πολυτιμότερον πράγμα απ' όσα απολαμβάνει ο άνθρωπος· επειδή, χωρίς αυτής, όχι μόνον εις τον κοινωνικόν βίον γίνεται διόλου ανωφελής, αλλά και εις τους περί αυτόν οχληρός, και εις τον ίδιον εαυτόν του ανυπόφορος...".
Η προστασία της υγείας, προσωπικής και δημόσιας, είναι, ένα μεγάλο θέμα που από νωρίς στην ιστορία των λαών απασχόλησε τον άνθρωπο. Τα μέτρα που κατά καιρούς προτάθηκαν αποσκοπούσαν πάντα στην πρόληψη της ασθένειας και στην καλύτερη δυνατή φυσική κατάσταση των ανθρώπων, ακόμα και στη μακροζωία τους. Ειδικές συνθήκες όπως επιδημίες, πρωτόγονες ή άθλιες συνθήκες διαβίωσης δημιουργούσαν επιτακτική ανάγκη λήψης μέτρων υγιεινής αλλά και δημιουργίας, αργότερα, ιδρυμάτων που θα ήταν ικανά να περιθάλψουν τον άρρωστο, να τον θεραπεύσουν ή να προλάβουν την ασθένεια.
Από τις "επιστημονικές" απόψεις των ιπποκρατικών κειμένων και τις υποδομές υγιεινής κατά την αρχαιότητα (με αποχετευτικά έργα, έργα υδροδότησης, δημόσια και ιδιωτικά λουτρά κ.ά.) μέχρι τη διατύπωση της ανάγκης λήψης προληπτικών μέτρων για την προστασία της υγείας των εργαζομένων σε ορισμένα επαγγέλματα τον 17ο αιώνα, τους πρώτους επιτυχημένους εμβολιασμούς του 18ου αιώνα, την ανακάλυψη της αντισηψίας και των αντιβιοτικών, οι απόψεις μεταβλήθηκαν ριζικά. Ωστόσο, βασικοί κανόνες υγιεινής όπως η άσκηση, η σωστή διατροφή και η καθαριότητα αποτελούσαν βασικές αρχές για την προστασία της υγείας μέσα στους αιώνες. Σήμερα, νεότερες τεχνολογίες και επινοήσεις έχουν συμβάλει τα μέγιστα στον τομέα αυτό.
Με αφορμή τους προαιώνιους αυτούς προβληματισμούς οργανώσαμε το 2006 το 3ο Συνέδριο της Πανελλήνιας Εταιρείας Ιστορίας της Ιατρικής, με τίτλο "Η ιστορία της Δημόσιας Υγείας και της Υγιεινής, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα", που έγινε αφορμή για την έκδοση αυτή, την τέταρτη κατά σειρά που επιμελείται η Συντακτική - Επιστημονική Επιτροπή της Πανελλήνιας Εταιρείας Ιστορίας της Ιατρικής. Εδώ, δημοσιεύουμε τόσο κείμενα που ανακοινώθηκαν στο Συνέδριο αλλά και άλλα που επελέγησαν από την εν λόγω Επιτροπή.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω τους συγγραφείς, τα μέλη της Πανελλήνιας Εταιρείας Ιστορίας της Ιατρικής και τις "Ιατρικής και Επιστημονικές Εκδόσεις Σιώκης", που συνετέλεσαν να γίνει πραγματικότητα και αυτή η έκδοση.
Θεσσαλονίκη, Οκτώβριος 2009, Ε. Χριστοπούλου-Αλετρά, Πρόεδρος της Πανελλήνιας Εταιρείας Ιστορίας της Ιατρικής (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

-Η προστασία της Δημόσιας Υγείας. Ιστορική αναδρομή
Κατσουγιαννόπουλος Β.
-Ύδρευση και αποχέτευση στην Αρχαία Ελλάδα
Τυροδήμος Η., Γρηγοριάδου-Γρανίτσα Α.
-Αιδηψός: Η αρχαιότερη Λουτρόπολις
Μεϊμέτη Ε., Αρβανιτίδου Ε.
-Η έννοια της υγιεινής και τα μέσα επίτευξής της κατά τον Γαληνό
Παπαβραμίδου Ν., Χριστοπούλου-Αλετρά Ε.
-Η ανάπτυξη της ιατρικής στην Άνω Μακεδονία κατά τα ρωμαϊκά χρόνια. Παράσταση ιατρού και ιατρικών εργαλείων σε επιτύμβια στήλη από την Κέλλη Φλώρινας
Μοσχάκης Κ.
-Η Νευρολογία των Ελληνιστικών χρόνων: Η εναρμόνισις της φιλοσοφίας μετά της Επιστήμης
Μπαλογιάννης Σ.Ι.
-Ρούντολφ Βίρχοβ (1821-1902), πρωτοπόρος της δημόσιας υγείας στη Γερμανία
Ευστράτιος Ι.
-Υγειονομικοί κανόνες αποχετευτικών συστημάτων στη Μάλτα του 19ου αι.
Κασάπη Ε., Μυρωνίδου-Τζουβελέκη Μ., Κασάπη-Ζωντανού Μ.
-Παράγοντες ανάπτυξης της δημόσιας υγείας στον Ελληνικό χώρο κατά τον 19ο - αρχές 20ού αι.: Η περίπτωση της Κρητικής πολιτείας (1898-1913)
Πολυχρονίδης Ι., Λυσιμάχου Κ.
-Μεταβολές στη Δημόσια Υγεία κατά την Κρητική πολιτεία (1898-1913) (με βάση τα στοιχεία του ιατρικού αρχείου Κρήτης)
Πολυχρονίδης Ι., Λυσιμάχου Κ., Σημαντηράκη Ζ.
-Η διοίκηση της Δημόσιας Υγείας στην Ελλάδα το 1940
Παρλαπάνη Ε., Παπαβραμίδου Ν., Παππά Ρ., Παρλαπάνης Β., Τσικάρας Π.
-Το Υγειονομικό σώμα σε ειρηνευτικές αποστολές
Πάγκαλος Α., Χριστοπούλου-Αλετρά Ε.
-Νοσηλευτικό Ίδρυμα Μετοχικού Ταμείου Στρατού (ΝΙΜΤΣ)
Κων/νου Γ.Ν., Χριστοπούλου-Αλετρά Ε.
-Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός των σανατορίων στην Ελλάδα από τις αρχές μέχρι τα μέσα του 20ού αι.
Χατζηκωνσταντίνου Κ., Χριστοπούλου-Αλετρά Ε., Λαδά Σ.
-Η Ίδρυση της Πολυκλινικής Αθηνών (1903) και η πρώιμη δράση της (1903-1910)
Πουλής Σ., Γιακουμάτου Ε., Γαλανός Γ.
-"Μαθητικαί εξοχαί και η συμβολή αυτών προς αληθή ψυχικήν και κοινωνικήν μόρφωση του παιδιού". Ένας "ενεργητικώτατος" σχολικός θεσμός 1947-1954
Μουχτιδιώτου Ε., Μηνάκου Χ., Χριστοπούλου-Αλετρά Ε.
-Η δημοσιογραφική και λογοτεχνική αποτύπωση της υγειονομικής κατάστασης στην Αθήνα του Χ. Τρικούπη (1880-1900)
Πουλάκου-Ρεμπελάκου Ε., Τσιάμης Κ., Διαμαντής Α.
-Η ιστορική πορεία του Υπουργείου Υγείας στην Ελλάδα (1833-1981)
Δαρδαβέσης Θ. Ι.
-Ινστιτούτο Robert Koch: Παρουσίαση του έργου και της ιστορίας του
Μάνδαλος Α., Μυρωνίδου-Τζουβελέκη Μ., Βασιλοπούλου Δ.
-Η Ίδρυση του Μαντζαβινατείου Νοσοκομείου Ληξουρίου Κεφαλληνίας: 1930-1961
Πουλής Σ., Γιακουμάτου Ε., Γαλανός Γ.
-Η πρόοδος της ιατρικής επιστήμης, της τεχνολογίας και του πολιτισμού στη Δημόσια Υγεία. Μια ιστορική αναδρομή
Αναστασίου Α., Κατσιαρδάνης Κ.
-Το AIDS στη ζωή μας. Κοινωνικό πρόβλημα δημόσιας υγείας. Μια ιστορική αναδρομή
Κατσιαρδάνης Κ., Τζιοβανέττο Μ., Κατσιαρδάνη Αι., Αναστασίου Α.
-"Αχιλλοπούλειο" Γενικό Νοσοκομείο Βόλου: 103 χρόνια αδιάκοπης λειτουργίας
Σκουλάκης Χ., Κωστής Γ., Πρασσά Α., Μαΐστρου Δ., Μοσχοτζόπουλος Π., Βαλαγιάννης Δ.
-Εγχειρίδιον περί της Σωματικής Ανατροφής των Παιδιών, υπό του ιατρού Ιω. Ολυμπίου, εν Αθήναις, τύποις Λακωνίας, 1866
Βαρλάμη Χ., Μηνάκου Χ., Χριστοπούλου- Αλετρά Ε.
-Αρχικές μορφές διοίκησης νοσοκομείου από την ίδρυση του Ελληνικού κράτους μέχρι τις αρχές 20ού αι. (1835-1910)
Χαοαλάμπους Ν.
-Ο ρόλος των καθηγητών της έδρας της Υγιεινής του Πανεπιστημίου Αθηνών στην καταπολέμηση των λοιμωδών νοσημάτων στην Ελλάδα του τέλους του 19ου - αρχών 20ου αι.
Μάνδυλα-Κουσουνή Μ., Κουσουνής Α., Κουσουνή Α.
-Οι διατελέσαντες Καθηγητές Υγιεινής της Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ. (1943-2004): Γρ. Χατζηβασιλείου, Θ. Εδιπίδης, Γ. Παπαευαγγέλου, Β. Κατσουγιαννόπουλος
Δαρδαβέσης Θ. Ι.
-Η διδασκαλία του μαθήματος Υγιεινής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών από την ίδρυση του ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους μέχρι αρχές 20ού αι.
Μάνδυλα-Κουσουνή Μ., Κουσουνής Α., Κουσουνής Σ.
-Η ιστορική διαδρομή του Εργαστηρίου Υγιεινής της Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ.
Δαρδαβέσης Θ. Ι.
-Η μεταλυκειακή Σχολή Υγείας της Ρουμανίας "Κάρολ Νταβίλα"
Μητσάκης Ι., Μητσάκη Ε., Μητσάκης Μ., Μητσάκη Χ. [...]
Καραγιάννη Α., Τόγια Α., Κωστούδη Σ., Καλούσης Κ., Κουμανδράκη Α., Τσόκου Σ.