ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΠΟΤΑΜΟΙ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

Παρουσίαση

Οι Έλληνες πίστευαν ότι γενάρχης των ποταμών ήταν ο Ωκεανός, μέγιστος ποταμός που περιέρρεε τη Γη, σύζυγος της Τηθύος και πατέρας τριών χιλιάδων ρεμάτων, που κατέληγαν σ' αυτόν. Ο Ηρόδοτος όμως έβαλε τα πράγματα στη θέση τους: "Εγώ τουλάχιστον δεν ξέρω να υπάρχει ποταμός Ωκεανός, και νομίζω πως ο Όμηρος ή κάποιος παλιότερος ποιητής βρήκε το όνομα και το έβαλε στα έργα του".
Οι ποταμοί, μεγαλόπρεπα στοιχεία της φύσης που μπορούσαν να φέρουν την ευφορία ή την καταστροφή, θεοποιήθηκαν από τους Έλληνες. Οι υγρές θεότητες στεγάστηκαν σε ναούς και οι κοίτες τους έγιναν θέατρο τελετουργιών. Τα ποτάμια ήταν ιερά και οι στρατοί θυσίαζαν πριν τα διαβούν ενώ οι έφηβοι αφιέρωναν τις μπούκλες τους στο γειτονικό ρέμα. Ο Ησίοδος συμβούλευε: "Τα ποτάμια που κυλούν συνέχεια, το καλό νερό τους να μην τα περνάς ποτέ με τα πόδια, πριν προσευχηθείς κοιτάζοντας πόσο ωραία τρέχουνε, και πλένοντας τα χέρια σου στο αγαπημένο νερό. Όποιος περάσει ποταμό με κακία και μ' άνιφτα χέρια, μ' αυτόν οι θεοί θυμώνουν και του δίνουν βάσανα μεγάλα". Φυσικό επακόλουθο ήταν να γίνουν επίκεντρο πλούσιας μυθοπλασίας και να θεωρηθούν κατοικίες και γεννήτορες θεοτήτων, Ναϊάδων ή Επιποταμίδων Νυμφών, προσωποποιημένοι σε αγάλματα, αφιερώματα και νομίσματα είτε με τη μορφή γυμνών αντρών "με μακριά γενειάδα, στεφανωμένοι με αρμυρίκια ή καλάμια", συνήθως ξαπλωμένοι, κρατώντας υδρίες από όπου τρέχει νερό, είτε με τη μορφή βοδιών, ταύρων, λύκων, κάπρων, ή ερπετών. Τη σκυτάλη πήραν οι Ρωμαίοι που τίμησαν με το παραπάνω τους ποταμούς και ακολούθησε η αναγεννησιακή Τέχνη που γοητεύτηκε από τους ελληνικούς μύθους και συμβολισμούς. Στη χριστιανική Ελλάδα οι Νύμφες των πηγών δεν εξαλείφθηκαν ποτέ από τη συλλογική μνήμη και επανεμφανίστηκαν μεταμφιεσμένες σε νεράιδες και ξωτικά.
Μερικοί ποταμοί θεωρήθηκαν Γενάρχες λαών, άλλοι συγκίνησαν με προσωπικά ή παρόχθια ρομάντζα, ή με οικογενειακά δράματα. Η Στύγα, ο Αλφειός με την Αρέθουσα, ο Ευρώτας με την Λήδα και την Ελένη, ο Λάδωνας με την Σύριγγα και τη Δάφνη, η Αμυμώνη και ο Ποσειδώνας, ο Ενιπέας και η Τυρώ, ο Ίναχος και η Ιώ, ο Ασωπός και ο Αστερίων με τις θυγατέρες τους, υπήρξαν πρωταγωνιστές στην απέραντη σκηνή του μύθου.
Η παραλίμνια και παραποτάμια Πελοπόννησος κατοικήθηκε νωρίς γι' αυτό και η μυθολογία της περιέχει συμβολισμούς που φωτίζουν πτυχές της γεωλογίας και της προϊστορίας. Πίσω από το τέρας της Αμυμώνης, από τις διώρυγες που άνοιξαν οι βασιλιάδες Ευρώτας και Ίναχος, από την τάφρο που ο Ηρακλής έσκαψε για τον ποταμό Όλβιο, από τον λέοντα της Νεμέας, από τον Ερυμάνθιο κάπρο, από τα αστροπελέκια που ο Δίας εξαπέλυσε στον Ασωπό, κρύβονται έργα της Φύσης και των ανθρώπων. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
Τα αρχαία ονόματα
1. Οι Ποταμοί της Αργολίδας
2. Οι Ποταμοί της Κορινθίας
3. Οι Ποταμοί της Αχαΐας
4. Οι Ποταμοί της Αρκαδίας
5. Οι Ποταμοί της Λακωνίας
6. Οι Ποταμοί της Μεσσηνίας
7. Οι Ποταμοί της Ηλείας
Κατάλογος Ποταμών
Βιβλιογραφικό σημείωμα
Βιβλιογραφία