ΕΠΙΝΟΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ

Παρουσίαση

Ο Μισέλ ντε Σερτώ (1925-1986), φιλόσοφος, ιστορικός των μυστικιστικών κειμένων από την Αναγέννηση ως την κλασική εποχή, μέλος της Εταιρείας του Ιησού και καθηγητής στην Ανώτατη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών (έδρα Ιστορικής ανθρωπολογίας των θρησκευτικών πεποιθήσεων), με τα ενδιαφέροντά του να εκτείνονται από την ανθρωπολογία ως τη γλωσσολογία και από την ψυχανάλυση ως την πολεοδομία, υπήρξε ένα αντικομφορμιστικό πνεύμα που εκπαίδευσε στην έρευνα πολυάριθμους φοιτητές στο Παρίσι και σε όλη την Ευρώπη, καθώς επίσης στη Βόρεια και τη Νότια Αμερική. Το έργο του, πρωτότυπο και δυνατό, ανέτρεψε το συνηθισμένο ερμηνευτικό αξίωμα για τις πολιτιστικές πρακτικές, βάζοντας στη θέση της υποτιθέμενης παθητικότητας των καταναλωτών τη δημιουργικότητα και την επινοητικότητα των κοινών ανθρώπων, οι οποίοι τεχνάζονται τρόπους για να πορευθούν μέσα στο δάσος των προϊόντων που τους επιβάλλονται, συνθέτοντας με τις καθημερινές τους πρακτικές το δίκτυο μιας "αντιπειθαρχίας". (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Το βασικό ερώτημα που απασχολεί τον συγγραφέα είναι "τι σκαρώνει, τι φτιάχνει ο πολιτιστικός καταναλωτής", π.χ. ο θεατής τηλεοπτικών προγραμμάτων ή ο αναγνώστης βιβλίων, κατά τη διάρκεια της υποτιθέμενης "παθητικής" καθήλωσής του στον καναπέ του σαλονιού. Αν ζούσε σήμερα, θα αναρωτιόταν "τι κάνει", τι "μαστορεύει" ο χρήστης του δικτύου όταν σερφάρει ατέλειωτες ώρες στον κυβερνοχώρο. Η προφανώς αισιόδοξη απάντησή του είναι ότι οι χρήστες των πολιτισμικών αγαθών δεν πειθαρχούν σε κάποιο εξωτερικό προς αυτούς σύστημα κανόνων αλλά ότι εκμεταλλεύονται κατά το δυνατόν τις δυσλειτουργίες, τις ρωγμές και τις παραδρομές του παραγωγικού συστήματος και ότι χρησιμοποιούν ή ιδιοποιούνται εκ νέου αυτά τα αγαθά σύμφωνα με τις δικές τους ανάγκες και επιθυμίες "για σκοπούς ξένους προς το σύστημα". Χρήση και κατάχρηση (μείζον ρητορικό σχήμα) πάνε μαζί, ακριβώς όπως και το φουκωικό ζεύγος: εξουσία και αντίσταση. Ως πρότυπο της συνολικής ανάλυσης του Ντε Σερτώ δεσπόζει η σωσυριανή διάκριση μεταξύ γλώσσας και ομιλίας, δηλαδή μεταξύ του συστήματος των κανόνων της γλώσσας και του τρόπου χρήσης/κατάχρησης των κανόνων αυτών από τον εκάστοτε ομιλητή. (ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΚΑΒΒΑΘΑΣ, ΤΟ ΒΗΜΑ, 17/10/2010)

Περιεχόμενα

ΛYΣ ΖΙΑΡ: Ιστορία μιας έρευνας
ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. ΟΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ ΩΣ ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ
Η χρήση ή η κατανάλωση
Οι διαδικασίες της καθημερινής δημιουργικότητας
Η τυπικότητα των πρακτικών
Η περιθωριακότητα μιας πλειοψηφίας
2. ΤΑΚΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ
Τροχιές, τακτικές και ρητορικές
Διαβάζω, συζητώ, κατοικώ, μαγειρεύω
Προεκτάσεις: αναλύσεις προοπτικών και πολιτικές
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΜΙΑ ΠΟΛΥ ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ
Ι. ΕΝΑΣ ΚΟΙΝΟΣ ΤΟΠΟΣ: Η ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ
"Καθένας" και "Κανένας"
Ο Φρόυντ και ο συνηθισμένος άνθρωπος
Ο ειδήμονας και ο φιλόσοφος
Το μοντέλο της καθημερινής γλώσσας κατά Βιττγκενστάιν
Μια σύγχρονη ιστορικότητα
II. ΕΚΔΟΧΕΣ ΛΑΪΚΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ
Μια βραζιλιάνικη "τέχνη"
Η παροιμιακή εκφώνηση
Λογικές: τα παιχνίδια, τα παραμύθια και η πολύτροπη τέχνη του λέγειν
Μια πρακτική εκτροπής: ανάλωση εργασιακού χρόνου και υλικών προς ίδια χρήση
III.ΕΠΙΝΟΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΝΑ ΤΑ "ΦΕΡΕΙΣ ΒΟΛΤΑ" ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΒΕΒΛΗΜΕΝΗ ΤΑΞΗ: ΧΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑΚΤΙΚΕΣ
Η χρήση ή η κατανάλωση
Στρατηγικές και, τακτικές
Ρητορικές των πρακτικών, τεχνάσματα χιλιετηρίδων
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΠΡΑΤΤΕΙΝ
IV. ΦΟΥΚΩ ΚΑΙ ΜΠΟΥΡΝΤΙΕ
1. Διάσπαρτες τεχνολογίες: Φουκώ .
2. Η "πολυμαθής άγνοια": Μπουρντιέ
Δύο μισά
Οι "στρατηγικές"
Η "θεωρία"
V. Η ΠΟΛΥΤΡΟΠΗ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ
Κόβετε γύρω γύρω, γυρίζετε ανάποδα: συνταγή θεωρίας
Εθνολογικοποίηση των ((τεχνών"
Αφηγήσεις τον ανεπίγνωστον
Μια τέχνη τον σκέπτεσθαι: Καντ
VI. Ο ΚΑΙΡΟΣ ΤΩΝ ΙΣΤΟΡΙΩΝ
Μια τέχνη τον λέγειν
Διηγήσεις ευμήχανων κινήσεων: Ντετιέν
Η τέχνη της μνήμης και η ευκαιρία
Ιστορίες
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
VII. ΠΕΡΠΑΤΩΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ
Ηδονοβλεψίες ή περιπατητές
1. Από την έννοια της πόλης στις'αστικές πρακτικές
Έννοια τ ελεατική;
Η επιστροφή των πρακτικών
2. Η μιλιά των χαμένων βημάτων
Πεζοπορικές εκφωνήσεις
Οδοιπορικές ρητορικές
3. Με μύθους πορευόμαστε
Ονόματα και, σύμβολα
Αξιόπιστα και αξιόμνηστα: η κατοικησιμότητα
Παιδική ηλικία και μεταφορά τόπων
VIII. ΠΛΟΥΣ ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΟΥ
IX. ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
"Χώροι" και "τόποι"
Διαδρομές και χάρτες
Οροθεσίες
Παραβατική συμπεριφορά;
ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Χ. Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ
Γράφω: μια "νεότερη" μυθική πρακτική
Εγγραφή τον νόμου στο σώμα
Από το ένα σώμα στο άλλο
Μηχανισμοί ενσάρκωσης
Τα μηχανήματα της παράστασης
Οι "εργένισσες μηχανές
XI. ΠΑΡΑΘΕΣΕΙΣΦΩΝΩΝ
Η μετατοπισμένη εκφώνηση Η επιστήμη τον μύθου
Θόρυβοι του σώματος
XII. ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΜΑ ΩΣ ΛΑΘΡΟΘΗΡΙΑ
Η ιδεολογία της "διαμόρφωσης" μέσω του βιβλίου
Μια παραγνωρισμένη δραστηριότητα: η ανάγνωση
Το "κυριολεκτικό" νόημα, προϊόν μιας κοινωνικής ελίτ
Η "ανάρμοστη απουσία", "άσκηση πανταχού παρουσίας"
Χώροι για παιχνίδια και τεχνάσματα
ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ: ΤΡΟΠΟΙ ΠΙΣΤΗΣ
XIII. ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Απαξίωση της πίστης
Μια αρχαιολογία. Οι διαμετακομίσεις της πίστης
Από την "πνευματική" εξουσία στην αριστερή αντιπολίτευση
Η θέσμιση του πραγματικού
Κοινόβια αφηγήσεων και (ανα)παραθέσεων
XIV. ΤΟ ΑΚΑΤΟΝΟΜΑΣΤΟ: ΠΕΘΑΙΝΩ
Μια αδιανόητη πρακτική
Λέω σημαίνει πιστεύω
Γράφω
Η θεραπευτική εξουσία και το αντίγραφο της
Το φθαρτό
ΑΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΕΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ
Διαστρωματωμενοι τόποι
Ο ρηγματώδης χρόνος