ΑΓΕΩΓΡΑΦΗΤΟΣ ΧΩΡΑ

Παρουσίαση

Η Γεωγραφία είναι μια επιστήμη σύμφυτη με τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, από τις απαρχές του στην Ανατολική Μεσόγειο μέχρι τη νέα χιλιετία. Η ανεπαίσθητη ειρωνεία στο χαμόγελο της σειρήνας της Λήμνου στο εξώφυλλο όμως μας θυμίζει ότι, όπως οι ταξιδιώτες ακούγοντας το τραγούδι της έχαναν το δρόμο τους, έτσι έχασε και η Ελλάδα τις "γεωγραφικές φαντασίες" των αρχαίων σοφών της, οι οποίοι μάλιστα κατονόμασαν τη "Γεωγραφία" για τον κόσμο ολόκληρο. Η συμβολή τους αναζητείται, στο βιβλίο αυτό, στην αλληλουχία των γεωγραφικών επιστημολογιών στη σύγχρονη Ευρώπη. Ο διαρκής αναστοχασμός από την αιτιοκρατική μέχρι και τη μετανεωτερική Γεωγραφία και την πολιτιστική στροφή αναλύεται διεξοδικά εδώ, μέσα από μια μεταμοντέρνα "φωτογραφική προσέγγιση", και τοποθετείται στο κοινωνικοοικονομικό του πλαίσιο. Το γεγονός ότι η Ελλάδα παραμένει "Αγεωγράφητος Χώρα" ερμηνεύεται τελικά με βάση ένα τρίπτυχο διεθνών και εθνικών αναδιαρθρώσεων. Η ευκαιρία έχει πλέον χαθεί στις αρχές του 21ου αιώνα, που οι ευρωπαϊκές "εθνικές σχολές" Γεωγραφίας ούτως ή άλλως ξεθωριάζουν στη δίνη της παγκοσμιοποίησης και της πολύπλευρης κρίσης. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Κατάλογος Χαρτών και Σχεδίων
Κατάλογος Πινάκων και Πλαισίων
Συντομογραφίες
Πρόλογος
Εισαγωγή
1. Από τον Όμηρο στην Υπατία: Επιστήμες και εξερεύνηση στην αρχαία Ελλάδα
Η περιπλάνηση του Οδυσσέα στην πρώιμη "Ευρώπη"
Γεωγραφικές φαντασίες και πανεπιστημονικότητα σχην αρχαία Ελλάδα
Οι πρώτοι μ.Χ. γεωγράφοι
Γεωγραφικές μεταμορφώσεις της Ευρώπης: Από τη Μεσόγειο στο Βορρά
Βασικές έννοιες της Γεωγραφίας
2. Η αφύπνιση της πρώτης επιστήμης της φύσης και του ανθρώπου: Από την αιτιοκρατία στην αναρχική Γεωγραφία
Ιπποκράτης: Το σώμα στη φύση
Γερμανία: Ντετερμινισμος ή αιτιοκρατία
Γαλλία: Πιθανοκρατία και Περιφερειακή Γεωγραφία
Ρωσία: Αναρχικοί γεωγράφοι
Η παράδοση της Ανθρωπο-οικολογίας του Σικάγο
Η αφύπνιση μιας σύνθετης επιστήμης
3. "Ποσοτική επανάσταση" και λογικός θετικισμός στη Γεωγραφία
Θωμάς: Ο τύπος των ήλων
Κοινωνικο-οικονομικό πλαίσιο του homo economicus: Φορντισμός και νέα
τεχνολογία
Η εισβολή της Νομοθετικής/Ποσοτικής Γεωγραφίας
Επιλεκτική παρουσίαση επιστημολογικών εννοιών
Λογικός θετικισμός και πολυεπιστημονικότητα
Δυαδικότητες και ρευστότητα των ορισμών της Γεωγραφίας
Κατακερματισμός και εδαφικότητα στη Γεωγραφία:
Οικονομική Γεωγραφία
Κοινωνική Γεωγραφία
Πολιτική Γεωγραφία και Γεωπολιτική
Ιστορική Γεωγραφία
Πολιτισμική και Πολιτιστική Γεωγραφία
Επιπτώσεις του κατακερματισμού στη Γεωγραφία
Τέσσερα παραδείγματα νομοθετικών/ποσοτικών μοντέλων:
Η θεωρία των κεντρικών τόπων και τα μοντέλα βαρύτητας
Το μοντέλο του Alonso
Το μοντέλο "κύκλων ζωής" των πόλεων
Ο νόμος της οικιστικής ιεραρχίας και η οικιστική πρωτοκαθεδρία
4. Τοπία του νου, ποιητική του χώρου: Επιστροφή στον ανθρωπισμό
Η Σαπφώ και η στροφή προς τον ανθρωπισμό
Διεπιστημονικότητα και πολυεπιστημονικότητα
Συμπεριφορική Γεωγραφία: Ο homo socialis απέναντι στον homo economicus
Ανθρωπιστική Γεωγραφία
Φιλελεύθερη Γεωγραφία
Εφαρμοσμένη Γεωγραφία και σχεδιασμός
Παραδείγματα από τη Συμπεριφορική και την Ανθρωπιστική Γεωγραφία: Υποκειμενικός χώρος και νοητικοί χάρτες
5. Αναστοχασμός της άνισης χωρικής αναδιάρθρωσης και αποκρυστάλλωση της Κριτικής Γεωγραφίας
Ηρόδοτος: Ανατροπές της άνισης ανάπτυξης
Το κοινωνικό πλαίσιο της μετα-θετικιστικής στροφής
Η οικολογική πλάνη
Κριτική θεωρία και (νεο)μαρξισμός
Ουτοπίες και επάνοδος της Οικο-γεωγραφίας
Παράδειγμα κριτικού αναστοχασμού: Άνιση ανάπτυξη και "συσσώρευση δια της εκπτώχευσης"
Παράδειγμα από τον αστικό χώρο: Από την παραγοντική οικολογία στον κοινωνικό διαχωρισμό και αποκλεισμό
Παράδειγμα από τον ελλαδικό χώρο: Η κοινωνική γεωγραφία της αυθόρμητης αστικοποίησης στη Μεσόγειο
6. Κριτικός ρεαλισμός και πολιτικο-οικονομική προσέγγιση
Πλάτων: Η σπηλιά
Θεωρία και μέθοδος στον κριτικό ρεαλισμό
Από τους τρόπους παραγωγής στη θεωρία της ρύθμισης: Ανθρώπινος φορέας και δομή
Πολιτικο-οικονομική προσέγγιση: Ευέλικτη συσσώρευση και άτυπη οικονομία
Χωρική διαίρεση της εργασίας
Παραδείγματα από μεσογειακά μεταφορντικά τοπία
7. Μετανεωτερικότητα και τοπικές αφηγήσεις
Ηράκλειτος: Κατακερματισμός της αφήγησης, ροές στο χωροχρόνο
Όψεις του μεταμοντερνισμού
Στις τέχνες και στον υλικό πολιτισμό
Στις επιστήμες
Μετανεωτερικότητα και Γεωγραφία
Μεταμοντερνισμός και πόλη
Παράδειγμα: Η επιχειρηματική πόλη
Συλλογισμοί για τη μετανεωτερικότητα
8. Η πολιτιστική στροφή
Στράβων: Η Γεωγραφία ως φιλοσοφία
Πολιτιστ(μ)ική στροφή, αναστοχασμός, διυποκειμενικότητα
Κοινωνικός αποκλεισμός, ταυτότητα, ετερότητα
Κοινωνία των δικτύων και κοινωνικό κεφάλαιο
Οικονομικό παράδειγμα: Ενθήκευση, μαθησιακή περιφέρεια και καινοτομία
Πολιτιστικό παράδειγμα: Ανάγνωση του τοπίου και genius loci
[...]
9. Γεωγραφικές "εθνικές σχολές" και ετεροτοπίες στα πανεπιστήμια της Ευρώπης
10. Γεωγραφικές φαντασίες της παγκοσμιοποίησης
ΕΠΙΛΟΓΟΣ. Γεωγραφίες σαν τις πόλεις του Marco Polo
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: Γλωσσάρι - Αγγλο-ελληνικό γλωσσάρι γεωγραφικών/επιστημολογικών
όρων
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II: Abstract - AGEOGRAPHITOS CHORA - Geographically illiterate land: Hellenic idols in the epistemological reflections of Europ