ΒΙΑ

Παρουσίαση

Αντλώντας τόσο από την υψηλή όσο και από τη λαϊκή κουλτούρα, από τον Καντ και τον Λακάν, από ανέκδοτα και από τον σύγχρονο κινηματογράφο, ο Σλάβοϊ Ζίζεκ, ο επιφανής ακαδημαϊκός που αναδείχθηκε σε ίνδαλμα της σύγχρονης φιλοσοφίας, πραγματεύεται τη βία η οποία ενυπάρχει στην παγκοσμιοποίηση, τον καπιταλισμό, τον φονταμενταλισμό και τη γλώσσα, σε ένα έργο που θα επιβεβαιώσει τη φήμη του ως ενός από τους πιο καταρτισμένους και ρηξικέλευθους διανοητές της εποχής μας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Οι ταραχές στα παρισινά προάστια το φθινόπωρο του 2005 αλλά και η εξέγερση της Αθήνας τον Δεκέμβριο του 2008 έφεραν εκ νέου και με ανησυχαστικό τρόπο στη σκηνή του δημόσιου λόγου το ίχνος μιας καθαρής, ανιδεολογικής, κυριολεκτικά ανόητης βίας. Εξεγερσιακά συμβάντα που δεν διεκδικούσαν τίποτε άλλο παρά μόνο την "αξίωση για αναγνώριση" των υποκειμένων τους. Μια βία που δεν στρεφόταν τελικά ενάντια στη συστημική βαρβαρότητα, αλλά σ' αυτή την ίδια τη θέση των υποκειμένων της. Μια αυτοκτονική διάσταση που ανέλυσε ο Lacan στο "στάδιο του καθρέφτη", όταν η βία επιστρέφει στο καταγωγικό της υποκείμενο. Μια πράξη μη νοήματος, που εγγράφεται, σύμφωνα με τον Badiou, σ' αυτή την ανοησία του Καπιταλισμού, στην α-κοσμία του κόσμου του, στο πένθιμο ίχνος της αφηρημένης του διασποράς.
Για τον Zizek το ίχνος της βίας εντοπίζεται στον "φόβο τού Πλησίον", στην ετερότητα του αλλά και σ' αυτή την ανησυχαστική του εγγύτητα. Είναι από τη μια η βία του υποκειμένου αλλά και αυτή η βία της ίδιας της γλώσσας, του εκφερόμενου νοήματός της, όπως επίσης και η συστημική βία, αυτή η βία της κανονικότητας του πραγματικού. Ενα τρισυπόστατο ίχνος που αντιστέκεται στην αφήγησή του, στην αποκαλυπτικότητα των σημείων του, σ' αυτή την αντικειμενοποίηση της αλήθειας του. Ο παραληρηματικός χαρακτήρας του βίαιου φαινομένου είναι αυτός που συσκοτίζει και την αφήγησή του. Η ειλικρίνεια της αφήγησης μιας τραυματικής εμπειρίας είναι, όπως χαρακτηριστικά λέει ο Zizek, αυτή "η ίδια η αντικειμενική της ανακρίβεια, η σύγχυσή της, η έλλειψη της συνοχής της". Γι αυτό και ο τρόπος που ο Zizek επιλέγει να μιλήσει για τη βία είναι ο τρόπος της ποίησης, αυτή η αφηρημένη ματιά που δεν παραδίδεται στην επιτακτικότητα της εμπειρίας της, αλλά δεν ενδίδει στην απροσδιοριστία της. Μια γλώσσα που αίρει το αντικείμενο από το χωροχρονικό του πλαίσιο, χωρίς παρ' όλα αυτά να το αφυδατώνει. Ακόμη και όταν αυτό το βίαιο ίχνος απαιτεί επιτακτικά από εμάς την εγρήγορσή μας, αυτό το επείγον είναι για τον Zizek μια ψευδεπίγραφη ευαισθησία, ένα επείγον που αφαιρεί από το υποκείμενο τον ορίζοντα της σκέψης του, την ήσυχη προοπτική του αναστοχασμού του. (ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΑΡΤΙΝΟΣ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 26-11-2011)