Ο ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΣ (ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)

Παρουσίαση

Πέρασαν δύο αιώνες από την τελευταία φορά που βγήκε μέσα από τυπογραφείο ο Χρονογράφος του Δωρόθεου, το πολυδιαβασμένο "Βιβλίον Ιστορικόν το περιέχον εν συνάψει διαφόρους έξοχους ιστορίας", έργο του "μητροπολίτη" Μονεμβασίας κυρίου Δωρόθεου, όπως αναγράφεται στον τίτλο. Στη βιβλιογραφία αναφέρεται ότι: "το πιο πλατιά διαδεδομένο χρονικό στους τελευταίους αιώνες της Τουρκοκρατίας, ήταν το λεγόμενον Βιβλίον ιστορικόν, το οποίο αποδιδόταν [...] στον Δωρόθεο, ανύπαρκτο μητροπολίτη Μονεμβασίας. Δημοσιευμένο για πρώτη φορά στα 1631, το κείμενο ανατυπώθηκε τουλάχιστον είκοσι τέσσερις φορές μέχρι το 1818". Σύμφωνα, όμως, με τον Τριαντ. Σκλαβενίτη (Μνήμων 1980-81), ο Χρονογράφος, όπως επίσης λέγονταν η ιστορική αυτή χρονογραφία, είχε γνωρίσει τριάντα περίπου ανατυπώσεις, ενώ η πρώτη έκδοση χρονολογείται από το 1631.
Αναλυτική αναφορά στην 1η αυτή έκδοση περιέλαβε ο Emile Legrand στη Bibliographie Hellenique. 17e siecle (Παρίσι 1894) στη σελίδα 290 του 1ου τόμου.
Παράλληλα με τις έντυπες εκδόσεις, σώζονται πολλά χειρόγραφα του Χρονικού αυτού του Δωρόθεου, τα οποία κατέγραψε ο G. Moravcsik (1958) σε πίνακα, που συμπλήρωσε ο Α. Μαρκόπουλος (1975), προσθέτοντας, στον αρχικό κατάλογο, οκτώ άλλες χειρόγραφες παραλλαγές. Από τα χειρόγραφα αυτά, ορισμένα από τα οποία μελέτησαν η Ε. Ζαχαριάδη και η Ο. Γκρατσίου, συνάγεται πως τα κείμενα του Χρονογράφου άρχισαν να συγκεντρώνονται μετά το 1570 και συχνά περιέχουν λεπτομέρειες που δεν περιλαμβάνονται στις έντυπες εκδόσεις. Στη συνέχεια, όμως εδώ, θα μας απασχολήσει κυρίως το κείμενο που τυπώθηκε στη Βενετία στην περίοδο 1631-1818. Σε βάθος μελέτη για τις διάφορες τυπογραφικές "εκδοχές" μας έδωσε το 1982, ο Τρ. Σλαβενίτης (Βιβλιογραφικά Α', Μνήμων, 8, 337-369), σε μια προσπάθεια να προετοιμάσει τα έδαφος για μία ανατύπωση του έργου, αξιοποιώντας και τη μελέτη του Αδαμάντιου.
Ο Χρονογράφος του Δωρόθεου ή ο Χρονογράφος, όπως θα τον αποκαλούμε εμείς εν συντομία στη συνέχεια, φαίνεται πως, στο κύριό του μέρος, γράφτηκε πριν από το 1595, υπάρχουν όμως, όπως προείπαμε, γι' αυτό διάφορες απόψεις και σε αρκετά μελετήματα η συγγραφή τοποθετείται μετά την ολοκλήρωση της κατάληψης της Κύπρου επί Σελήμ Β' περιλαμβάνοντας τον Χρονογράφο στα "Χρονικά του 1570". [. . .] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Ανθρώπου πλάσις. Φύλλα
Άνθρωπος, διατί λέγεται κατ' εικόνα Θεού
Αυτεξούσιον ανθρώπου τί πράγμα είναι
Αδάμ, διατί εκάλεσεν ο Θεός τον άνθρωπον
Αδάμ και Εύα ευλογήθησαν υπό του Θεού
Αδάμ και Εύα ακούσαντες του Θεού περιπατούντος εν τω παραδείσω, εκρύβησαν
Απορία, πώς επεριπάτει το πρώτον ο όφις
Αδάμ, πόσον καιρόν έκαμεν εις τον Παράδεισον
Απαρίθμησις των καταγόμενων εκ του Κάϊν, και των τεχνών αυτών
Αδάμ, πόσους χρόνους έζησε, και πόσα παιδία άφησε
Αίγυπτος, διατί λέγεται
Απαρίθμησις των χρόνων από Αδάμ έως του Κατακλυσμού
Άγαρ φυγή μετά υιού αυτής Ισμαήλ
Άγαρ σύλληψις
Αβιμέλεχ, ιδών φοβερά ονείρατα, αποδίδει την Σάρραν τω Αβραάμ με πολλήν τιμήν και πλούτον
Αβραάμ εμποδίσθη υπό του Αγγέλου, να μην σφάξη τον υιόν του τον Ισαάκ
Αδελφοί του Ιωσήφ ήλθον εις Αίγυπτον να αγοράσουν σιτάρι
Αδελφοί του Ιωσήφ παρακαλούσιν αυτόν να τους αφίση τον Βενιαμήν
Αιγυπτίων επιβουλή κατά των Εβραίων
Αιγυπτίων β' επιβουλή κατά των Εβραίων
Αμνός, και ότι τύπος του Χριστού
Αμνός, διατί τέλειος
Άρσεν, διατί αμνός
Αμνός, διατί άμωμος
Αμνός, διατί τη δεκάτη εσφάζετο
Αμνός, διατί πέντε ημέρας εφυλάττετο, και εκλέγετο από πρόβατα και ερίφια
Αμνός, διατί μετά σπουδής ετρώγετο και υποδημένοι, και με πικραλίδες
Άζυμα, διατί έτρωγαν επτά ημέραις οι Εβραίοι
Αμνού το αίμα, διατί άλειφαν τα ανώφλια και κατώφλια των σπητιών τους οι Εβραίοι εις την Αίγυπτον [...]

Επιμέλεια: Βερνίκος Νικόλαος, Κωνσταντίνος Γαρίτσης