ΔΟΝΙΑ ΡΟΖΙΤΑ Η ΑΝΥΠΑΝΤΡΗ

Παρουσίαση

Ο Γκαρθία Λόρκα έπαιζε ριψοκίνδυνα παιγνίδια: με τις ρίμες, με τη μουσική, τις ιδεολογίες, την πολιτική, τον έρωτα - με όλα. Τέντωσε ένα νήμα ανάμεσα στα προσωπεία του τραγικού και στα εκμαγεία της κωμωδίας.
Και όταν φτάνει στην ωριμότητα της Δόνιας Ροζίτας σχεδιάζει ακριβώς ένα ιλαρό δράμα, (ένα εκκεντρικό καλοκαίρι στα βάθη του χειμώνα της κοινοτοπίας), σαν αλληγορική χλωρίδα, μ' ένα πανόραμα γυναικών που ανθίζουν και μαραίνονται επί σκηνικού χρόνου μιας τυπικής επαρχίας, πάνω στην περιστροφή του αιώνα.
Η εφήμερη ανθοφορία ενός ιδιότροπου τριαντάφυλλου, θέμα που καλλιεργούσε σε προσχέδια πάνω από μία δεκαετία, γίνεται η αφορμή για να συνθέσει ο Λόρκα μια ελεγεία του μαρασμού, ενσαρκώνοντας το ρόδο (rosa) στο υποκοριστικό πρόσωπο της συνώνυμης ηρωίδας του (Rosita), μιας κοπέλας που, απομακρύνεται ιλιγγιωδώς από την ηλικία της και μεταμορφώνεται σε μονήρη κυρία (δόνια) ανεπιστρεπτί. Γύρω της, σ' ένα τοπίο χλοερό, ευδοκιμεί επίσης μια οκτάβα δεσποινίδες: οι εξεζητημένες και ανέμελες μανόλες, οι πτωχαλαζόνες Εσκαρπίνι και οι εκκολαπτόμενες κυρίες Αγιόλα τρεις ομάδες που συγκοινωνούν τρόπον τινά με τα συμβατικά επίπεδα του αισθητού χρόνου (παρόν, παρελθόν και μέλλον).
Ο λόγος διακλαδίζεται αειθαλής στα εδάφη του αυτονόητου όπου αναφύεται, ως απόσταγμα πρωτοτυπίας, η λαϊκή "σοφία" διανθισμένη με παροιμίες ή κατάρες, η διάχυτη παρουσία της θρησκείας με κωδωνοκρουσίες, σταυροκοπήματα, αποστροφές και τις πομπώδεις διαδικασίες της εκκλησιαστικής διακονίας. Ο ποιητής βγάζει με κέφι τη γλώσσα στις μικροστικές "αξίες" της Ευρώπης του μεσοπολέμου: τους καλούς τρόπους, το καλό γούστο, την συμβατική συμπεριφορά, την ακαδημαϊκή ρητορεία αλλά και το πνεύμα του Μοντερνισμού, τα σιβυλλικά ιδιώματα της μόδας (κώδικες της βεντάλιας, των γραμματοσήμων, των ωρών - με επίκεντρο τη νοηματική των λουλουδιών). Η πρόοδος μπορεί να χλευάζεται, αλλά ο θεατής ξέρει (όπως ήξερε και το 1935) ότι έχει κυριαρχήσει οριστικά. Μια ιδιωματική τρυφερότητα αφήνει να διαφανεί πως έξω από την αίθουσα, το μέλλον, ως υπερρεαλισμός, εσαεί θα θριαμβεύει.
Και πράγματι. Στο βάθος της σκηνής θάλλει συνεχώς ένα εικονικό θερμοκήπιο. Μια καταφυγή, ως υπαινιγμός παραδείσου, απ' όπου αναφύεται η επιχειρηματολογία της δράσης και το λεξιλόγιο των λουλουδιών ενώ στην πλατεία φυλλορροεί σε πραγματικό χρόνο ένας ακόμα αιώνας, εξελίσσονται μετεωρολογικά φαινόμενα θερμοκηπίου και τα πρωτόκολλα επικοινωνιών καταγράφονται στα Δίκτυα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)