ΛΕΣ ΚΑΙ ΗΤΑΝ ΧΘΕΣ! ΜΝΗΜΕΣ... ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ

Παρουσίαση

Δεν έχουν μόνο οι άνθρωποι ιστορίες, έχουν και οι πόλεις τη δική τους που καταγράφεται στα μνημεία τους, αποτυπώνεται στην μνήμη των ανθρώπων, προσδιορίζει την πορεία και την εξέλιξή τους στο χρόνο. Η ιστορία συνήθως καταγράφει ηρωικά γεγονότα και, κατά κανόνα πράξεις σπουδαίων ανδρών. Είναι απρόσωπη και απαλλαγμένη από συναισθηματισμούς. Υπάρχει όμως και η λεγόμενη "μικρή ιστορία" ο ηρωισμός των μικρών πράξεων, ο αγώνας της καθημερινής ζωής. Η πόλη μας έχει το προνόμιο να διαθέτει πλούσια ιστορία και στις δυο της εκδοχές. Έχει μακρά διαδρομή και μέσα από τις πολυποίκιλες μεταβολές της τύχης, γνώρισε στιγμές θριάμβου αλλά και ώρες δύσκολες. Περιόδους εξαιρετικής άνθησης των γραμμάτων και των τεχνών και διαδρομές σε σκοτεινές περιόδους.
Από τον προηγούμενο αιώνα ακόμα, και ιδιαίτερα στο δεύτερο μισό του, το Ηράκλειο αναπτύχθηκε με εξαιρετικά γρήγορους ρυθμούς, παρουσιάζοντας μια ξεχωριστή πνευματική, εμπορική και οικονομική άνθηση. Άμεση συνέπειά της υπήρξε η διαμόρφωση μιας κοινωνίας με δημιουργικούς κατοίκους, αρκετοί από τους οποίους μετακινήθηκαν από την ύπαιθρο αφομοιώθηκαν όμως στο "χωνευτήρι" του "Μεγάλου Κάστρου" δημιουργώντας, σε σχετικά σύντομο χρόνο, μια νέα αστική κοινωνία.
Ο Δημήτρης Σάββας, στέλεχος της Βικελαίας βιβλιοθήκης με σημαντική συμβολή στο σοβαρό έργο που επιτελείται εκεί, με ευαισθησία και γνώση, και αντλώντας στοιχεία από ποικίλες πηγές, καταγράφει στο έργο του αυτή τη νέα πραγματικότητα με σκηνές από την καθημερινή ζωή της πόλης. Ζωντανεύει πρόσωπα που έζησαν και εργάστηκαν στην πολύβουη ατμόσφαιρά της. Αναβιώνει επεισόδια και στιγμές από μια ενδιαφέρουσα καθημερινότητα, αλλά και γραφικούς τύπους που χαρακτήριζαν το Ηράκλειο, που σιγά σιγά ίσως και χωρίς να το συνειδητοποιεί μεταλλασόταν, μέχρι ν'αποκτήσει τη σημερινή του φυσιογνωμία.
Η αξία της δουλειάς του Δημήτρη Σάββα είναι διπλή. Ιστορική και λογοτεχνική. Κομψότητα στο γράψιμο και άρτια γλώσσα, κάνουν την ανάγνωσή του ελκυστική και ευχάριστη, ενώ προσφέρουν και πολύτιμες πληροφορίες στους νεότερους Ηρακλειώτες. Παράλληλα συνιστά κι ένα δείγμα αγάπης και προσφοράς στην πόλη, που προτρέπει κι εμάς να την νοιώσουμε πιο "δικιά" μας και να την λειτουργούμε έτσι, ώστε να τη διατηρούμε πάντα ζωντανή, ελκυστική, όμορφη σαν "χθες". (Από τον πρόλογο του Γιάννη Κουράκη)

Περιεχόμενα

Πρόλογος Β' έκδοσης - Αριστέα Τ. Πλεύρη
Πρόλογος Α' έκδοσης - Γιάννης Κουράκης
Προλογικό σημείωμα - Μ. Ζ. Κοπιδάκης
Προλεγόμενα Δημήτρης Χ. Σάββας
Ι. ΜΝΗΜΕΙΑ. ΣΥΝΟΙΚΙΕΣ ΓΕΙΤΟΝΙΕΣ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ
1. Η Λότζια και οι Δήμαρχοι στο Μεγάλο Κάστρο
2. Οι αρχιτέκτονες και οι δημιουργίες τους στο Μεγάλο Κάστρο
3. Οι συνοικίες του Μεγάλου Κάστρου
4. Τα κονάκια του Μεγάλου Κάστρου
5. Η πλατεία των 11 ευκαλύπτων στον Αγ. Μηνά
6. Μια γειτονιά και κάποιες συνήθειες στο μεταπολεμικό Ηράκλειο!
7. Η γειτονιά του Αγ. Ματθαίου
8. Στις γειτονιές της Βίγλας
9. Ο Μασταμπάς στις αρχές του 20ού αιώνα
10. Στο προπολεμικό Ατσαλένιο
11. Ο Αραστάς! Μια άλλη όψη της παλιάς Ηρακλειώτικης αγοράς!
12. Αγορές και εμπορικές γειτονιές στο παλιό Ηράκλειο
ΙΙ. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΣΤΕΓΕΣ, ΒΙΟΤΕΧΝΙΕΣ
13. Τα μπακάλικα στο μεταπολεμικό Ηράκλειο
14. Τα ζαχαροπλαστεία του Μεγάλου Κάστρου
15. Ξεχωριστές νοστιμιές από τα μαγέρικα του παλιού Ηρακλείου!
16. Τα κασαπιά στο παλιό Ηράκλειο
17. Όταν τα ηλεκτρικά κέρδισαν το Μεγάλο Κάστρο
18. Τα καστρινά φαρμακεία
19. Οι κλινικές στο παλιό Ηράκλειο
20. Χάνια και Χανιτζήδες στο Ηράκλειο
21. Τα ξενοδοχεία του παλιού καιρού!
22. Οι φάμπρικες του παλιού Ηρακλείου
23. Μνήμες από τα Ταμπακαριά
24. Οι αποθήκες, τα σταφιδεργοστάσια και οι σταφιδεργάτες
25. Ο Τύπος στο παλιό Ηράκλειο
ΙΙΙ. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΣΩΜΑΤΕΙΑ ΣΥΝΤΕΧΝΙΕΣ
26. Σωματεία, συντεχνίες και εσνάφια του Μεγάλου Κάστρου!
27. Οι Ηπειρώτες φουρνάρηδες στην αγορά του Ηρακλείου
28. Οι χαμάληδες της αγοράς του Ηρακλείου
29. Οι λούστροι στο παλιό Ηράκλειο
30. Οι αγωγιάτες της πλατείας Καλλεργών
31. Οι τελάληδες του Μεγάλου Κάστρου
32. Οι παγοπώλες του Μεγάλου Κάστρου
33. Οι τσαγκάρηδες στο Μεγάλο Κάστρο
34. Οι ξυλουργοί στο παλιό Ηράκλειο
IV. ΠΑΡΟΧΕΣ ΚΟΙΝΗΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ
35. Η προσφορά της παλιάς Ηλεκτρικής
36. Οι κρήνες στο παλιό Ηράκλειο
37. Ο αγώνας για την ύδρευση του Μεγάλου Κάστρου
38. Τα πρώτα σχολεία στο παλιό Ηράκλειο
39. Η έναρξη της σχολικής περιόδου
40. Η παιδαγωγική Ακαδημία στο Ηράκλειο
41. Νυκτερινά σχολεία και οικοτροφεία
42. Η απεργία των μαθητών στο προπολεμικό Ηράκλειο
43. Το Γεωργικό και άλλα Επιμελητήρια
44. Προσπάθειες για δημιουργία Δημοτικής Αγοράς
και η λειτουργία της αγοράς στο Καμαράκι
45. Ακτοπλοϊκές γραμμές, προπολεμικά και μεταπολεμικά. Πράκτορες, πρακτορεία και πλοία!
V. ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΤΑΞΕΙΣ, ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
46. Η συμβολή των γυναικών στο Μεγάλο Κάστρο
47. Η προσφορά της Αρμενικής Κοινότητας
48. Οι κοινωνικές τάξεις, η Λέσχη Επιστημόνων, και οι "δούλες"
49. Οι "τύποι" του παλιού καιρού στο Ηράκλειο
VII. ΔΡΩΜΕΝΑ ΕΟΡΤΩΝ ΤΕΧΝΗΣ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗΣ
50. Τα κάλαντα και η κίνηση της αγοράς
51. Οι Καστρινές απόκριες του παρελθόντος
52. Η αγορά του Ηρακλείου πριν την Κατοχή
53. Τ' αποκριάτικα ξεφαντώματα της δεκαετίας του '50
54. Ο Επιτάφιος στο παλιό Ηράκλειο
55. Τα γλέντια στο Μεγάλο Κάστρο
56. Τα παλιά παιγνίδια στο Μεγάλο Κάστρο
57. Τα μπάνια στο Ηράκλειο του χθες
58. Διασκέδαση και κινηματογράφοι
59. Τα κρητικά κέντρα και η εξάπλωση της κρητικής μουσικής
60. Ο Αττίκ στο Ηράκλειο
61. Οι μουσικές σχολές στο παλιό Ηράκλειο
62. Φωτογράφοι και φωτογραφεία
VII. ΔΙΑΦΟΡΑ
63. Κάποιες διαφημίσεις στο παλιό Ηράκλειο!
64. Τα τσιγάρα και οι διαφημίσεις τους
65. Η εξαφάνιση του λαδιού στο κατοχικό Ηράκλειο
66. Η οικονομική κρίση στην αγορά του 1960
67. Η πρωτοφανής νεροποντή του 1937 και η εγκατάσταση των πληγέντων στη συνοικία των Πατελλών
68. Υψηλές επισκέψεις στο μεταπολεμικό Ηράκλειο
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ