ΝΕΟΤΕΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Παρουσίαση

Η απασχόλησή μου με τα «Εγχειρίδια Ιστορίας» έχει και αυτή τη δική της πια ιστορία, αφού μετράει πάνω από είκοσι χρόνια και έχει δοκιμαστεί πολλαπλώς - και ανάμεσα στις συμπληγάδες των εκπαιδευτικών μηχανισμών. Σ' αυτά τα είκοσι χρόνια στον κόσμο και στην Ελλάδα άλλαξαν πολλά σχεδόν ήρθαν τα πάνω κάτω και τα κάτω πάνω, με κορυφαίο γεγονός, όχι μόνο της εικοσαετίας, την κατάρρευση των πολιτικών συστημάτων του υπαρκτού σοσιαλισμού, όπως επικράτησε να τα λέμε. Ήταν το γεγονός που ανέτρεψε υφιστάμενες σχέσεις και σταθερούς, μολονότι εύθραυστους συσχετισμούς σε ευρύτατη, δηλαδή παγκόσμια κλίμακα, που διατάραξε ισορροπίες διαμορφωμένες από το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, εννοείται, όχι μόνο στο επίπεδο των διεθνών - διακρατικών σχέσεων. Τώρα απελευθερώθηκαν πλήρως οι δυνάμεις που από αρκετά χρόνια πριν είχαν αρχίσει, δειλά στην αρχή, να αμφισβητούν την αξία του ορθολογισμού, της βάσης δηλαδή του νεότερου και σύγχρονου δυτικού, τουλάχιστον, πολιτισμού, ώστε να φαίνεται ότι το 1989 έκλεισε την πόρτα που είχε διάπλατα ανοίξει για τον άνθρωπο και τις κοινωνίες διακόσια χρόνια πριν, το 1789. Οι επιπτώσεις στην ιστοριογραφία και στην επιστημονική εργασία και σκέψη γενικότερα ήταν άμεσες: αμφισβήτηση κάθε επιστημονικά κατακτημένης αλήθειας, στην πραγματικότητα αμφισβήτηση κάθε αλήθειας και υπεράσπιση της αξίας όλων των «αληθειών», υποχώρηση, ραγδαία, της οικονομικής και κοινωνικής ιστορίας που ήταν παρεπόμενο της κάμψης του μαρξισμού και της αμφισβήτησης της μαρξιστικής σκέψης, «επιστροφή» της πολιτικής ιστορίας ως εργαλείου ερμηνείας της ιστορικής πραγματικότητας, πρόκριση του αναδρομικού και επίπεδου περιγραφικού λόγου στη θέση της δομικής αφήγησης. Αυτά, με παράλληλη, ως παρεπόμενη, αλλαγή και με κατακερματισμό της ιστοριογραφικής θεματολογίας: η μελέτη των ιστορικών γεγονότων ως συνόλων υποχωρεί πολύ γρήγορα και για όλο και μεγαλύτερη μερίδα της ιστοριογραφίας οι κοινωνίες του παρελθόντος δεν αντιμετωπίζονται ως σύνολα που πορεύονται έτσι ή αλλιώτικα, που έχουν μορφή, -ανάλογα με την εκάστοτε κατάσταση των κοινωνικών σχέσεων-, παρά αντιμετωπίζονται ως πολλά μερικότερα σύνολα που καθένα έχει την αυτονομία του και πορεύεται παράλληλα με τα άλλα.

(ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΕΝΤΡΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - Η ΕΞΑΠΛΩΣΗ
ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ - Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ
ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ: ΟΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ
ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΣΤΟΝ 17ο ΑΙΩΝΑ: ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ
ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: 18ος ΑΙΩΝΑΣ: Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΝ
Α. ΝΕΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, ΝΕΑ ΣΚΕΨΗ, ΝΕΑ ΤΕΧΝΗ
Β. Η ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ, ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΗΠΑ
Γ. Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ, Ο ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ
Δ. Η ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ε. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ, ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ
ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Η ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
ΕΒΔΟΜΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Ο ΑΓΩΝΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ
ΟΓΔΟΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Ο ΜΑΚΡΥΣ 19ος ΑΙΩΝΑΣ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ (1832 - 1909)
ΕΝΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ: ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
ΔΕΚΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΑ: ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΕΙΣ