Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ

Παρουσίαση

«Έχουμε την τάση να λησμονούμε ότι τα βιβλία, εξαιρετικά ευάλωτα, μπορούν να αφανιστούν ή να καταστραφούν. Διαθέτουν την ιστορία τους, όπως κάθε ανθρώπινο προϊόν, μια ιστορία όπου εμπεριέχεται, σε λανθάνουσα κατάσταση, η πιθανότητα, το ενδεχόμενο ενός τέλους». Ο Τζωρτζ Στάινερ υπογραμμίζει με αυτόν τον τρόπο την ακατάπαυστα απειλούμενη συνέχεια και την ευπάθεια του γραπτού, στρέφοντας παραδόξως το ενδιαφέρον του σε εκείνους που θέλησαν - ή θέλουν - το τέλος του βιβλίου. Η λαμπρή προσέγγισή του στην ανάγνωση προχωρεί παράλληλα με μια εκ βάθρων κριτική των νέων μορφών πλάνης, αλλά και της αδιαλλαξίας και της βαρβαρότητας που έχουν γεννηθεί στην καρδιά μιας τάχα φωτισμένης κοινωνίας. Ένα βιβλίο για τη γλώσσα της σιωπής και για τη σημερινή φλυαρία του κενού. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Στην εποχή της ηλεκτρονικής επανάστασης, της οικουμενικής αρχής επεξεργασίας του κειμένου, της ηλεκτρονικής αξιολόγησης, της διασύνδεσης, στην εποχή της γενικευμένης χρήσης της οθόνης, της διάχυσης της προσοχής και της αδυναμίας συγκέντρωσης, η ανησυχία για την τύχη της ανάγνωσης και για τη μοίρα του βιβλίου διογκώνεται. Ο Τζορτζ Στάινερ, αυτός ο μεγαλοφυής συντηρητικός, που νοσταλγεί τον "κλασικό" τύπο της ανάγνωσης και προκρίνει την αποστήθιση ("πνευματική μουσική" την ονομάζει) ως ιδανικό τρόπο ουσιαστικής προσέγγισης των κειμένων, που καθαγιάζει τη σιωπή, απαραίτητη προϋπόθεση του διαβάσματος, υπογραμμίζει εδώ την τρωτότητα του γραπτού κειμένου, το "εύθραυστο" του αναγνωστικού πάθους, επικεντρωνόμενος, παραδόξως, σε εκείνους που επιδίωξαν -και επιδιώκουν- το τέλος του βιβλίου: όσους το μίσησαν, όσους το καταδίωξαν, όσους το εκτέλεσαν με συνοπτικές διαδικασίες. "Οι αντίπαλοι του βιβλίου και οι εχθροί του βρίσκονταν πάντα ανάμεσά μας", σημειώνει ο Στάινερ. Και μάλιστα μερικές φορές μεταμφιεσμένοι σε φιλελεύθερους προπαγανδιστές ενός, απελευθερωτικού, υποτίθεται, σχετικισμού. Η συναρπαστική αποτίμηση της ανάγνωσης την οποία παρουσιάζει εδώ ο σπουδαίος στοχαστής συνδυάζεται με μια ριζοσπαστική κριτική των νέων μορφών αυταπάτης, μισαλλοδοξίας και βαρβαρότητας που φωλιάζουν στον πυρήνα των δήθεν φωτισμένων κοινωνιών μας. Με τη σειρά του, ο Μισέλ Κρεπύ αναρωτιέται: άραγε αυτή η τρωτότητα που εντοπίζει ο Στάινερ, δεν ανταποκρίνεται στην ενδόμυχη αίσθηση περατότητας την οποία μας διδάσκει αυτή καθεαυτήν η εμπειρία της ανάγνωσης, σ' αυτήν την παράξενη και γλυκιά μελαγχολία που μαρμαίρει στο βάθος όλων των βιβλίων σαν "σκιερό φως"; "Αυτό το θεμελιώδες βίωμα σαν να παρεμποδίζεται, σχεδόν να απαγορεύεται", σημειώνει ο Κρεπύ. Δεν έχει άδικο, αλίμονο. (ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΧΙΝΑ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, 11/4/2008)