ΤΑ ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΑ ΑΚΡΟΚΕΡΑΜΑ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥΣ 1830-1930

Παρουσίαση

Το βιβλίο αυτό, καθώς κινείται στον χώρο και στον χρόνο, θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί και ως ταξιδιωτικό. Περιπλανάται στη νεοκλασική Αθήνα και στις πόλεις της ελληνικής επαρχίας που σφραγίστηκαν από τον κυρίαρχο αρχιτεκτονικό ρυθμό της εκατονταετίας 1830-1930, με όχημα -και κέντρο βάρους- το κατεξοχήν σύμβολο του νεοκλασικισμού, το ακροκέραμο.
Ανιχνεύει και παρουσιάζει πληροφορίες και στοιχεία σχετικά με τα νεοκλασικά ακροκέραμα του τόπου και την ατμόσφαιρα της εποχής τους, που συγκεντρώθηκαν από τους δύο υπογράφοντες φιλέρευνους συλλέκτες και μελετητές των ακροκεράμων κατά τη διάρκεια μιας πολύχρονης, εκτεταμένης, συστηματικής και συγχρόνως συναρπαστικής αναζήτησης. Τα ευρήματα της έρευνας αυτής συγκροτούν τα κείμενά τους.
Το πεδίο ήταν μέχρι σήμερα εν πολλοίς άγνωστο και αχαρτογράφητο, ενώ η παρέλευση τόσων χρόνων είχε πολύ δυσκολέψει -και δυσκολεύει ολοένα περισσότερο- την τεκμηρίωση πληροφοριών για την εποχή γενικά, τον πάνδημο νεοκλασικό ρυθμό, τη λαϊκή τέχνη, τα ακροκέραμα.
Δεδομένης της κακής και άδικης τύχης τόσων άλλων πολιτιστικών αποτυπωμάτων της παράδοσης του τόπου μας, που επιτρέψαμε να σβήσουν και να χαθούν ανεπιστρεπτί, ας μη χαρακτηρισθεί ως φιλάρεσκη η ελπίδα ότι η έκδοση αυτή μπορεί να συμβάλει στην παρεμπόδιση της λησμονιάς μιας ολόκληρης εποχής -ενός άλλου τρόπου ζωής στον ελληνικό χώρο.
Άλλες πτυχές του ίδιου βασικού θέματος πραγματεύονται στον ίδιον τόμο και κορυφαίοι της ακαδημαϊκής κοινότητας, αρχιτέκτονες, αρχαιολόγοι και ιστορικοί -ο ομ. καθηγητής της Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Μάνος Μπίρης, ο ακαδημαϊκός και ομ. καθηγητής της Κλασικής Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Μιχάλης Τιβέριος, η ομ. καθηγήτρια των Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη, και η αν. καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Ρένα Φατσέα-, που προσθέτουν επιστημονικό και θεωρητικό βάθος στην προσέγγιση του αντικειμένου, και προς τους οποίους είμαστε ευγνώμονες. Στην έκδοση αυτή συνεισέφερε με διαφωτιστικό κείμενο του και ο εξειδικευμένος στα τεχνικά θέματα που πραγματεύεται, αρχαιολόγος και κεραμίστας Νίκος Λιάρος.
Οφείλονται ακόμη ιδιαίτερες ευχαριστίες στον ομ. καθηγητή των Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Κωνσταντίνο Δεκαβάλλα, ο οποίος εμπλούτισε το βιβλίο αυτό με τα εξαιρετικά σχέδιά του, που εικονογραφούν κάποια από τα κείμενα. Είμαστε υπόχρεοι επίσης στην αρχιτέκτονα δόκτορα Ιουλία Παπαευτυχίου, που συνέπραξε στην κρίσιμη επιχείρηση της φωτογράφησης εικόνων τ ου βιβλίου και κυρίως εξωτερικών λήψεων. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

- Πρόλογος
Ανάστασης Παπαληγούρας - Στέφανος Νομικός
- Νεοκλασικισμός - Το ιστορικό πλαίσιο
Ανάστασης Παπαληγούρας
- Το ακροκέραμο, σύμβολο του Νεοκλασικισμού
Ανάστασης Παπαληγούρας
- Ηγεμόνες κέραμοι στην αρχαιότητα
Μιχάλης Τιβέριος
- Ο κλασικισμός στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική
Μάνος Γ. Μπίρης
- Δείγματα ευρωπαϊκών ακροκεράμων
- Πληροφορίες συναφείς με τα ακροκέραμα και τη νεοκλασική εποχή
Ι. Συμβολή στη χρονολόγηση των νεοκλασικών ακροκεράμων
ΙΙ. Κατάρτιση χρονολογικού πίνακα 333 νεοκλασικών αθηναϊκών κτηρίων (1832-1930)
III. Συμπεράσματα σχετικά με τη χρονολόγηση των ακροκεράμων και πληροφορίες συναφείς με τα ακροκέραμα
Ανάστασης Παηαληγούρας
- Τα πρώτα νεοκλασικά ακρωτήρια των παλαιών ανακτόρων του Όθωνα
Σχέδια Κωνσταντίνου Δεκαβάλλα
- Είκοσι χαρακτηριστικά κτήρια του αθηναϊκού Νεοκλασικισμού
Μάνος Γ. Μπίρης - Ανάστασης Παπαληγούρας
- Αγγειοπλαστεία - κεραμοποιεία και επιγραφές των ακροκεράμων - Απόπειρα καταγραφής και ταυτοποίησής τους (1850-1930)
Ι. Εισαγωγικές, μεθοδολογικές και υπομνηματικές παρατηρήσεις
ΙΙ. Πίνακας αγγειοπλαστείων-κεραμοποιείων, ιδιοκτητών τους και επιγραφών των ακροκεράμων
III. Δείγματα επιγραφών
Ανάστασης Παπαληγούρας - Στέφανος Νομικός
- Ανθεμωτά ακροκέραμα και απολήξεις επιτύμβιων στηλών - Τα πρότυπα του Α ' Νεκροταφείου Αθηνών
Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη
- Τα συγγενή με τα ακροκέραμα μέλη του νεοκλασικού κτηριακού διακόσμου
Ανάστασης Παπαληγούρας - Στέφανος Νομικός
- Η κεραμική στην αθηναϊκή κατοικία της πρώιμης οθωνικής περιόδου μέσα από τη μαρτυρία των οικοδομικών συμβολαίων
Ειρήνη (Ρένα) Φατσέα
- Τεχνικά χαρακτηριστικά και διαδικασία κατασκευής των ακροκεράμων
Νίκος Λιάρος
- Η λαογραφική πτυχή των ακροκεράμων
Ανάστασης Παπαληγούρας
- Η νεοελληνική παραδοσιακή κεραμική
Ανάστασης Παπαληγούρας
- Corpus τεκμηρίωσης των ακροκεράμων
Στέφανος Νομικός - Ανάστασης Παπαληγούρας
- Προέλευση φωτογραφιών
- Συγκρότηση Βιβλιογραφίας περί ακροκεράμων και Γενική Βιβλιογραφία
Στέφανος Νομικός

Φωτογραφίες: Κουργιαντάκης Λεωνίδας