ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΗ, ΜΙΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΣΧΕΣΗ

Παρουσίαση

Στην παρούσα μελέτη εξετάζονται πτυχές της άκρως ενδιαφέρουσας σχέσης της Θεωρητικής Φυσικής με τα Μαθηματικό, όπως αυτή διαμορφώθηκε από τη δεκαετία του 1980 και εφεξής. Αφορμή αποτέλεσαν κάποιες σκέψεις του φιλοσόφου Κορνήλιου Κα-στοριάδη, τις οποίες ο Γιώργος Λ. Ευαγγελόπουλος αντιπαραθέτει και μελετά συγκριτικά με ανάλογες παρατηρήσεις του διαπρεπούς μαθηματικού Δημήτρη Χριστοδούλου, αλλά και του φυσικού και φιλοσόφου της επιστήμης Βασίλη Γ. Σακελαρίου. Το πιο καίριο συμπέρασμα αφορά στην "επαναστατικού εύρους" συνεισφορά των φυσικών θεωριών των χορδών (ή, πιο πρόσφατα, των βρανών) στη μελέτη "ανοικτών" προβλημάτων σε διάφορους κλάδους των Μαθηματικών και στη δημιουργία νέων ερευνητικών προγραμμάτων σ' αυτά. Διαπιστώνεται, επίσης, ότι η εξήγηση της σχέσης των Μαθηματικών με τη Φυσική που επιχειρεί ο Καστοριάδης εντάσσεται στο καθοδικό οντολογικό του σχήμα περί στιβαδωτού όντος, το οποίο φαίνεται να επιβεβαιώνεται, σε γενικές γραμμές, από πρόσφατες εξελίξεις στη Φυσική και τη Βιολογία. Από την άλλη, η άποψη του φιλοσόφου περί "συνολοταυτιστικής" αξιωματικής θεμελίωσης των Μαθηματικών αμφισβητείται, ενώ θίγονται, ακόμη, το ζήτημα του κατά πόσον είναι "αναγκαία" η αυστηρή μαθηματική θεμελίωση μιας θεωρίας της Φυσικής (με ειδική αναφορά στην τεχνική της επανακανονικοποίησης στις κβαντικές θεωρίες πεδίου), καθώς και άλλα συναφή επιστημονικά και φιλοσοφικά ζητήματα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Σοβαρός φιλοσοφικός ή κοινωνιολογικός στοχασμός δεν μπορεί πλέον να συγκροτηθεί αν παραβλέπει ή, ακόμη χειρότερα, όταν αδιαφορεί για τις κοσμογονικές εξελίξεις στο χώρο των φυσικών επιστημών. Ταυτόχρονα όμως, καμία σοβαρή επιστημονική σκέψη ή θεωρία δεν δημιουργείται με παρθενογένεση: ανεξάρτητη και ανεπηρέαστη από τις φιλοσοφικές ή και μεταφυσικές αντιλήψεις της εποχής. Αυτή η αμφίδρομη -αλλά υπόγεια- σχέση ανάμεσα στη φιλοσοφία και την επιστήμη αναδεικνύεται περίτρανα στις σελίδες του βιβλίου "Μαθηματικά και Φυσική".
Σε αυτό ο Γ. Ευαγγελόπουλος εμβαθύνει και συμπληρώνει κάποιες αποφασιστικές έννοιες που ανέκυψαν από το διάλογό του με τον Καστοριάδη. Αντιπαραθέτοντας μάλιστα τις ιδέες του Καστοριάδη με αυτές του επιφανούς μαθηματικού Δ. Χριστοδούλου και του φυσικού Β. Σακελλαρίου, ο συγγραφέας πετυχαίνει το διττό στόχο που είχε θέσει ήδη από το πρώτο του βιβλίο: να διαυγάσει την καθοριστική επίδραση της επιστήμης στη σκέψη του Καστοριάδη και, παράλληλα, να αναδείξει την αποφασιστική συμβολή της φιλοσοφικής σκέψης στη διαμόρφωση της επιστήμης. (Σπύρος Μανουσέλης, Ελευθεροτυπία, 16/4/2011)