Χάινε: Μεταφράσεις ποιημάτων του

Παρουσίαση

Από τη δεκαετία του 1860, όταν -λίγα χρόνια μετά τον θάνατό του- έκανε την είσοδό του στη λογοτεχνική μας σκηνή, ως το τέλος της δεκαετίας του 1940 ο Χάινε ήταν ένας από τους πλέον αγαπημένους στη χώρα μας ξένους ποιητές. Τέσσερα βιβλία με ποιήματά του, από τα οποία το πρώτο σε τρεις εκδόσεις (μεταφραστές: Άγγελος Βλάχος, 1877· Πέτρος Ι. Ραΐσης, 1911· Λέων Κουκούλας, 1919· Άγγελος Δόξας, 1923), ένα πλήθος ποιημάτων σε περιοδικά, σε βιβλία και ανθολογίες ποιητικών μεταφράσεων και σε πρωτότυπες ποιητικές συλλογές, και μια ανθολογία από αυτές τις μεταφράσεις («εκλογή»: Γιώργης Σημηριώτης, 1948), δείχνουν τη σταθερή προτίμηση για έναν ποιητή που ικανοποιούσε συγκεκριμένες ποιητικές ανάγκες.
Η γοητεία που ασκούσε ο Χάινε στους Έλληνες αναγνώστες του οφείλεται κυρίως σε μία από τις δύο πλευρές της ποιητικής του ιδιοσυγκρασίας. Άλλο τόσο όμως εξηγείται και από την ποιότητα των μεταφράσεων, που κατέχουν μιαν εξέχουσα θέση στην ιστορία της ελληνικής ποιητικής μετάφρασης - ιδίως η μετάφραση του Βλάχου, η οποία, όπως σχεδόν κάθε πρώτη είσοδος ενός ξένου λογοτεχνικού έργου σε μια λογοτεχνία, είχε αποφασιστική σημασία για τη μετέπειτα πρόσληψη του Χάινε από τους ποιητές και το αναγνωστικό κοινό. [...] Ο πίνακας περιεχομένων της παρούσας ανθολογίας απεικονίζει, πιστεύω, την πορεία των ελληνικών ποιητικών έργων των μεταφρασμένων από τα ποιητικά βιβλία του Χάινε. [...] Η επιλογή των μεταφράσεων έγινε με γνώμονα την αυτοδυναμία και την ποιότητά τους ως ελληνικών ποιητικών κειμένων [...] Η ανθολογία, δηλαδή, δεν είναι μια ανθολογία ποιημάτων του Χάινε σε μετάφραση, αλλά μια ανθολογία από το έργο των μεταφραστών των ποιημάτων του Χάινε. Γι' αυτό και περιλήφθηκαν σε αυτήν αρκετές μεταφράσεις του ίδιου ποιήματος από δύο ή και τρεις διαφορετικούς μεταφραστές. [...] (Από τον πρόλογο του Νάσου Βαγενά)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
ΑΓΓΕΛΟΣ ΒΛΑΧΟΣ (1838-1920)
Η χαμένη αγάπη
Αχ! Τι καλοί!...
Η λιτανεία
Μέσα απ' τον τάφο μου
Γιατί το αίμα μου
[Λορελάη]
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΙΖΥΗΝΟΣ (1849-1896)
Λορελάη
ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ (1859-1943)
Η Εδίθ από τον Heine
Ο σκλάβος
Στίχοι κατά τον Άινε
ΠΑΥΛΟΣ ΓΝΕΥΤΟΣ (1862-1956)
Ο βασιλιάς Χαράλδος Χαρφαγάρ
[Ταξίδι]
Το αμαρτολούλουδο
ΑΝΤΩΝΙΟΣ Σ. ΜΑΤΕΣΙΣ (1864-1952)
Τραγουδάκι
[Μέσα σε μαύρα νέφη...]
ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΜΑΛΑΚΑΣΗΣ (1869-1943)
Το νησί των πνευμάτων
ΝΙΚΟΛΑΟΣ Ο ΠΟΡΙΩΤΗΣ (1870-1945)
Το χέρι
Οι δυό γρεναδιέροι
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΘΕΟΤΟΚΗΣ (1872-1923)
Η λιτανεία
Η Λορελάη
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΜΠΥΣΗΣ (1872-1901)
Οι ανυφαντάδες
ΝΙΚΟΣ ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ (1875-1931)
[Είδα στον ύπνο μου μια βασιλοπούλα]
[Με τα φιλιά μου πλήγωσες τα χείλη]
[Αμίλητοι, μονάχοι στ' ακρογιάλι]
ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΒΟΡΕΑΣ (1876-1954)
Νεράιδες
Λορελάη
ΠΕΤΡΟΣ Ι. ΡΑΪΣΣΗΣ (1877-1911)
Στο Ρήνο
Καθίσαν στο τραπέζι τσάι να πιουν
Είν' η φτωχή καρδιά μου
Είναι στεγνά τα μάτια μας
Τα δυό αδέρφια
Κ. ΚΑΡΘΑΙΟΣ (1878-1955)
Τραγούδια
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ι. ΛΑΜΨΑΣ (1879-1942)
Ποιος να βρήκε
Ο Κάτω Κόσμος
Ο διάβολος να πάρει, καλή μου, τη μαμά σου...
Μ' αυτό το γράμμα σου καημό...
Η Λορελάη
ΓΙΩΡΓΗΣ ΣΗΜΗΡΙΩΤΗΣ (1879-1964)
Γλυκιά κι ωραία
Οπόταν
Το λυπημένο αγόρι
ΝΙΚΟΣ ΛΕΥΤΕΡΙΩΤΗΣ (1889-1962)
Στη μάνα μου
Στο δάσος μέσα
ΤΑΚΗΣ ΜΠΑΡΛΑΣ (1893-1963)
[Γιατί τα ρόδα είναι χλωμά;]
[Αγαπημένη, βράδυ-βράδυ]
Στέψη
Κ. Γ. ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ (1896-1928)
Τώρα ανοιξιάτικο
Sag, wo ist dein schones Liebchen...
Sie liebten sich beide
ΛΕΩΝ ΚΟΥΚΟΥΛΑΣ (1896-1967)
[Εικόνες από χρόνια ξεχασμένα]
Ιπποτικό
Φωνή από το βουνό
Το μήνυμα
Η κυρα-Μέττα
[Του ονείρου μ' έφερε ο θεός...]
[Καθόντουσαν, το τσάι τους είχαν πιει...]
Τα δυό αδέρφια
ΑΓΓΕΛΟΣ ΔΟΞΑΣ (1900-1985)
Ερωτήσεις
Lieder
Romanze
[Το πρόσωπό σου, τόσο ωραίο...]
[Το περασμένο τ' όνειρο..]
Λορελάη
ΒΑΣ. Ι. ΛΑΖΑΝΑΣ (1916-2001)
[Της κλείνω εγώ τα μάτια]
[Στο ειρηνικό το περιγιάλι]
[Στενάζει, τρέμει κι υποφέρει]
Υφαντές
ΑΡΗΣ ΔΙΚΤΑΙΟΣ (1917-1983)
Στη μάνα μου
Μακάρια η νύχτα μου...
Mein susses Lieb...
ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΡΥΔΑΚΗΣ (1961)
Προς καθησυχασμόν
Μαρία Αντουανέτα
ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗΣ (1967)
Μπουρλέσκο σονέτο
[Παίρναν όλοι το τσάι τους παρέα]
Μια γυναίκα
[Χίλια κομμάτια γύρω μας ο κόσμος κι η ζωή]
Βαλτάσαρ
ΜΑΡΙΑ ΥΨΗΛΑΝΤΗ (1973)
Αποχαιρετισμός
Για τη Mouche. Το άνθος του λωτού
[Τα κόκκινα άνθη που η Ματίλντε μου 'χει φέρει]
Για που;
Λορελάη
Βιβλιογραφικά στοιχεία
M. Windfuhr, "Χάινε"
Μ. Reich-Ranicki, "Η περίπτωση Χάινε"

Επιλογή: Νάσος Βαγενάς
Φιλολογική επιμέλεια: Άννα Σοκόλη