Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΙΔ΄ ΑΙΩΝΑ ΚΑΙ Ο ΘΩΜΑΣ ΜΑΓΙΣΤΡΟΣ

Παρουσίαση

H μελέτη αναφέρεται στην τελευταία βυζαντινή αναγέννηση του ΙΔ΄ αιώνα και σ' ένα λόγιο της Θεσσαλονίκης, τον Θωμά Μάγιστρο. Ο Μάγιστρος είναι παρών σε όλα τα σημαντικά γεγονότα όπως η στάση των Ζηλωτών, η ησυχαστική έριδα, ο εμφύλιος πόλεμος των δύο Ανδρονίκων και έχει επαφή με όλες τις εξέχουσες προσωπικότητες της εποχής του, όπως ο Θεόδωρος Μετοχίτης, ο Νικηφόρος Γρηγοράς, ο Ιωάννης Καντακουζηνός κ.ά.π. Οι φιλοσοφικές-θεολογικές και κοινωνικοπολιτικές ιδέες του έτσι όπως αναδεικνύονται μέσα από το έργο του, σε συνδυασμό με τον ιστορικό ορίζοντα και την διαπλοκή των γεγονότων της περιόδου, φέρνουν στην επιφάνεια όχι μόνο έναν λόγιο ουμανιστή -χαρακτηρισμός ο οποίος του αποδίδεται υπερβολικά εύκολα κατά το πρότυπο του δυτικού homo universalis- αλλά έναν εκπρόσωπο της κυρίαρχης βυζαντινής τάσης, η οποία αναμετράται καθημερινά με το οντολογικό ερώτημα της ύπαρξης.
Πολιτική και παιδεία είναι τα σημαντικότερα μέσα τα οποία διαθέτει ο άνθρωπος για να συγκροτήσει βίο, ο οποίος παραπέμπει στην γνώση και στην υπέρβαση του θανάτου. Ανεξάρτητα από αδυναμίες και πτώσεις στις οποίες αναπόφευκτα ο ανθρώπινος βίος υποτάσσεται σε κάθε εποχή, σημασία έχει ότι μέσα στον επιτεινόμενο ζόφο της επερχόμενης καταστροφής, αυτοί οι έσχατοι Βυζαντινοί όπως ο Θωμάς Μάγιστρος, έβρισκαν τις αντιστάσεις να πραγματεύονται τα ζητήματα της όντως ζωής και του υπαρκτικού θανάτου, ως αυτονόητα εγκεντρισμένα στην καθημερινότητά τους. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΑΙΔΕΙΑ
Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
ΘΩΜΑΣ ΜΑΓΙΣΤΡΟΣ: ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΕΡΓΟ
Ο ΘΩΜΑΣ ΜΑΓΙΣΤΡΟΣ ΚΑΙ Η ΕΡΕΥΝΑ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Ηθική Παιδεία
1. Ο ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ Ο ΝΟΜΟΣ
2 ΤΟ ΑΣΚΗΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ
3. Η ΘΝΗΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ
4. Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: Πολιτιστική Παιδεία
1. Η ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗ ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ
1.1. Η τελευταία Βυζαντινή αναγέννηση
1.2. Ο πρόδρομος και ο ενεργός Ελληνισμός
1.3. Η εκκλησιαστική στάση
1.4. Αποφατική γνώση και ακαδημαϊκή σπουδή
1.5. Η πολιτική φιλοσοφία της παιδείας
1.6. Η εκπαιδευτική διαδικασία και ο χαρακτήρας της
2. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗ, ΘΥΣΙΑΣΤΙΚΟ ΦΡΟΝΗΜΑ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
2.1. Η έννοια του έθνους
2.2. Η βαρβαρική ετερότητα
2.3. Βυζάντιο;
2.4. Η έννοια της πατρίδας - πόλεως
2.5. Η Βυζαντινή Οικουμένη
2.6. Ελληνική παράδοση και παιδεία
2.7. Συμπεράσματα
3. Η ΗΣΥΧΑΣΤΙΚΗ ΕΡΙΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ
3.1. Ο ιστορικός ορίζοντας, η ατμόσφαιρα και τα κριτήρια διαμόρφωσης
3.2. Το κατά φύσιν σώμα και το παρά φύσιν φρόνημα της σαρκός
3.3. Αγαπητική αλληλοπεριχώρηση (ερωτική εμπειρία) και γνώση
3.4. Η αντιησυχαστική προσέγγιση
3.5. Ησυχαστικός αποφατισμός
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
SUMMARY
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Συντομογραφίες
Πηγές
Μελέτες
Βοηθήματα
Λεξικά-Εγκυκλοπαίδειες
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΙΚΟΝΩΝ
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΝ