Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ (14ος-16ος ΑΙΩΝΑΣ)

Παρουσίαση

Το βιβλίο της Νικολίας Ιωαννίδου τοποθετείται καίρια στη σύγχρονη ευρωπαϊκή συγκυρία και στο ανανεωμένο ενδιαφέρον για τον ρόλο των "ξένων" στην πόλη, την αρχιτεκτονική και την πολεοδομία της.
Η Βενετία, η πόλη που διατηρεί θεσμούς και δομές από τον απώτερο Μεσαίωνα, αποτέλεσε μία παραθαλάσσια μακρινή επαρχία (Provincia Venetiarum) της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Για αρκετούς αιώνες, η Βενετία κινήθηκε στην τροχιά του Βυζαντίου και επεδίωξε να διαφυλάξει την κληρονομιά του, γεγονός που λειτούργησε καταλυτικά για τη σημαντική παρουσία της ελληνικής κοινότητας, την τέχνη και τον πολιτισμό από τον Μεσαίωνα μέχρι την πτώση της Κωνσταντινούπολης και έπειτα.
Η παρουσία εθνικών μειονοτήτων και, ειδικότερα, της ελληνικής κοινότητας επηρέασε την αρχιτεκτονική και τις τέχνες σε τέτοιο βαθμό που, αρκετά συχνά, αναγνωρίζουμε με δυσκολία τις ξένες επιρροές σε ένα χώρο που επεδίωκε να διατηρήσει τη δική του φυσιογνωμία: η Βενετία δέχθηκε τις ξένες επιρροές για να τις αναμορφώσει σε δικές της καλλιτεχνικές και αρχιτεκτονικές εκφράσεις, αποδέχθηκε, δηλαδή, το "ξένο" μόνον αφού το οικειοποιήθηκε.
Η πλούσια τεκμηρίωση του βιβλίου της Ν. Ιωαννίδου -αδημοσίευτη σε μεγάλο βαθμό- έκανε δυνατή την αναπαράσταση της ελληνικής κοινότητας της Βενετίας ως μια κοινότητα πλούσια σε αισθητικές αξίες που εκφραζόταν με τους δικούς της αυθεντικούς τρόπους, αλλά παρέμενε συντηρητική ως προς τη διαφύλαξη των εσωτερικών της κρυφών τάσεων.
Η έρευνα μελετά την ειδική σημασία των επώνυμων και ανώνυμων αρχιτεκτονικών έργων στην πλατεία των Ελλήνων (Campo dei Greci), αλλά και στο σύνολο της πόλης. Παράλληλα, διερευνάται η πολιτική διάσταση της αρχιτεκτονικής, η σχέση των αρχιτεκτονικών και των πολεοδομικών εκφράσεων με τα ιστορικά γεγονότα, τη θρησκεία και τον τρόπο σκέψης. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο η αρχιτέκτων αναλύει την ιστορία της ελληνικής κοινότητας της Βενετίας και τα αρχιτεκτονικά έργα που σηματοδότησαν την αστική της διαδρομή.
Στη Βενετία, η επιλογή της στοχαστικής συνέχειας οδήγησε σε νέες μορφές ταυτότητας που βασίζονταν στα τοπικά χαρακτηριστικά και στις ιδιαιτερότητες του τόπου και της φύσης. Όμως, σε αυτήν την πόλη, η τυπολογία των μορφών και των κτισμάτων, η διάταξη των όγκων, η επιλογή και η επεξεργασία των υλικών παραπέμπουν σε μια αρχιτεκτονική μνήμη που υπερβαίνει τα προφανή όρια του τόπου.
Κάθε βιβλίο Ιστορίας, ακόμα και αν πραγματεύεται μία περίοδο μακρινή στο παρελθόν, έχει σχέση με το παρόν. Στην περίπτωση της ιστορίας της αρχιτεκτονικής, η πόλη αναδεικνύεται ως ο κατεξοχήν τόπος εγγραφής της αρχιτεκτονικής και η ίδια η αρχιτεκτονική συνιστά δημιουργία που δεν διαχωρίζεται από τη ζωή, την κοινωνία και την πολιτική μέσα στην οποία εκδηλώνεται. (Νίκος Σηφουνάκης, Αρχιτέκτων Μηχανικός, Αναπληρωτής Υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Αθήνα, 22 Μαρτίου 2011) (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Περιεχόμενα
Πρόλογος Καθηγητή Amerigo Restucci
Πρόλογος Ν. Σηφουνάκη
Εισαγωγή
Κεφάλαιο πρώτο
Η παρουσία των Ελλήνων στη Βενετία πριν από την πτώση της Κωνσταντινούπολης (14ος αιώνας έως το 1453)
Α.1 Πολιτιστική συνεισφορά των Βυζαντινών λογίων στις ανθρωπιστικές σπουδές στη Βενετία
Α.1.1 14ος αιώνας
Α.1.2 1400-1453
Α.2 Τόποι θρησκευτικής λατρείας
Α.3 Μαρτυρίες σχετικές με την πρώτη εγκατάσταση των Ελλήνων στη Βενετία
Α.3.1 14ος αιώνας
Α.3.2 1400-1453
Κεφάλαιο δεύτερο
Η παρουσία των Ελλήνων στη Βενετία μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης (1453-1500)
Β.1 Στοιχεία για την αρχιτεκτονική και πολεοδομία της εποχής
Β.2 Τόποι λατρείας-σχέσεις με το Πατριαρχείο της Βενετίας και την Εκκλησία της Ρώμης
Β.3 Οι αδελφότητες της Βενετίας και η αδελφότητα του Αγίου Νικολάου των Ελλήνων
Β.4 Η προέλευση μιας νέας νοοτροπίας
Κεφάλαιο τρίτο
Θεσμική ένταξη των Ελλήνων στη Βενετία κατά τον 16ο αιώνα
Γ.1 Η ανανέωση της αρχιτεκτονικής παιδείας στη Βενετία κατά τον 16ο αιώνα
Η απόκτηση της πλατείας των Ελλήνων (campo dei Greci)
Γ.2 Η αδελφότητα του Αγίου Νικολάου των Ελλήνων ως "κτήτωρ" αρχιτεκτονικών έργων
Γ.3 Ο ναός του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων
Γ.3.1 Ο πρώτος ναός
Γ.3.2 Οι αρχιτεκτονικές επιλογές και οι αρχιτέκτονες του ναού του Αγ. Γεωργίου (1539-1577)
Γ.3.3 Αρχιτέκτονες παρόντες στη Μεγάλη αδελφότητα του San Rocco και στον ναό του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων
Γ.3.4 Το καμπαναριό του ναού του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων
Γ.4 Η αρχή μίας νέας αστικής ταυτότητας
Γ.4.1 Ο Αρχιεπίσκοπος Φιλαδέλφειας στη Βενετία
Γ.4.2 Η Μονή του Αγίου Γεωργίου των Ευγενών Ελληνίδων Γυναικών
Παράρτημα
Το Φλαγγίνειο μέγαρο, το κτίριο της αδελφότητας του Αγίου Νικολάου και τα πολυώροφα κτίρια κατοικιών
Κτίριο της αδελφότητας, (Scuola di San Nicolo), σήμερα μουσείο βυζαντινών εικόνων
Ενδεικτικά αρχειακά τεκμήρια
Αρχειακές πηγές-ιταλικοί όροι
Βιβλιογραφία
Περίληψη (ελληνική)
Περίληψη (αγγλική)
Ευρετήριο