ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Παρουσίαση

Γλώσσα είναι η έκφραση των αισθημάτων και διανοημάτων μας μέσω του λόγου.
Λόγος (προφορικός ή γραπτός) είναι δίκτυο λέξεων - συμβόλων, με το οποίο εκφράζουμε το πλέγμα και την άπειρη ποικιλία των διανοημάτων και αισθημάτων μας.
Σύνταξη ονομάζεται ο τρόπος, με τον οποίο τοποθετούνται και συνδέονται οι λέξεις, προκειμένου να εκφράσουν ένα νόημα (αίσθημα ή διανόημα).
Οι γλωσσικοί μηχανισμοί (φωνητικοί νόμοι, γραμματικοσυντακτικοί κανόνες), που διέπουν το σχηματισμό και τη σύνταξη των λέξεων, συμβολίζουν και εκφράζουν τους φυσικούς και λογικούς μηχανισμούς (φυσικούς νόμους, λογικές αρχές) που διέπουν τις σχέσεις των πραγμάτων.
Όπως οι σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα στα πράγματα προσδίδουν μία ιδιαίτερη, κάθε φορά, σημασία και αξία στο καθένα από αυτά, έτσι και οι συντακτικές σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα στις λέξεις, προσδίδουν στην κάθε μία από αυτές μία ειδικότερη σημασία, πέρα από τη γενική σημασία που βρίσκουμε στα λεξικά: ειμί = είμαι. - Τί ηγεί τον σοφιστήν είναι;: τι νομίζεις πως είναι ο σοφιστής;
Αυτή η ειδικότερη σημασία που αποκτούν οι λέξεις, όταν χρησιμοποιούνται στο λόγο, προκύπτει μέσα από την ακόλουθη διαδικασία:
Κάθε λέξη αλλάζοντας κατάληξη, χαρακτήρα ή και μέρος του θέματός της παίρνει διάφορες γραμματικές μορφές (γραμματικούς τύπους), για να μπορεί να ανταποκριθεί στους πολλούς και ποικίλους συντακτικούς και, συνακόλουθα, σημασιολογικούς της ρόλους.
Κάθε γραμματικός τύπος, μέσα στο λόγο, λειτουργεί ως συντακτικός όρος, συνδέεται δηλαδή με άλλους συντακτικούς και στο βάθος λογικούς όρους, οι οποίοι περιορίζουν και εξειδικεύουν, ανάλογα, τη λεκτική του σημασία.
Έτσι κάθε λέξη, ανάλογα με το γραμματικό της τύπο και τον τρόπο σύνταξής της, αποκτά κάθε φορά ένα ειδικότερο και γι' αυτό ακριβέστερο και σαφέστερο νόημα.
Αυτό το συντακτικά προσδιορισμένο και αποσαφηνισμένο νόημα των λέξεων είναι και το ζητούμενο πάντοτε μέσα στο λόγο και ιδιαίτερα στον αρχαίο, ο οποίος, πέρα από τις πολλές και σημαντικές ομοιότητες, είναι φυσικό να έχει και διαφορές από το σημερινό λόγο, αφού η γλώσσα εξελίσσεται πάντοτε μέσα στο χρόνο, όπως και η ζωή.
Τους λογικούς μηχανισμούς της σύνταξης (τρόπους, κανόνες) εκθέτει, αναλύει και ερμηνεύει το Συντακτικό.
Η σπουδή του Συντακτικού μάς παρέχει τη δυνατότητα να κατανοούμε με ακρίβεια και πληρότητα το σημασιολογικό στίγμα του λόγου των άλλων, αλλά και να προσδιορίζουμε με ευκρίνεια και σαφήνεια το στίγμα του δικού μας λόγου, ώστε να γινόμαστε κατανοητοί από τους άλλους.
Αυτού του είδους η συνεννόηση που συντελείται μέσω της γλώσσας αποτελεί, όπως είναι γνωστό, βασική προϋπόθεση για κάθε μορφή νοητικής και ψυχικής επικοινωνίας.
Από όλα τα προηγούμενα γίνεται φανερό ότι ΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ αποτελεί, γενικότερα, πολύτιμο γλωσσικό νοητικό και παιδευτικό εργαλείο, και είναι το κλειδί για όσους επιχειρούν να ανοίξουν το θησαυροφυλάκιο του αρχαίου ελληνικού λόγου. (Από τον πρόλογο του συγγραφέα)

Περιεχόμενα

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΠΡΟΤΑΣΗ
ΚΕΦ.Α΄. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Η πρόταση και τα είδη της
2. Οι όροι της πρότασης
3. Η δομή των όρων της πρότασης
4. Η σύνδεση των όρων και των προτάσεων
5. Η θέση των λέξεων μέσα στο λόγο
6. Ανακεφαλαίωση εισαγωγής
ΚΕΦ.Β΄. ΤΟ ΑΡΘΡΟ
Έννοια και χρήση του άρθρου
ΚΕΦ.Γ΄. ΟΝΟΜΑ-ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ
1. Ουσιαστικό
2. Επίθετο
3. Αντωνυμίες
Προσωπικές
Αυτοπαθείς
Αλληλοπαθείς
Κτητικές
Δεικτικές
Οριστική ή επαναληπτική "αυτός"
Ερωτηματικές
Αόριστες
Αναφορικές
ΚΕΦ.Δ΄. ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
1. Ομοιόπτωτοι ονοματικοί προσδιορισμοί
α. Παράθεση και επεξήγηση
β. Επιθετικός και κατηγορηματικός προσδιορισμός
2. Ετερόπτωτοι ονοματικοί προσδιορισμοί
α. Γενική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός
β. Η σύνταξη των παραθετικών
γ. Δοτική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός
δ. Αιτιατική ως ετερόπτωτος προσδιορισμός
ΚΕΦ.Ε΄. ΡΗΜΑ
1. Έννοια και χρήση του ρήματος
2. Η διάθεση του ρήματος
3. Ο αριθμός και το πρόσωπο του ρήματος
4. Απρόσωπα ρήματα
5. Υποκείμενο
ΚΕΦ.ΣΤ΄. Η ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ [...]
ΚΕΦ.Ζ΄. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
ΚΕΦ.Η΄. ΕΠΙΡΡΗΜΑ
ΚΕΦ.Θ΄. ΠΡΟΘΕΣΗ-ΕΠΙΦΩΝΗΜΑ
ΚΕΦ.Ι΄. ΧΡΟΝΟΙ ΚΑΙ ΕΓΚΛΙΣΕΙΣ
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΣΥΝΘΕΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
ΚΕΦ.Α΄. ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΩΝ
ΚΕΦ.Β΄. ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ
ΚΕΦ.Γ΄. ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ
ΚΕΦ.Δ΄. ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΜΟΡΙΑ
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: ΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
Απαντήσεις ασκήσεων
Ευρετήριο