Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ

Παρουσίαση

Ο "Μεγάλος μετασχηματισμός" είναι οι πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις στην Ευρώπη κατά την περίοδο 1830-1940, με επίκεντρο την εδραίωση, τις παλινδρομήσεις και την κατάρρευση της "οικονομίας της αγοράς". Ο βαθύς ανθρωπισμός του Πολάνυι καταλήγει στην πάντα επίκαιρη θέση: ο άνθρωπος είναι πρώτα απ' όλα κοινωνικό ον η ανθρώπινη κοινωνία δεν πρέπει να γίνεται έρμαιο των μηχανιστικών κανόνων της οικονομίας της αγοράς η οικονομία πρέπει να έχει κοινωνική θεμελίωση. Ο Karl Polanyi (1896-1964) έζησε εξόριστος και ποτέ δεν βολεύτηκε σε μία άνετη ακαδημαϊκή θέση, αλλά το έργο του επηρέασε σημαντικά τους συγχρόνους του. Γεννήθηκε στη Βιέννη και μεγάλωσε στη Βουδαπέστη μετά τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο (όπου συνελήφθη αιχμάλωτος στο Ανατολικό μέτωπο) επέστρεψε στη Βιέννη και ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία. Όταν ο Χίτλερ ανέβηκε στην εξουσία (1933), πήγε στην Αγγλία. Το 1940, δέχθηκε την πρόταση του αμερικανικού Κολεγίου Μπένινγκτον να διδάξει εκεί και μετανάστευσε στις Η.Π.Α. Τότε (1944) έγραψε και τον Μεγάλο μετασχηματισμό. Φρονεί ότι ο καπιταλισμός αποτελεί ιστορική ανωμαλία, επειδή οι προηγούμενες οικονομικές διευθετήσεις ήταν μπολιασμένες/ μπηγμένες στις κοινωνικές σχέσεις, ενώ στον καπιταλισμό συμβαίνει το αντίθετο: οι κοινωνικές σχέσεις ορίζονται με βάση τις οικονομικές. Στο διάβα της ανθρώπινης ιστορίας οι κανόνες της αμοιβαιότητας, της αναδιανομής του εισοδήματος και των κοινωνικών υποχρεώσεων ήταν πολύ πιο διαδεδομένες από τις σχέσεις αγοράς. Αλλά ο καπιταλισμός κατέστρεψε αμετάκλητα το παλαιό καθεστώς. Ο "μεγάλος μετασχηματισμός" της Βιομηχανικής επανάστασης αντικατέστησε τελείως όλους τους τρόπους αλληλεπίδρασης μεταξύ των ανθρώπων. Ο Πολάνυι εκθέτει λεπτομερώς τον τρόπο με τον οποίο επικράτησε ο καπιταλισμός. Ο καπιταλισμός δεν ήταν "φυσική" ούτε "αναγκαία" εξέλιξη αναπτύχθηκε επειδή η αστική τάξη απαίτησε από το κράτος να προστατεύσει τις επιχειρήσεις και την επισφαλή κοινωνική τους θέση. Έτσι, η κυβέρνηση υπηρέτησε τον καπιταλισμό τον βοήθησε να σταθεροποιηθεί με την αναγκαία νομοθεσία και να επιβληθεί, σε τελευταία ανάλυση, με τη δύναμη των όπλων. Ο Μεγάλος μετασχηματισμός θεωρείται κλασικό έργο της κοινωνιολογίας και της κοινωνικής ανθρωπολογίας. Απευθύνεται σε όλους όσοι αντιλαμβάνονται/αισθάνονται ότι κάτι δεν πάει καλά με την απεριόριστη κυριαρχία της ελεύθερης αγοράς. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)

Ο Πολάνυι προσπαθεί να διαφοροποιηθεί και από τον μαρξισμό και από τον φιλελευθερισμό, επιδιώκοντας τον συνδυασμό πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής ανάλυσης που θυμίζει ανθρωπολογική προσέγγιση. Ανεξάρτητα από τις επιμέρους επιφυλάξεις, πρόκειται για ένα πάρα πολύ χρήσιμο κείμενο, που αντέχει μέχρι σήμερα πολύ περισσότερο από μεταγενέστερες αναλύσεις μαρξιστικών υποτίθεται τάσεων. Ο τρόπος, για παράδειγμα, που συσχετίζει τους τραπεζικούς οργανισμούς με τους κρατικούς μηχανισμούς και κυρίως με τις ισχυρές παγκόσμια κυβερνήσεις είναι αρκετά χρήσιμος για να καταλάβουμε τις σημερινές επιλογές των κρατικών επεμβάσεων για το φρενάρισμα της κρίσης. Για να καταλάβουμε τι συμβαίνει πέρα από τα φληναφήματα για παγκοσμιοποίηση και συρρίκνωση των εθνικών κρατών μπροστά στη γιγάντωση των υπερεθνικών εταιρειών. (Μ. Α., "Προλεταριακή Σημαία", φ. 605, 4.10.2008)

Περιεχόμενα

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ: ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑ
1. Η ΕΚΑΤΟΝΤΑΕΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗ
2. ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1920, ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΤΟΥ 1930
ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ: ΑΝΟΔΟΣ ΚΑΙ ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ
Ι. ΤΟ ΣΑΤΑΝΙΚΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ, Ο ΣΑΤΑΝΙΚΟΣ ΜΥΛΟΣ
3. «ΚΑΤΟΙΚΗΣΗ Η ΒΕΛΤΙΩΣΗ»
4. ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
5. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΜΟΡΦΗΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ
6. Η ΑΥΤΟΡΥΘΜΙΖΟΜΕΝΗ ΑΓΟΡΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΑ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΑ: ΕΡΓΑΣΙΑ, ΓΗ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑ
7. SPEENHAMLAND, 1795
8. ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΚΑΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
9. ΑΝΕΧΕΙΑ ΚΑΙ ΟΥΤΟΠΙΑ
10. Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
ΙΙ. Η ΑΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
11. ΑΝΘΡΩΠΟΣ, ΦΥΣΗ ΚΑΙ Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
12. Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΔΟΓΜΑΤΟΣ
13. Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΔΟΓΜΑΤΟΣ (2): ΤΑΞΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ
14. ΑΓΟΡΑ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ
15. ΑΓΟΡΑ ΚΑΙ ΦΥΣΗ
16. ΑΓΟΡΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
17. Η ΕΞΑΣΘΕΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΡΥΘΜΙΣΗΣ
18. ΔΙΑΛΥΤΙΚΕΣ ΕΝΤΑΣΕΙΣ
ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ: Ο ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ
19. ΛΑΙΚΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ
20. Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΕ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ
21. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕ ΜΙΑ ΣΥΝΘΕΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
ΛΑΙΚΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΕ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΣΕ ΜΙΑ ΣΥΝΘΕΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ JOSEPH E. STIGLITZ ΣΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ 2001
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ FRED BLOK ΣΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ 2001
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ