ΠΕΡΙ ΜΟΡΦΗΣ

Παρουσίαση

Τι λόγο έχουν οι καλλιτέχνες, οι πιο ελεύθεροι και ανεξάρτητοι άνθρωποι της κοινωνίας, άνθρωποι που ζουν «σαν τα κρίνα του αγρού», να συναθροίζονται, να οργανώνονται και να καταπιάνονται με θεωρητικές συζητήσεις; «Καλλιτέχνη, μη μιλάς. Δημιούργησε!» Τα λόγια αυτά τα έχουμε ακούσει συχνά από ανθρώπους που δήλωναν αρμόδιοι να μιλούν, να σκέφτονται και να ενεργούν για λογαριασμό μας: πολιτικούς, διανοούμενους, βιομηχάνους, καθηγητές, τεχνοκρίτες και άλλους. Και πάντα μας πρόδιδαν. Δημιουργώ, σκέφτομαι και μιλώ. Αλλά οι σκέψεις δεν βγαίνουν από το στόμα. Ολόκληρο το κορμί του ανθρώπου σκέφτεται, ολόκληρο το σώμα του μιλάει. Μιλάμε με τις χειρονομίες και με τη γλώσσα και, όπως ακριβώς ο χορευτής ή ο μουσικός, έτσι και ο ζωγράφος μιλάει με χειρονομίες που αποτυπώνει σε ένα υλικό ανεξάρτητο από τον εαυτό του. Αυτήν ακριβώς τη μετάδοση της χειρονομίας ονομάζουμε εικαστική δημιουργία. Ο καλλιτέχνης της δικής μας γλώσσας μπορεί να εκφραστεί ως εξής: «Δεν ψάχνω, δεν βρίσκω. Δημιουργώ». Η εξήγηση αυτή υποδηλώνει ότι ο καλλιτέχνης δεν έχει ανάγκη να εκφραστεί σε γλώσσα άλλη από τη γλώσσα της τέχνης του. Δείχνει, ακόμα, ότι κάθε θεωρητική απόπειρα τη θεωρεί χάσιμο χρόνου και ενέργειας. Ο λόγος, για τον οποίον ο καλλιτέχνης υποχρεώνεται σήμερα να πάρει το λόγο, δεν είναι ότι το κοινό απαιτεί μία λογοτεχνική ερμηνεία της καλλιτεχνικής δημιουργίας, αλλά ότι το κοινό εισπράττει πάντα εσφαλμένες ερμηνείες της. Οι τεχνοκρίτες, που ισχυρίζονται πως η ζωγραφική δεν μπορεί να ερμηνευτεί με μουσικούς όρους, δε δείχνουν να έχουν πρόβλημα που ερμηνεύουν τη μουσική και τη ζωγραφική με φιλολογικούς όρους. Η κριτική δικαιολογεί την ύπαρξή της με το ότι υπάρχει. Καταγγέλλουμε τον παραλογισμό αυτό, όχι για να σταματήσουμε την κριτική της τέχνης, ούτε για να πάρουμε τη θέση της, αλλά για να προφυλαχτούμε από ορισμένες πρακτικές, που προκαλούν σύγχυση, και για να χαράξουμε το δρόμο μας πάνω σε μία πιο ακριβή και χρήσιμη βάση.
(ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
ΕΙΚΟΝΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΗ. Εναντίον του εκλεκτικού εμπειρισμού. Πρώτο πείραμα του Φαντασιακού Μπάουχαους. (κεραμικά της Αλμπίσολα)
ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ ΦΟΝΞΙΟΝΑΛΙΣΜΟΥ. Ομιλία στο Διεθνές Συνέδριο Βιομηχανικού Σχεδίου Σημειώσεις για τη δημιουργία ενός Φαντασιακού Μπάουχαους. Εναρκτήρια ομιλία στο Συνέδριο της Άλμπα. Το Λαϊκό Πανεπιστήμιο και η Τέχνη. Τρίτο πείραμα του Φαντασιακού Μπάουχαους ( ταπισερί των Γιορν και Βέμμερ)
ΜΟΡΦΗ ΚΑΙ ΔΟΜΗ. Για το ρόλο του «νέου» στον αιώνα μας.
ΑΘΛΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑ. Για το ρόλο του εξτρεμισμού στην πολιτιστική ανάπτυξη
ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΑΛΛΑΓΗ. Για το ρόλο της διάνοιας στην καλλιτεχνική δημιουργία. Δεύτερο πείραμα του Φαντασιακού Μπάουχαους (διακόσμηση από παιδιά)
ΜΑΓΕΙΑ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΗ. Για το ρόλο του βανδαλισμού στην ιστορία των τεχνών
ΟΙ ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΑΚΟΙ ΚΑΙ Η ΑΥΤΟΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ
ΚΙΝΗΣΗ ΚΑΙ ΜΟΡΦΗ. Για το προοδευτικό περιεχόμενο της έννοιας δυσυμμετρία. Η επικαιρότητα μιας δομημένης τέχνης. Η ανεπάρκεια της επιστημονικής έννοιας της δυσυμετρίας
ΜΟΡΦΗ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΑ. Για την καλλιτεχνική ή μαγική σκέψη. Τέταρτο πείραμα του Φαντασιακού Μπάουχαους ( ψυχογεωγραφικοί χάρτες)
ΕΞΟΔΟΣ. Για να τελειώνουμε μ' αυτούς τους λόγους και να καταπιαστούμε με κάτι άλλο. Μια πρώτη επιτυχία: η βιομηχανική ζωγραφική του Πίνοτ-Γκαλίτσο
Άσγκερ Γιορν: Κείμενο του Γιάννη Ιωαννίδη