ΤΟ ΓΥΑΛΙ

Παρουσίαση

Με ιδιαίτερη χαρά σας καλωσορίζω στο Β΄ Συνέδριο που λαμβάνει χώρα εδώ στις Μαργαρίτες Μυλοποτάμου, σημαντικό κέντρο παραγωγής παραδοσιακής κεραμικής. Η Οργανωτική Επιτροπή [...] πιστεύει ότι η οργάνωση Συνεδρίων εδώ στις Μαργαρίτες [...] αφενός αποτελεί ευκαιρία γνωριμίας με τον σημαντικό αυτό τόπο και αφετέρου συμβάλλει αποφασιστικά στη διάσωση και τη διατήρηση των εργαστηρίων και των κεραμικών κλιβάνων, που απειλούνται τα τελευταία χρόνια με εξαφάνιση, λόγω της κακώς εννοουμένης τουριστικής αξιοποίησης και της ανεξέλεγκτης δόμησης της περιοχής.
Η Οργανωτική Επιτροπή πιστεύει ακόμα ότι η διαχρονική διαπραγμάτευση και αντιμετώπιση θεμάτων γύρω από τις τέχνες της φωτιάς συμβάλλει στην πληρέστερη κατανόησή τους, ενώ ταυτόχρονα κινεί το ενδιαφέρον ενός ευρύτερου κοινού. [...]
Οι αισθητικές-καλλιτεχνικές ιδιότητες του γυαλιού που γοήτευσαν τους αρχαίους είναι ακριβώς οι ίδιες που έλκουν και εμάς σήμερα είτε ως χρήστες γυάλινων αντικειμένων είτε και ως συλλέκτες, είναι η στιλπνότητα και καθαρότητα, η διαφάνεια, τα ζωηρά χρώματα και οι οπτικές εντυπώσεις που μεταβάλλονται δραματικά με τους κατάλληλους φωτισμούς. Οι υαλουργοί της αρχαιότητας μελέτησαν και εξάντλησαν στο έπακρο με μεγάλη επιδεξιότητα όλες αυτές τις ιδιότητες και τις δυνατότητες που τους πρόσφερε το γυαλί. Ανακάλυψαν και ανέπτυξαν ταχύτατα όλες σχεδόν τις τεχνικές που χρησιμοποιούμε ακόμη σήμερα στην κατασκευή και τη διακόσμησή του. Η εύπλαστη πυκνόρευστη μάζα, που δημιουργείται με την κατάλληλη θέρμανση των πρώτων υλών, παρέχει τη δυνατότητα στον τεχνίτη να την διαμορφώσει, όσο είναι ακόμη καυτή, σε κάθε λογής αγγείο ή άλλο αντικείμενο της αρεσκείας του, χρησιμοποιώντας διάφορες τεχνικές, όπως του πυρήνα, της ανοιχτής ή κλειστής μήτρας, του μωσαϊκού και του φυσιχτού γυαλιού. Η τελευταία τεχνική του φυσιχτού γυαλιού, που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά γύρω στα χρόνια του Αυγούστου στη Συροπαλαιστίνη, σηματοδοτεί και την "επαναστατική" αρχή της μαζικής παραγωγής γυαλιού χαμηλού κόστους, που υιοθετήθηκε ταχύτατα από ολόκληρο το γνωστό τότε κόσμο.
Τα θραύσματα γυάλινων αγγείων αποτελούν το πιο κοινό ανασκαφικό εύρημα, μετά τα θραύσματα της κεραμικής, σε ελληνιστικά κυρίως και ρωμαϊκά στρώματα. Τα γυάλινα αγγεία, παρά τις δυσχέρειες συντήρησης και συγκόλλησης που παρουσιάζουν, αποτελούν για τους αρχαιολόγους σήμερα, χάρη στη αποκτημένη πλέον γνώση της τεχνολογικής και μορφολογικής τους εξέλιξης, σημαντικά τεκμήρια χρονολόγησης, σχεδόν εξίσου σημαντικά όσο και εκείνα των πήλινων αγγείων. (Π. Γ. Θέμελης, από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Προσφώνηση-Εισαγωγή του Προέδρου της Οργανωτικής Επιτροπής
Πρόγραμμα Συνεδρίου
Συντομογραφίες περιοδικών και σειρών
Α. Μουνδρέα-Αγραφιώτη, "Οψιανός λίθος". Το ηφαιστειακό γυαλί
Α. Παπαδόπουλος, Η χρήση του γυαλιού στην κρητομυκηναϊκή εποχή
Γ. Χατζή-Σπηλιοπούλου, Μυκηναϊκή υαλόμαζα. Ένας μικρόκοσμος αγαιακής τέχνης
Π. Τριανταφυλλίδης, Ενδείξεις και εργαστήρια υαλοτεχνικής παραγωγής στη Ρόδο από τους προϊστορικούς έως και τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους
Δ. Ιγνατιάδου, Κ. Χατζηνικολάου, Γυάλινες χάντρες από το αρχαίο νεκροταφείο Θέρμης (ΣΕΔΕΣ) Θεσσαλονίκης
G. Platz-Horster, Die berliner Glasamphora aus Olbia-Herstellung und Handel von Glas im Hellenismus
Π. Τριανταφυλλίδης, Γυάλινα χυτά σκεύη πολυτελείας από τη Ρόδο. Φιάλες "αχαιμενιδικού" τύπου και επιτραπέζια αγγεία των ύστερων κλασικών και πρώιμων ελληνιστικών χρόνων
Π. Τριανταφυλλίδης, Αγγεία με περίτμητη και εγχάρακτη διακόσμηση των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων από την Αμοργό
Ε. Κανάκη, Γυάλινα αντικείμενα από τα Μάταλα Πυργιωτίσσης
Λ. Κολώνας, Τα γυάλινα αγγεία της Πάτρας
Ε. Μπρούσκαρη, Παλαιοχριστιανικό εργαστήριο υαλουργίας στην Κω: μια πρώτη παρουσίαση
Ι. Κανονίδης, Ανασκαφή εργαστηρίου υαλουργίας στην Πλατεία Διοικητηρίου της Θεσσαλονίκης
Ι. Βολανάκης, Βυζαντινά υάλινα μυροδοχεία από τη Ρόδο
Κ. Ανδρεοπούλου-Μάγκου, Π. Τριανταφυλλίδης, Χημικές αναλύσεις γυάλινων αντικειμένων των ρωμαϊκών χρόνων από την Αμοργό
Β. Λαμπρόπουλος, Μορφές διάβρωσης αρχαιολογικού και ιστορικού γυαλιού
Α. Μωραΐτου, Τα υαλοθετήματα των Κεγχρεών. Κατάσταση διατήρησης και προοπτικές συντήρησης
Μ. Γιαννόπουλου, Εισαγωγή σε μια διαχρονική προσέγγιση των υαλωμάτων μολύβδου. Οι τεχνικές της εφυάλωσης στην παραδοσιακή κεραμική
Ε. Γρατσία, Ε. Παπαθωμά, Η χρήση της εφυάλωσης στην παραδοσιακή χρηστική κεραμική του ελλαδικού χώρου
Χ. Σκλαβενίτης, Υαλώματα κεραμικής με στάχτες δέντρων και φυτών για ελληνικούς πηλούς (960o-1000oC)
Σ. Καστρησίου, Γυαλί και συναίσθημα
G. Schier, Το γυαλί στην εκπαίδευση
Κατάλογος συγγραφέων