ΟΙ ΔΥΟ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ

Παρουσίαση

Κανόνες ονομάζονται μεγάλα σύνθετα ποιήματα, που αναφέρονται συνήθως σε μεγάλες εορτές. Για τη Γέννηση του Χριστού έχομε δύο Κανόνες, ένα του ποιητού Κοσμά του Μαϊουμά και ένα του Ιωάννου του Δαμασκηνού. Ο κάθε Κανών αποτελείται από έναν αριθμό μικρότερων ποιημάτων, πού ποτέ δεν είναι περισσότερα από εννιά, συνήθως είναι οκτώ και συχνά και λιγότερα σε κάθε Κανόνα. Τα ποιήματα αυτά λέγονται "ωδαί". Κάθε ωδή περιλαμβάνει τρία ως πέντε τροπάρια (δηλ. μικρότερα ποιήματα). Το πρώτο τροπάριο της κάθε ωδής λέγεται ειρμός και έχει ιδιαίτερο μέλος, ρυθμό κλπ και σύμφωνα με το μέλος και τον ρυθμό του ειρμού ψάλλονται και τα υπόλοιπα τροπάρια της κάθε ωδής. Οι ειρμοί των ωδών, που περιλαμβάνονται στους Κανόνες των Δεσποτικών και Θεομητορικών εορτών συχνά επαναλαμβάνονται στο τέλος της κάθε ωδής και ψάλλονται με ιδιαίτερη έμφαση αργά και κατανυκτικά. Τότε οι ειρμοί αυτοί λέγονται Καταβασίες, γιατί οι ψάλτες από ιδιαίτερο σεβασμό κατέβαιναν από τα στασίδια τους, για να τα ψάλλουν. Καταβασίες επίσης ονομάζομε και το σύνολο των ειρμών ενός Κανόνος και τους ψάλλομε στον Όρθρο των μεγάλων εορτών ανεξάρτητα από τα άλλα τροπάρια των ωδών. Στο βιβλίο της Εκκλησίας, πού λέγεται Ψαλτήριον, υπάρχουν εννέα ωδές, από κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης οι οκτώ και της Καινής Διαθήκης η τελευταία. Αυτές οι βιβλικές ωδές του Ψαλτηρίου αποτελούν πρότυπα ωδών ως προς το θέμα και το ύφος και γι' αυτό για κάθε ωδή των Κανόνων παίρνουν οι ποιητές κάποια λέξη ή φράση της αντίστοιχης ωδής του Ψαλτηρίου. (...) (ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)