Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΣΤΟΝ ΔΥΤΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ (ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΟΣ-ΜΕΓΑΛΟ)

Παρουσίαση

Στην έκδοση του τρίτου τόμου της Ιστορίας της Βιβλιοθήκης στον Δυτικό Πολιτισμό παρουσιάζονται σε εννέα εκτενή κεφάλαια, η συνέχεια της βιβλιακής παράδοσης του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού, η τύχη που επιφυλάχθηκε στις μνημειακές βιβλιοθήκες του παρελθόντος και η οργάνωση και λειτουργία των μοναστηριακών βιβλιοθηκών. Στο πρώτο κεφάλαιο θίγονται ζητήματα που θα μας απασχολήσουν στα επόμενα κεφάλαια αναφορικά με την αναπαραγωγή και τη διακίνηση του βιβλίου στην Κωνσταντινούπολη και στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Προσδιορίζεται επίσης η γεωγραφική έκταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και οι σημαντικές χρονολογίες που σημάδεψαν την πορεία της και οδήγησαν στην Άλωση το 1453. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι πρώτες αυτοκρατορικές πρωτοβουλίες, από τον Μέγα Κωνσταντίνο και μετά, όσον αφορά στη συγκρότηση βιβλιοθήκης πανεπιστημιακού και δημόσιου χαρακτήρα στην Κωνσταντινούπολη, όπως και οι βιβλιακές αναζητήσεις του Ιουλιανού. Γίνεται λόγος για τις βιβλιοθήκες των γραμματικών και επισημαίνονται οι διαμάχες των χριστιανών με τους Εθνικούς, όπως και οι λόγοι που οδήγησαν στην πυρπόληση πλήθους βιβλίων. Στο τρίτο κεφάλαιο γίνεται εκτεταμένη αναφορά στη συγγραφική και βιβλιακή δραστηριότητα του Ωριγένη στην Αλεξάνδρεια και του Ευσεβίου στην Καισαρεία και στη συγκρότηση μιας πλούσιας βιβλιοθήκης της χριστιανικής γραμματείας. Περιγράφεται η οργάνωση και λειτουργία της βιβλιοθήκης της Μονής της Αγίας Αικατερίνης του Σινά και καταγράφονται οι πλούσιες συλλογές χειρογράφων τους. Μνημονεύονται οι βιβλιοθήκες των Αθηνών, όπως του Αδριανού, και άλλων φιλοσοφικών σχολών, καθώς και η τύχη της βιβλιοθήκης του Σεραπείου. Στο τέταρτο κεφάλαιο πραγματευόμαστε τις βιβλιοθήκες του αραβικού κόσμου, στο πλαίσιο μύθων που υφάνθηκαν αναφορικά με τις βιβλιοθήκες και τα βιβλία που περιήλθαν στην κατοχή των Αράβων μετά τις κατακτητικές πορείες τους. Κατονομάζονται τα νέα κέντρα του βιβλίου και η τύχη σημαντικών συλλογών στα εδάφη του χαλιφάτου των Αββασιδών και θίγεται η ιδεολογία του κινήματος των μεταφράσεων, όπως και οι πρωτεργάτες της πρωτοβουλίας αυτής. Εκτεταμένη αναφορά γίνεται από τους Άραβες σε ιδιωτικές βιβλιοθήκες Βυζαντινών, αλλά και στη συμβολή της Μονής του Στουδίου στην αναπαραγωγή του βιβλίου στον βυζαντινό κόσμο. Στο πέμπτο κεφάλαιο καταγράφονται τα αναγεννησιακά μηνύματα του Φωτίου και του Αρέθα με τις εκδοτικές πρωτοβουλίες και τις προσωπικές βιβλιοθήκες τους, και στο πλαίσιο της κίνησης αυτής παρουσιάζεται η γέννηση και εξέλιξη της μοναδικής μοναστικής πολιτείας του Αγίου Όρους. Σημειώνονται οι βιβλιοθήκες που προσαρτήθηκαν στις πολυάριθμες μονές και τις σκήτες, όπως και οι ιδιαιτερότητες των συλλογών αυτών και η τύχη τους έως σήμερα. Το έκτο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στις βιβλιοθήκες των βυζαντινών μονών της Νότιας Ιταλίας και στους πρωτεργάτες της συγκρότησής τους και παρουσιάζεται η Μονή της Κρυπτοφέρρης και ο ρόλος της στην αναπαραγωγή και διάδοση του ελληνικού βιβλίου γενικότερα. Στο κεφάλαιο αυτό μνημονεύονται επίσης οι βιβλιοθήκες που συγκροτούνται σε μοναστηριακούς χώρους για να υποστηρίξουν τη λειτουργία σχολικών κέντρων. Στο έβδομο κεφάλαιο καταγράφεται το χρονικό της κατάληψης της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους το 1204 και η διάσπαση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας σε διάφορα κράτη, όπως οι αυτοκρατορίες της Νικαίας και της Τραπεζούντας, το Δεσποτάτο της Ηπείρου και το βασίλειο της Θεσσαλονίκης. Επίσης επισημαίνεται η συνέχεια της βιβλιακής αναζήτησης που παρατηρείται στα νέα αυτά κράτη, όπως και στο βασίλειο της Κύπρου. Το όγδοο κεφάλαιο προβάλλει την εικόνα των βιβλιοθηκών της Κωνσταντινούπολης και τις ιδιωτικές συλλογές των ανθρώπων των γραμμάτων, από το 1261 ως το 1453, και αναφέρεται ακόμη στην αναζήτηση και φυγάδευση σπουδαίων συλλογών βιβλίων από τους Δυτικούς λίγα χρόνια πριν από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης. Γίνεται επίσης λόγος για βιβλιοθήκες λογίων που συγκροτήθηκαν στο Δεσποτάτο του Μορέως. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Ευχαριστίες
Προς τους αναγνώστες
Πίνακας περιεχομένων
Α' ΑΠΟ ΤΗΝ ΡΩΜΗ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ
Β' ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΕΓΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΕΩΣ ΤΟΝ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟ
Γ' Ο ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΩΝ ΣΚΟΤΕΙΝΩΝ ΑΙΩΝΩΝ
Δ' Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΚΛΑΣΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΡΑΒΕΣ
Ε' ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΙΑΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΚΕΝΤΡΑ
ΣΤ' ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΚΟΜΝΗΝΟΥΣ ΕΩΣ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΥΤΙΚΟΥΣ ΤΟ 1204
Ζ' ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΤΟ 1204 ΕΩΣ ΤΗΝ ΑΝΑΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΤΟ 1261
Η' ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΤΟ 1261 ΕΩΣ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ ΤΟ 1453
Θ' Ο ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ. ΔΙΑΚΟΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ
ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ