ΟΙ ΜΑΣΤΟΡΕΣ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ

Παρουσίαση

Η περιοχή με τα λεγόμενα μαστοροχώρια στην Ήπειρο, είναι η περιοχή με τα ορεινά χωριά της επαρχίας Κόνιτσας, που βρίσκονται στην κοιλάδα του ποταμού Σαραντάπορου και των παραπόταμων που καταλήγουν σε αυτόν, στις πλαγιές του Γράμμου και του Σμόλικα.
Οι κάτοικοι αυτών των χωριών ήταν μάστορες και κτίστες της πέτρας και μιλούσαν μεταξύ τους μια ιδιαίτερη και συνθηματική επαγγελματική γλώσσα-κώδικα, που τα ονόμαζαν "κουδαρίτικα". Εκτός από την περιοχή αυτή, μαστοροχώρια είναι μόνον τα χωριά Πεκλάρι ή Πηγή και Γκριζμπάνι ή Ελεύθερο, κοντά στην Κόνιτσα. Όλα τα άλλα χωριά του κάμπου της Κόνιτσας και της "Λάκκας του Αώου" δεν σχετίζονταν με τη μαστορική και το κτίσιμο με πέτρα.
Η παραπάνω περιοχή βρίσκεται σε γειτονία με τη Δυτική Μακεδονία, όπου επίσης στα κοντινά ορεινά χωριά, υπήρχαν μάστορες του κτισίματος με πέτρα. Τα χωρία αυτά είναι τα ελληνόφωνα χωριά Μπουρμπουτσ(ι)κό ή Επταχώρι και Ζουπάνι ή Ζμπάν(ι) ή Πεντάλοφος, τα οποία ήταν μεγάλα και ονομαστά μαστοροχώρια. Αλλά και μερικά χωριά της περιοχής αυτής ήταν μαστοροχώρια, με σλάβικη διάλεκτο. Επίσης και στη βορεινή πλευρά του Γράμμου, από Κολώνια μέχρι Κορυτσά, υπάρχουν αρκετά μαστοροχώρια, που κατοικούνται κυρίως από ορθόδοξους χριστιανούς αλβανόφωνους, στα οποία ομιλούν κάποια συνθηματική μαστορική διάλεκτο, ονομαζόμενη dograde-a που σημαίνει κτιστική, λέξη που προέρχεται από το σλαβικό dogradim που σημαίνει κτίζω.
Γι' αυτά τα μαστοροχώρια της κοιλάδας του Σαραντάπορου δεν υπάρχουν, τουλάχιστον μέχρι τώρα, ιστορικές πηγές και γραπτές μαρτυρίες για την αρχαία τους ιστορία, ούτε και για την μεσαιωνική τους ύπαρξη και αναφορές, για μερικά απ' αυτά, υπάρχουν από την εποχή της τουρκοκρατίας και μετέπειτα. Ίσως αναφορές και διάφορες κατά καιρούς δημοσιεύσεις στηρίχθηκαν στη λογική και κριτική επεξεργασία λιγοστών έμμεσων αναφορών και στοιχείων, που υπάρχουν σε αρχαίες ελληνικές, λατινικές και βυζαντινές γραφές.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν όμως, τα ιδιαίτερα στοιχεία των, κυρίως τα γλωσσολογικά, τα οποία υπάρχουν στη λαϊκή διάλεκτο και στα τοπωνύμια. Οι ιδιωματικές λέξεις, καθώς και τα ξενόηχα τοπωνύμια, μπορούν πολλά να αποκαλύψουν όταν κριθούν με προσοχή και ακρίβεια και σίγουρα παρουσιάζουν και ίσως υποκρύπτουν κάποια παλαιά εποίκιση ή κατάκτηση, από λαούς από κοντινές περιοχές.
Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στην τοπική μαστορική διάλεκτο, τα λεγόμενα "κουδαρίτικα", που είναι ένας γλωσσικός συνθηματικός κώδικας συνεννόησης των κτιστών και συγχρόνως ένα ξεχωριστό και μοναδικό γνώρισμά των. Τα συμπεράσματα από τη μελέτη αυτού του κώδικα παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον. Η έρευνα θα ήταν πληρέστερη, αν υπήρχε και μια παρουσίαση και σύγκριση με την αντίστοιχη αλβανική μαστορική διάλεκτο, από όπου θα φαινόταν μια πιθανή γλωσσική συσχέτισή τους, αν βέβαια υπήρχε.
Σχετικά με τη σωστή προφορά των λέξεων αυτού του κώδικα, πρέπει το γράμμα b να διαβάζεται όπως ο αντίστοιχος ημίφωνος σλαβικός φθόγγος, σε όλες τις σλάβικες λέξεις που είναι γραμμένες με κεφαλαία λατινικά ψηφία, ενώ στις αλβανικές λέξεις το γράμμα x θα διαβάζεται ως tz, το δε c θα προφέρεται ως τσ σε όλες τις τούρκικες, σλαβικές και αλβανικές λέξεις. Επίσης οι ελληνικοί φθόγγοι που είναι γραμμένοι εντός παρενθέσεων () δεν προφέρονται καθόλου ή σπανίως λέγονται. (Απόσπασμα από την εισαγωγή της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΤΑ ΜΑΣΤΟΡΟΧΩΡΙΑ
Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΩΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΩΝ ΜΑΣΤΟΡΩΝ
Γενικά
Κοινωνικά δεδομένα
Οι διαβαθμίσεις στο μπουλούκι
Ιστορικά δεδομένα
Τεχνολογκά δεδομένα
Η συνθηματική γλώσσα τους - τα "κρεκόνικα"
Το πρόχειρο γλωσσάρι των "κρεκόνικων"
Φράσεις
Οι Λαγκαδιανοί μάστορες - ιστορικά στοιχεία
Η οργάνωση του μπουλουκιού
Οι σχέσεις των μελών του μπουλουκιού
ΤΑ ΧΩΡΙΟ ΛΑΓΚΑΔΙΑ ΣΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΤΑ ΓΕΦΥΡΙΑ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ
ΕΡΓΑ ΛΑΓΚΑΔΙΑΝΩΝ ΚΑΙ ΗΠΕΙΡΩΤΩΝ ΜΑΣΤΟΡΩΝ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ
Η ΠΑΡΑΚΜΗ ΤΩΝ ΠΛΑΝΟΔΙΩΝ ΚΟΜΠΑΝΙΩΝ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ
Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΩΝ ΗΠΕΙΡΩΤΩΝ ΜΑΣΤΟΡΩΝ
Γενικά
Κοινωνικά δεδομένα
Ιστορικά δεδομένα
Τεχνολογικά δεδομένα
Ιστορικά στοιχεία των μαστόρων της πέτρας στην Ήπειρο, η καταγωγή τους και τα μπουλούκια
Η οργάνωση των μαστόρων σε μπουλούκια
Οι ειδικότητες των μαστόρων
ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΠΥΡΣΟΓΙΑΝΝΗ ΣΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΒΟΥΡΜΠΙΑΝΗ ΣΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΧΙΟΝΙΑΔΕΣ ΣΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΠΥΡΓΟΣ (ΣΤΡΑΤΣΙΑΝΗ) ΣΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΔΡΟΣΟΠΗΓΗ (ΚΑΝΤΣΙΚΟ) ΣΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΚΕΡΑΣΟΒΟ ΣΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΠΡΑΜΑΝΤΑ ΣΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΤΟ ΧΩΡΟ ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ (ΖΟΥΠΑΝΙ) ΣΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΤΑ ΓΕΦΥΡΙΑ ΤΗΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
ΤΑ ΓΕΦΥΡΙΑ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ
ΤΑ ΓΕΦΥΡΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
ΤΑ ΓΕΦΥΡΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
ΤΑ ΚΟΥΔΑΡΙΤΙΚΑ ΚΑΙ ΟΙ ΜΑΣΤΟΡΙΚΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ
Γενικά
Η τροφή
Ο έρωτας
Η αλληλεγγύη των μυστικών
Το πρόχειρο γλωσσάρι των "κουδαρίτικων"
Φράσεις
Η μαστορική τέχνη και τεχνική
Εργαλεία για γεωμετρικό σχεδιασμό των κτιρίων
Υλικά
Το Καντσιώτικο γεφύρι
Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΩΝ ΘΡΑΚΙΩΤΩΝ ΜΑΣΤΟΡΩΝ
Γενικά - ιστορικά στοιχεία
Οι Θρακιώτες μάστορες
Οι συντεχνίες της Φιλιππούπολης
Το τέλος της συντεχνίας
ΤΑ ΓΕΦΥΡΙΑ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ