Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Παρουσίαση

Ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως θρησκευτικός και κοινωνικός. Η θρησκεία είναι κοινωνικός θεσμός. Οι θεσμοί είναι η νομιμοποίηση των ανθρωπίνων αναγκών. Θεωρούν μερικοί ότι η Εκκλησία είναι μη "νομιμοποιημένη πηγή" κοινωνικής και πολιτικής εξουσίας. Όμως, από τα βάθη των αιώνων ο θεοσεβής Πλούταρχος απαντά, για την κοινωνική "νομιμοποίηση" της θρησκείας, και ο χρόνος απέδειξε αλήθεια αναμφήριστο το λόγο του:
"Εύροις δ' αν επιών και πόλεις ατειχίστους, αγραμμάτους, αβασιλεύτους, αοίκους, αχρημάτους, νομίσματος μη δεομένας, απείρους θεάτρων και γυμνασίων ανιέρου δε πόλεως και αθέου, μη χρωμένης ευχαίς, μηδέ όρκοις, μηδέ μαντείαις, μηδέ θυσίαις επ' αγαθοίς, μηδ' αποτροπαίς κακών, ουδείς εστιν ουδ' έσται γεγονώς θεατής αλλά πόλις αν μοι δοκεί μάλλον εδάφους χωρίς, ή πολιτεία της περί θεών δόξης αναιρεθείσης παντάπασι, σύστασιν λαβείν η λαβούσα τηρήσαι". (Πλούταρχος, προς Κολώτην, κεφ. ΛΑ') [...]
Η μελέτη μας αυτή έγινε για να καλύψη ένα κενό, που δημιούργησε η νέα "θεώρηση" για την Εκκλησία και οι νέες "νομικές αντιλήψεις", για τη νομιμοποίηση της Εκκλησίας μέσα στην Ελληνική Πολιτεία. Δεν έγινε για να προστεθή ένα βιβλίο ακόμη στα τόσα που υπάρχουν.
Η μελέτη, όσο είναι δυνατόν, εν όψει της μεγάλης δυσκολίας του θέματος, παρουσιάζει τις αντιλήψεις αυτές, που αμφισβήτησαν την "νομιμοποίηση" της Εκκλησίας στην απόλαυση των θεμελιωδών ελευθεριών, ως θρησκείας. Προσπαθεί να δείξη και την από καθαρώς νομικής και συνταγματικής και επιστημονικής απόψεως, λανθασμένη θέση των αντιλήψεων αυτών. Ακολουθήθηκε μία επαγωγική μέθοδος, η οποία, μερικές φορές, έκανε αναπόφευκτη την επανάληψη. Αυτό γίνεται για να δοθή στον αναγνώστη η κατανόηση της θέσεως που υποστηρίζεται. Σε μερικά σημεία έρχονται στο μέσον της νομικής θεώρησης πρωτότυπες, ίσως, θέσεις και απόψεις, ίσως, άγνωστες στους αναγνώστες και στους ασχολουμένους με την εφαρμογή των νόμων. Πιστεύουμε στη βασιμότητα των απόψεων αυτών, που δείχνουν και μία άλλη διάσταση, στους νομικούς, πέρα από τη γνωστή μονομέρεια, στα πράγματα του κοινωνικού και θρησκευτικού βίου, ώστε η χρησιμότητά τους στη θεώρηση των Εκκλησιαστικών πραγμάτων, των θεμελιωδών ελευθεριών γενικώς και των θρησκευτικών θεμάτων γενικότερα, να είναι ωφέλιμος και αποτελεσματική στο έργο τους.
Με την έννοια αυτή το βιβλίο απευθύνεται σε ευρύ φάσμα προσώπων και επιστημόνων, σε θεολόγους, κληρικούς, καθηγητές, σε πολιτειακά όργανα και κυρίως στους διαχειριζόμενους την πολιτική εξουσία και στον δικαστικό κόσμο (δικαστές και δικηγόρους), ως ελάχιστο βοήθημα στο έργο τους, για την προάσπιση των θεμελιωδών ελευθεριών, όχι μόνο των μοναχών και της Εκκλησίας, αλλά και όλων των πολιτών. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
1. Η κρίση στις σχέσεις Εκκλησίας-Πολιτείας
Συνθήκες δημιουργίας της κρίσης
Συμφωνία Εκκλησίας-Πολιτείας
Ακυρότητες
2. Η πρακτική των ελληνικών δικαστηρίων
Απορριπτικές αποφάσεις δικαστηρίων
Εφαρμογή του Ν. 1700/87
Έκδοση απόφασης 5057/87 Σ.τ.Ε.
Πώς βλέπει το Σ.τ.Ε. την υπόθεση
Θεμέλιο της απόφασης.
3. Η κρίση στις σχέσεις Εκκλησίας-Πολιτείας ενώπιον του Σ.τ.Ε.
Θέσεις εισηγήσεων
Εισήγηση α'
Εισήγηση β'
4. Η απόφαση του Σ.τ.Ε. 5057/1987
Γενικές επισημάνσεις
5. Ειδικότερες παρατηρήσεις επί των θέσεων των εισηγήσεων και της απόφασης 5057/87
Αντιλήψεις των δικαστικών κειμένων του Σ.τ.Ε. Παρερμηνείες συνταγματικών διατάξεων
Το δικαστήριο ενώπιον των μεθοδεύσεων του ν. 1700/87
Κοινωνικός σκοπός δικαιώματος ιδιοκτησίας
Συλλογιστική της πρώτης Εισηγήσεως και της αποφάσεως
Αύξηση περιουσίας του Κράτους
Ο κίνδυνος των ατομικών δικαιωμάτων των πολιτών
Ο αγώνας των Ιερών Μονών
6. Η φύση της Εκκλησίας και η αποστολή της
Η νομική θέση της Εκκλησίας
Η ίδρυση της Εκκλησίας
Η διδασκαλία της
Τι φρονεί η Εκκλησία για την Πολιτεία
Τα όρια της υπακοής των πιστών στην Πολιτεία
Η Εκκλησία δεν έχει ταυτόσημο σκοπό με την Πολιτεία
7. Η Εκκλησία και ο ηθικός νόμος
Γενικά το πρόβλημα του αγαθού
Η πίστη της Εκκλησίας για το αγαθό
Λανθασμένες αντιλήψεις του Σ.τ.Ε.
8. Η θέση της Εκκλησίας στο Βυζάντιο
Οι πραγματικές σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας
Τί δέχονται άλλοι ειδικοί επιστήμονες
Η στάση της Εκκλησίας έναντι των κοσμικών αρχόντων
Πορίσματα για τη θέση της Εκκλησίας στο Ελληνο-Ρωμαϊκό Βυζάντιο
Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της συναλληλίας στο Βυζάντιο
Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της συναλληλίας στο νεοελληνικό κράτος
9. Η ανακήρυξη της Ελληνικής Εκκλησίας ως αυτοκέφαλης
Συνθήκες ανακήρυξης
Αντικανονική και Σχισματική κατάσταση. Κίνδυνοι για την Εκκλησία
Το ισχύον σύνταγμα απέναντι στο σχίσμα του 1833
Τα συντάγματα 1844 και 1864
10. Η σημερινή θέση της Εκκλησίας μέσα στην Πολιτεία
Συνταγματική αναγνώριση
Δικαιώματα της Πολιτείας
Ισχυρισμοί Πολιτείας
11. Η θέση της Εκκλησίας υπό το Σύνταγμα του 1975
-Γενική θεώρηση
-Η Αρχή της "νόμω κρατούσης Πολιτείας" ειδικώτερα
Λειτουργία της αρχής της "νόμω κρατούσης πολιτείας"
Η Πολιτεία ζητούσε τη σύμφωνη γνώμη της Εκκλησίας
Η Εκκλησία επιβάλλει την αρχή της συναλληλίας
Διαφορές της αρχής της νόμω κρατούσης πολιτείας από την αρχή της Συναλληλίας
Το ανεφάρμοστο της αρχής της "νόμω κρατούσης πολιτείας"
Πώς και πότε νομοθετεί η Πολιτεία
Πολιτειολογικές αντιλήψεις σήμερα
Τα Ελληνικά συντάγματα και η συναλληλία
Η Πολιτεία ισχυρίζεται ότι έχει σύμφωνη την Εκκλησία για τον ν. 1700/87
Έλλειψη συναινέσεως της Εκκλησίας
-Το σύστημα της συναλληλίας
Η θέση της Ε' Αναθεωρητικής Βουλής
Η διάκριση των κανόνων
Δικαιώματα πολιτείας για την Εκκλησία στο ισχύον σύνταγμα
Ο Συνοδικός Τόμος του 1850
Θέματα που λύει ο Τόμος του 1850
Το σύνταγμα 1975 καθιερώνει την αρχή της συναλληλίας
-Ο όρος "επικρατούσα θρησκεία"
Πότε καθιερώθηκε ο όρος
Η έννοια του όρου "επικρατούσα"
12. Άλλες έννοιες για την Εκκλησία
Έννοια της Εκκλησίας
Εκκλησιαστική περιουσία
Μοναστηριακή περιουσία
13. Ιδιοκτησιακό καθεστώς των Ιερών Μονών
Εμφάνιση του Μοναχισμού. Οι κατοικίες των μοναχών
Διάκριση Ιερών Μονών από άλλα Εκκλησιαστικά Ν.Π.Δ.Δ.
Η επιλογή του μοναχικού βίου
Το δικαίωμα θρησκευτικής ελευθερίας των μοναχών
Τα Τυπικά των Μονών
Δικαιοδοσίες Αρχιερέως
Ερμηνευτικά προβλήματα
Πώς γίνεται η ερμηνεία των Αγίων Γραφών και των κανόνων
Η έννοια της φράσεως ο μοναχός είναι "νεκρός για τον κόσμο"
Δημιουργία πολιτιστικών αγαθών
Ιστορία περιουσίας μοναχών
Μετά την απελευθέρωση
Τα εθνικά κτήματα
Τίτλος Δημοσίου εκ του πολέμου
Τύχη εθνικών κτημάτων
Οι μονές μετά την απελευθέρωση [...]
14. Νόμιμοι τίτλοι
15. Διακατεχόμενα ακίνητα
16. Η άμυνα των Ιερών Μονών
17. Η Σύμβαση τον έτους 1952 μεταξύ Εκκλησίας και Πολιτείας
18. Η αγροτική γη
19. Ο χωρισμός Εκκλησίας και Πολιτείας
20. Στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ