ΣΤΟΙΧΕΙΩΣΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

Παρουσίαση

Η αρχική μας πρόθεση να προβούμε σε φιλοσοφικήν σύνταξη μιας βραχείας αλλά διεξοδικής τρόπον τινά ιστορίας της φιλοσοφίας, ως ιστορικής και κριτικής ταυτοχρόνως εισαγωγής στην φιλοσοφία εν γένει, υπέκυψε σε ωριμώτερο αναθεωρητικό εντός μας έλεγχο, μη ευοδωθείσα ως μια φιλοσοφική τελικώς σκέψη προς πραγμάτωση. Και ίσως ουχί αναίτια ή αδικαίωτα. Πρώτον, γιατί ένα τέτοιο εγχείρημα θα οδηγούσε σε συγγραφικήν κατά πάσαν πιθανότητα πολυτομίαν και ανεξέλεγκτον ή μη προβλεπτέαν διεξοδικότητα και, δεύτερον, γιατί η επιθυμούμενη πυκνότης ή σφιχτότης της συνοπτικότητος των προς ανάπτυξη μολαταύτα θεμελιωδών προβλημάτων της, θα είχεν αναποφεύκτως ως οδυνηρήν συνέπεια μιαν ιστορικώς και φιλοσοφικώς αδικοπραγούσα κολόβωση των κεφαλαίων της. Η οξεία κριτική ούτως συνείδηση των συγγραφικών και συντακτικών τούτων διλημμάτων μάς εξώθησεν καταληκτικώς στην παρούσα φιλοσοφική έκθεση, που αποζητεί και επιδιώκει τον συγκερασμό της κάποιας ιστορικής, ούτως ειπείν, διεξοδικότητος με την κάποια ακολοβώτως νηματική και φιλοσοφικώς δικαιονομούσαν περιεκτικότητα. Η φιλοσοφική απόφαση της επιλογής ήταν αναπόδραστο αποτέλεσμα της συγγραφικής αναγκαιότητος. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Πρόλογος
1ο Μέρος: Αρχαία ελληνική φιλοσοφία
Πρώτο Κεφάλαιο: Προσωκρατική φιλοσοφία εν συνόψει
2ο Κεφάλαιο: Πλάτων
Ι. Νοητός και αισθητός κόσμος
Ο μύθος του σπηλαίου
Ο πλατωνικός έρως και η φιλοσοφία
Η πλατωνική φιλοσοφία ως "μελέτη θανάτου"
ΙΙ. Η θεωρία των ιδεών
Ιδέα και ανάμνησις
Ιδέα και πραγματικότης
Παρέκβαση: Μαθηματική και διαλεκτική γνώση
ΙΙΙ. Η κοινωνία των δύο κόσμων και η προβληματική της μεθέξεως
IV. Η ιδέα του αγαθού, ο δημιουργός και η ψυχή
Η ιδέα του αγαθού και ο δημιουργός του κόσμου
Το βασίλειο των ιδεών και η ψυχή
Παρέκβαση: Η τριχοτόμηση Ψυχής και Πολιτείας
3ο Κεφάλαιο: Αριστοτέλης
Η Μεταφυσική ως επιστήμη των πρώτων αρχών
Αίτια και αρχές
Τα εξ αρχής αίτια ή τέσσερα αίτια
Οι Κατηγορίες
Το πρόβλημα της ουσίας
Το κατα συμβεβηκός ον
Το τι ην είναι και ο ορισμός
Είδος ή μορφή και ύλη
Η μορφή
Η ύλη
Φύσις και κίνησις
Το δυνάμει και ενεργεία ον
Η αριστοτελική τελολογία
Κόσμος, Θεός, Ψυχή
Ο Κόσμος
Το πρώτον κινούν ακίνητον: ο Θεός
Η ψυχή
4ο Κεφάλαιο: Πλωτίνος
Περί των αρχικών υποστάσεων και της απορροής ή εκλάμψεως
Το Εν
Ο Νους
Η ψυχή
Ο αισθητός και μεμερισμένος κόσμος
Η παλινόστηση της ψυχής
2ο Μέρος: Φιλοσοφία του Ευρωπαϊκού Μεσαίωνος
1ο Κεφάλαιο: Αυγουστίνος
Πλατωνισμός και θεία ευδαιμονία
Η πρώτη βεβαιότης: η βεβαιότης του εαυτού μας
Η δημιουργία εκ του μηδενός και το Κακόν εν τω κόσμω
Η φιλοσοφία της ιστορίας ως Μεταφυσική της ιστορίας: Η "Πολιτεία του Θεού"
Το νόημα και η γραμμικότης του ιστορικού γίγνεσθαι
2ο Κεφάλαιο: Θωμάς ο Ακινάτης
Λόγος και Αποκάλυψη
Ens est unum, verum, bonum: Deus et ordo rerum
Οι περί Θεού αποδείξεις
Η γνώση του Θεού
Η σχέση του Θεού προς τον κόσμο
Ελευθερία και Θεία Πρόνοια
Το Κακόν εν τω κόσμω
3ο Κεφάλαιο: William Occam
Τα universalia και η ονοματοκρατία του Occam
Μεταφυσική και φυσική θεολογία
Νόηση και βούληση
"Θεολογία της ελευθερίας"
3ο Μέρος: Νεώτερη και σύγχρονη ευρωπαϊκή φιλοσοφία
1ο Κεφάλαιο: R. Descartes
Η μεθοδική αμφιβολία και το "cogito, ergo sum"
Η ύπαρξη (existentia) και η ουσία (essentia) του Θεού
Η διαρχική οντολογία του Descartes
Η αλήθεια και τα κριτήριά της
Οι δύο ουσίες: η "res cogitans" και η "res extensa"
Ο χωρισμός ψυχής και σώματος και η κοινωνία αυτών
2ο Κεφάλαιο: J. Locke
Η Γνωσιολογία του J. Locke
Η κριτική των εμφύτων ιδεών και οι απλές ιδέες
Οι σύνθετες ιδέες
Οι λέξεις και ο ορισμός της γνώσεως
Θεμελιώδεις ιδέες περί Ηθικής
3ο Κεφάλαιο: D. Hume
Η Γνωσιοθεωρία του Hume
Στοιχεία Ηθικής και Φιλοσοφίας της θρησκείας
4ο Κεφάλαιο: Im. Kant
1. Η "Κοπερνίκεια στροφή" της φιλοσοφίας και η Μεταφυσική
2. Η Γνωσιοθεωρία του Καντ
Οι συνθετικές κρίσεις ή προτάσεις a priori
Οι a priori μορφές εποπτείας ή εποπτείες του χώρου και του χρόνου
Οι καθαρές μορφές της διανοίας ή νοήσεως: οι Κατηγορίες
Η υπερβατική "Deduktion" (παραγωγή) των καθαρών εννοιών και η ενότης της "Apperzeption"
Η αντικειμενική γνώση και τα όρια της γνώσεως
3. Η κριτική της Μεταφυσικής
Το "διαφέρον" του λόγου
Οι Παραλογισμοί της ορθολογικής ψυχολογίας
Οι Αντινομίες του καθαρού λόγου
Οι αποδείξεις περί Θεού και η κριτική της ορθολογικής θεολογίας
4. Η κριτική του πρακτικού λόγου και η πρακτική Μεταφυσική
Καθήκον και ηθική πράξη
Ελευθερία και ηθικός νόμος
Τα "αιτήματα" της αθανασίας της ψυχής και της υπάρξεως του Θεού
5ο Κεφάλαιο: G.W.F. Hegel
1. Πνεύμα και πραγματικότης ή η πραγματικότης ως πνεύμα
2. Διαλεκτική ζωή και κίνηση
3. Το φιλοσοφικό σύστημα του Hegel
α. Η επιστήμη της Λογικής
β. Η φιλοσοφία της Φύσεως
γ. Η φιλοσοφία του πνεύματος
Το υποκειμενικόν πνεύμα
Το αντικειμενικόν πνεύμα
Το απόλυτον πνεύμα
4. Φιλοσοφία και θρησκεία
Παρέκβαση: S. Kierkergaard
6ο Κεφάλαιο: Μεταφυσική και φιλοσοφία μετά τον Hegel
1. Freuerbach και Marx
2. Fr. Nietzsche
3. M. Heidegger
"Sein und Zeit"
Ο "Heidegger" μετά την "Kehre"
4. Μεταφυσική: L. Wittgenstein και R. Carnap
Ο "Tractatus"
R. Carnap
Οι "Φιλοσοφικές Έρευνες" και ο ύστερος Wittgenstein
Εις Επίμετρον
Βιβλιογραφία